Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Obywatelstwo

Obywatelstwo

Obywatelstwo – więź prawna łącząca jednostkę ( osobę fizyczną ) z państwem, na mocy której jednostka ma określone prawa i obowiązki wobec państwa, a państwo – analogicznie – ma obowiązki i prawa wobec jednostki. Określenie spraw związanych z obywatelstwem, a w szczególności sposobów jego nabycia i ewentualnie także utraty, należy do samego państwa – jest to jego kompetencja wyłączna. Istnieją także regulacje prawa międzynarodowego dotyczące spraw związanych z obywatelstwem, a w szczególności unikania sytuacji bezpaństwowości i wielokrotnego obywatelstwa.

Spis treści

Zasady obywatelstwa RP

Z głównych aktów prawnych, regulujących kwestię obywatelstwa w Polsce można wyprowadzić szereg ogólnych zasad dotyczących tej kwestii na gruncie prawnym. Na mocy art. 34 Konstytucji można stwierdzić, iż:

  • podstawową formą uzyskania obywatelstwa w Polsce jest prawo krwi (zasadę prawa ziemi stosuje się pomocniczo);
  • kwestie dotyczące obywatelstwa należą do materii ustawowej (art. 34 Konstytucji mówi, iż "inne przypadki nabycia obywatelstwa polskiego określa ustawa");
  • obywatel polski nie może utracić obywatelstwa inaczej, niż przez jego zrzeczenie się.

Z Ustawy o obywatelstwie polskim (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 ) wyprowadzić możemy 3 główne zasady:

  • zasada ciągłości obywatelstwa polskiego
 art. 1
W dniu wejścia w życie niniejszej ustawy obywatelami polskimi są osoby, które posiadają obywatelstwo polskie na podstawie dotychczasowych przepisów.

Oznacza to, że osoby, które uzyskały obywatelstwo polskie na podstawie wcześniej obowiązujących przepisów nie tracą go, nawet w przypadku wprowadzenia w nowej ustawie odmiennych uregulowań prawnych od tych, na których podstawie osoby te uzyskały obywatelstwo;

  • zasada wyłączności obywatelstwa polskiego
 art.2
Obywatel polski w myśl prawa polskiego nie może być równocześnie uznawany za obywatela innego państwa.

Nawet w przypadku posiadania lub nabycia obywatelstwa innego państwa, obywatel polski nie może skutecznie powoływać się na to obywatelstwo przed polskimi organami władzy państwowej;

  • zasada równouprawnienia małżonków w obywatelstwie RP
 art. 3 pkt 1
Zawarcie związku małżeńskiego przez obywatela polskiego z osobą, nie będącą obywatelem polskim, nie powoduje zmian w obywatelstwie małżonków.

oraz

 art. 3 pkt 2
zmiana obywatelstwa jednego z małżonków nie pociąga za sobą zmiany obywatelstwa drugiego małżonka.

We wcześniejszych unormowaniach prawnych, dotyczących kwestii obywatelstwa polskiego, także na gruncie obowiązującej aktualnie ustawy z 1962 roku, zgodnie z artykułami 10 i 11 ustawy w ich ówczesnym brzmieniu, cudzoziemka po zawarciu związku małżeńskiego z obywatelem polskim i złożeniu stosownego oświadczenia uzyskiwała obywatelstwo polskie na mocy decyzji odpowiedniego organu o przyjęciu odpowiedniego oświadczenia[1], zaś obywatelka polska traciła obywatelstwo polskie przez nabycie obywatelstwa obcego wskutek zawarcia małżeństwa z cudzoziemcem lub w związku z zawarciem takiego małżeństwa[2]. Było to pewne odbicie obowiązującej niegdyś "zasady jedności w małżeństwie" ("zasady jedności obywatelstwa małżonków"), w myśl której oboje małżonkowie mieli posiadać jednakowe obywatelstwo, ono zaś przechodziło z męża na żonę[3].

Prawa i obowiązki jednostki wynikające z obywatelstwa

Będąc obywatelem określonego państwa jednostce przysługują prawa konstytucyjne, a także inne uprawnienia wynikające z ustawy. Część z nich należy do dziedziny praw człowieka , w związku z czym mogą przysługiwać nie tylko obywatelom państwa, ale także cudzoziemcom . Będąc poza granicami państwa, jednostka może liczyć na ochronę dyplomatyczną i opiekę konsularną ze strony swojego państwa (realizowaną głównie poprzez misje dyplomatyczne i urzędy konsularne ).

Z więzi obywatelstwa wynika poddanie jednostki prawu państwa, którego jest obywatelem i obowiązek jego przestrzegania, a w związku z tym spełnianie powinności przez państwo określonych, np. służba wojskowa , płacenie podatków , itd.

