Adres zameldowania, zameldowanie - określenie
miejscowości
(
miasta
,
wsi
),
ulicy
(
osiedla
), numeru
domu
oraz ewentualnie numeru
lokalu mieszkalnego
, w którym na stałe lub czasowo przebywa dana
osoba
.
W
Polsce
zameldowanie jest obowiązkiem ustawowym[1] związanym z ewidencją ludności i
dokumentami tożsamości
. Nie wiąże się z
prawem własności do lokalu
, w którym jest się zameldowanym. Czynności meldunkowych dokonuje właściwy urząd
gminy
. Nie należy mylić zameldowania z pojęciem
miejsca zamieszkania
definiowanym przepisem art. 25
kodeksu cywilnego
.
Zameldowanie jest związane z dokumentem tożsamości –
dowodem osobistym
– w którym równolegle z dokonaniem wpisu w urzędowej ewidencji dokonywana była (w
Polsce
– w czasach, kiedy dokument ten funkcjonował jako papierowa książeczka) odpowiednia adnotacja (obecne
polskie
dowody osobiste
w formie plastikowej karty nie pozwalają na dokonywanie w nich adnotacji i w przypadku zmiany zameldowania wymagają wymiany na nowy dokument).
Historycznie instytucja zameldowania jest związana z systemami paszportowymi występującymi już w
średniowiecznej
Europie
, a rozwiniętymi jako element państwowego nadzoru nad obywatelami podczas
rewolucji francuskiej
, w
carskiej Rosji
(propiska), w państwach zachodniej
Europy
po wybuchu
I wojny światowej
(wprowadzenie
wiz
) oraz w
stalinowskim
okresie istnienia
Związku Radzieckiego
, gdzie taki system był najbardziej restrykcyjny i najmocniej ograniczał
prawa człowieka
, włącznie z pozakonstytucyjnym pozbawieniem prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu, a także praktycznie regulował jako administracyjne nadanie prawo użytkowania nieruchomości w miejsce mocno ograniczonego
prawa własności prywatnej
.
adnotacje dotyczące zameldowania z lat 60.-80. ⅩⅩ w.
Uregulowania nt. obowiązku zameldowania z okresu
PRL
wykazują znaczące podobieństwo do analogicznych praktyk
radzieckich
, choć nie były tak restrykcyjne. Formalnie istniało w
Polsce
rozróżnienie "zameldowania na pobyt stały" i "zameldowania na pobyt czasowy"; to ostatnie teoretycznie było obowiązkowe w przypadku pobytu poza miejscem stałego zameldowania przez czas dłuższy niż 3 dni, praktykowane jednak było rzadko, od
lat 70. XX wieku
już jedynie - czasami, raczej rzadko i niekonsekwentnie - w sytuacjach takich, jak pobyt i zamieszkanie w
domach akademickich
podczas studiów poza domem rodzinnym itp. Po zmianie ustrojowej w
1989 r.
przepisy o "meldunku" nie zostały w
Polsce
formalnie zniesione; instytucje wojskowe zajmujące się ewidencją
poborowych
oraz
żołnierzy rezerwy
(
WKU
) opierają swoje rejestry na podstawie danych meldunkowych, podobnie
sądownictwo
i
system bankowy
. Przepisy o zameldowaniu są powodem kontrowersji, oprócz bowiem podnoszonych czasem zastrzeżeń związanych z nadmierną - zdaniem przeciwników systemu meldunkowego - ingerencją
państwa
w prywatność
obywateli
, wywołują także niekiedy problemy u osób "wymeldowanych donikąd" (np. w drodze wyroku sądowego,
eksmisji
, czasem po pobycie w więzieniu). Osoby takie mają często znaczne trudności w uzyskaniu pracy i przy szczególnym splocie niekorzystnych okoliczności mogą popaść w trwałe
bezrobocie
i
bezdomność
.
W
postradzieckiej Rosji
, pomimo że w Konstytucji
Federacji Rosyjskiej
pojawił się zapis o swobodzie przemieszczania się i przebywania, to jest on jednak częściowo martwy ze względu na kolizje prawne z ustawami i praktyką, np. stosowaną w
Moskwie
, gdzie zameldowanie się nie polega na zgłoszeniu tego do zarejestrowania, ale na otrzymaniu pozwolenia na podstawie decyzji administracyjnej.
Obowiązek meldunkowy służy między innymi prawidłowemu wykonywaniu przez organy państwowe władzy publicznej, ewidencji ludności polegającej na rejestracji danych o miejscu pobytu osób. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 27 maja 2002 r. (sygn. akt K 20/01) uznał, że obowiązek meldunkowy jest instytucją wynikającą z konstytucyjnej klauzuli porządku publicznego mającą jednocześnie związek z ochroną praw interesów jednostki. Służy bowiem prawidłowemu wykonywaniu funkcji przez organy władzy publicznej oraz ochronie interesów samych zainteresowanych. Organ meldunkowy nie rejestruje uprawnień do lokalu, lecz gromadzi informacje w zakresie danych o miejscu pobytu osób. Ewidencja ludności służy więc rejestracji stanu faktycznego, a nie stanu prawnego. Nie stanowi zaś formy kontroli legalności zamieszkiwania na terenie kraju.
We
wrześniu 2008 roku
dobiegły końca prace nad projektem ustawy mającym znieść obowiązek meldowania. Po jej wprowadzeniu mieszkaniec Polski będzie miał obowiązek podać swój nowy adres we właściwym urzędzie miasta lub gminy i na tym urzędzie będzie ciążył obowiązek poinformowania innych urzędów jak
ZUS
,
urząd skarbowy
czy
policja
o takiej zmianie[2].
Przypisy
Zobacz też