Nabycie obywatelstwa

Obywatelstwo można nabyć poprzez zasadę krwi, albo poprzez zasadę ziemi.

Istnieje również możliwość nabycia obywatelstwa przez cudzoziemca, pozostającego co najmniej 3 lata w związku małżeńskim zawartym z osobą posiadającą obywatelstwo polskie, po spełnieniu dodatkowych warunków dotyczących zamieszkiwania na terytorium RP na podstawie odpowiedniego zezwolenia lub prawa stałego pobytu. Obywatelstwo polskie cudzoziemiec nabywa po złożeniu odpowiedniego oświadczenia przed właściwym organem oraz wydaniu decyzji o przyjęciu oświadczenia przez ten organ (art. 10, ust. 1). Przyjęcie oświadczenia może być uzależnione od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego (art. 10, ust. 3).

Pierwotne (poprzez urodzenie się)

W poszczególnych krajach regulacje dotyczące nabywania obywatelstwa mogą być zróżnicowane. Do podstawowych sposobów nabywania obywatelstwa należy urodzenie – z samego faktu przyjścia na świat jednostka staje się obywatelem państwa. Sposób ten nazywany pierwotnym nabyciem obywatelstwa.

Praktyka państw doprowadziła w tym zakresie do wykształcenia się dwóch głównych trendów, zasad:

  • zasady prawa ziemi ( łac. ius soli) – dziecko nabywa obywatelstwo państwa, na terytorium którego następują narodziny;
  • zasady prawa krwi (łac. ius sanguinis) – dziecko nabywa obywatelstwo, które posiadają jego rodzice, bądź jedno z nich.

W Polsce obowiązuje zasada prawa krwi wyrażona w art. 34 Konstytucji RP , który stanowi:

Obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi

Jednak posiłkowo stosowana jest także zasada ziemi, która zawarta została w art. 5 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim[4]:

dziecko urodzone lub znalezione w Polsce nabywa obywatelstwo polskie, gdy oboje rodzice są nieznani bądź nieokreślone jest ich obywatelstwo lub nie posiadają żadnego obywatelstwa

Wtórne nabycie obywatelstwa

Sposoby nabycia obywatelstwa inne niż poprzez urodzenie się określane są jako wtórne. Należą do nich:

  • naturalizacja – legalne zamieszkiwanie na terenie jakiegoś kraju przez określony czas może uprawniać do starania się o jego obywatelstwo; dodatkowo mogą się pojawiać wymogi dotyczące znajomości języka , kultury , historii kraju, itp.,
  • urodzenie – w przypadku znalezienia dziecka, gdy rodzice są nieznani lub nieokreślone jest ich obywatelstwo,
  • reintegracja ,
  • repatriacja ,
  • prawo opcji – w przypadku dzieci, które utraciły obywatelstwo polskie na skutek oświadczenia woli rodziców.

Przy wtórnym nabywaniu obywatelstwa część państw wymaga zrzeczenia się poprzedniego obywatelstwa, ale niektóre dopuszczają podwójne obywatelstwo.

Utrata obywatelstwa

Część państw ustanawia także odrębne przepisy dotyczące utraty obywatelstwa, np. z powodu zdrady państwa, ucieczki za granicę przed odbywaniem służby wojskowej, itp. W Polsce Konstytucja RP jednoznacznie określa, że jedynym sposobem utraty polskiego obywatelstwa jest jego zrzeczenie się. Państwo samo nie może odebrać obywatelstwa jednostce.

W sytuacji, gdy rodzącemu się dziecku – na mocy prawa krwi lub/i prawa ziemi – nadane zostanie więcej niż jedno obywatelstwo, rodzice mają prawo do złożenia w imieniu dziecka odpowiedniego oświadczenia woli, na mocy którego dziecko to może utracić obywatelstwo polskie ( prawo opcji ).

W okresie PRL , prawo polskie przewidywało szereg powodów, z których można było utracić obywatelstwo[5].

Osoba, która traciła jedyne posiadane obywatelstwo stawała się apatrydą (bezpaństwowcem).

Etymologia

Słowo obywaciel zostało wprowadzone do języka polskiego jako bezpośrednie tłumaczenie łacińskiego de cive. Rusyfikacja do obecnej formy nastąpiła w efekcie politycznej aktywności ruskiej szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego. W pierwotnym znaczeniu wyraz ten miał charakter klasowy i określał przedstawicieli szlachty jako osoby obyte tudzież bywałe, czyli cywilizowane (civilis). Pierwsze oficjalne użycie słowa obywatel datuje się na rok 1621[6].

Przypisy

  1. Brzmienie przepisu art. 10 w wersji pierwotnej:
    pkt 1 "Cudzoziemka, która zawarła związek z obywatelem polskim, nabywa obywatelstwo polskie, jeżeli w ciągu trzech miesięcy od dnia zawarcia małżeństwa złoży odpowiednie oświadczenie przed właściwym organem i organ ten wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia."
    pkt 2 "Przyjęcie oświadczenia może być uzależnione od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego."
  2. Brzmienie przepisu art. 11 w wersji pierwotnej:
    pkt 1 "Kobieta, która utraciła obywatelstwo polskie przez nabycie obywatelstwa obcego wskutek zawarcia małżeństwa z cudzoziemcem lub w związku z zawarciem takiego małżeństwa, odzyskuje obywatelstwo polskie, jeżeli po ustaniu tego małżeństwa lub jego unieważnieniu złoży odpowiednie oświadczenie przed właściwym organem i organ ten wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia.",
    pkt 2 "Przyjęcie oświadczenia może być uzależnione od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego."
    ( Dz. U. z 1962 r. Nr 10, poz. 49 )
  3. Prof. dr hab. Jacek Jagielski, "Tezy wykładu nt. Obywatelstwo dziś: modele i praktyka"
  4. Tekst jednolity opublikowano w Dz. U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 . Ustawa była jeszcze później parokrotnie nowelizowana.
  5. Zobacz pierwotne brzmienie ustawy o obywatelstwie polskim – art. 15 ust. 1 "Obywatel polski, który przebywa za granicą, może być pozbawiony obywatelstwa polskiego, jeżeli:
    1. naruszył obowiązek wierności wobec Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej,
    2. działał na szkodę żywotnych interesów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej,
    3. nielegalnie opuścił obszar Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej po dniu 9 maja 1945 r.,
    4. odmówił powrotu do Polski na wezwanie właściwego organu państwowego,
    5. uchyla się od wykonania obowiązku wojskowego, przewidzianego przez prawo polskie,
    6. skazany został za granicą za przestępstwo stanowiące zbrodnię pospolitą również w rozumieniu prawa polskiego lub jest recydywistą."
    ( Dz. U. z 1962 r. Nr 10, poz. 49 )
  6. Paweł Załęski Publiczne ciało: Koncepcja cywilizowanego stowarzyszenia w dobie klasycyzmu, Studia Socjologiczne nr 3/2005 str. 41-42

Zobacz też

.


Inne hasła zawierające informacje o "Obywatelstwo":

Jonas Basanavičius kontynuował studia medyczne. 1884 przeniósł się znów do Bułgarii, gdzie 1891 uzyskał Obywatelstwo tego kraju. Był stale zaangażowany w sprawę odrodzenia Litwy. 1904 powrócił ...

Peter Debye w Berlinie. W 1939 r. wyjechał do USA, a w 1946 przyjął Obywatelstwo amerykańskie i został profesorem na Uniwersytecie Cornella. Zmarł w 1966 roku ...

1932 ...

Adres zameldowania ...

1983 pokładzie. 9 września – przyjęcie dokumentu końcowego KBWE . 16 września – Arnold Schwarzenegger otrzymał Obywatelstwo amerykańskie. 19 września – Saint Kitts i Nevis uzyskało niepodległość (od Wielkiej ...

1962 ...

Demokracja ...

Friedrich Hayek się do dziś.Pozostał w Wielkiej Brytanii po Anschlussie Austrii, w 1938 przyjął Obywatelstwo (poddaństwo) brytyjskie, a w 1944 został wybrany na członka Akademii Brytyjskiej .W ...

Polska Partia Socjalistyczna ...

1952 (ur. 1881 ) 26 września – George Santayana , amerykański (choć przez całe życie miał Obywatelstwo hiszpańskie) pisarz i filozof (ur. 1863 ) 22 października – Ernst Rüdin , szwajcarski ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Obywatelstwo":

010b. Rzym (plansza 5) że przyjmą każdego, a dodatkowo otrzyma on - jeśli nie posiadał - Obywatelstwo rzymskie oraz ustalono stały żołd, by zachęcić biedotę do wstępowania do ...

230a Kryzysy ideologiczne, gospodarcze i społeczne w Polsce Ludowej (plansza 9) została polsko-sowiecka umowa repatriacji obywateli ZSRR, którzy 17 września 1939 r. mieli Obywatelstwo polskie i dostali pozwolenie powrotu do kraju. ...

08. Geneza i istota państwa (plansza 15) le height=380 width=770 > Obywatelstwo w prawie polskim W polskim prawie problemy obywatelstwa reguluje Konstytucja RP oraz ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie