Neoklasyczne Teorie Wzrostu – koncepcja, zgodnie z którą zrównoważony
wzrost gospodarczy
zależy od równowagi rozmiarów
inwestycji
i oszczędności, jaką gwarantuje możliwość wyboru metod wytwarzania oraz samoregulująca funkcja
stopy procentowej
. Przedstawicielami
neoklasycznych
teorii
wzrostu gospodarczego
są m.in.
James Edward Meade
i
Robert Solow
, laureat
Nagrody Nobla
w dziedzinie
ekonomii
w 1987.
Neoklasyczne modele wzrostu gospodarczego opierają się na założeniu, że
gospodarka kapitalistyczna
funkcjonuje w warunkach
pełnego zatrudnienia
i pełnego wykorzystania
czynników wytwórczych
, a o ogólnych rozmiarach inwestycji decydują oszczędności nagromadzone z
dochodu narodowego
. Jak już wspomniano, zrównanie tych dwóch wielkości zapewnia
stopa procentowa
, która w neoklasycznych teoriach wzrostu pełni funkcję głównego regulatora indywidualnych decyzji w zakresie zarządzania i inwestowania. O stopie wzrostu
dochodu narodowego
decydują czynniki leżące po stronie
podaży
, tj.
stopa przyrostu naturalnego
ludności oraz
postęp techniczny
, który określa tempo wzrostu
wydajności pracy
. Nie istnieje zjawisko niedostatecznego lub nadmiernego
popytu efektywnego
. W teorii tej zakłada się także nieograniczony zakres substytucji między
kapitałem
, będący skutkiem zmian ich względnych cen. O stopie wzrostu przesądzają głównie możliwości wzajemnego zastępowania
czynników produkcji
.
Neoklasyczne modele wzrostu wywodzą się z teorii
równowagi ogólnej
i przyjmują zasadę istnienia
konkurencji doskonałej
. Elastyczne ceny na
doskonale konkurencyjnych rynkach
zapewniają maksymalną stopę wzrostu przy danych dynamicznych ograniczeniach w dostępności zasobów.
Cechą modeli neoklasycznych jest dążenie do wewnętrznej doskonałości i logiki formalnej tworzonych konstrukcji oraz eksponowanie mikroekonomicznego
mechanizmu kształtowania się cen
. Od modeli
postkeynesowskich
odróżnia je również założenie, że tendencja do ogólnej równowagi dynamicznej jest rzeczywistą, a nie modelową cechą
gospodarki kapitalistycznej
. Według Jamesa E. Meade’a,
wzrost gospodarczy
zależy od trzech czynników: oszczędności z bieżących dochodów, które prowadzą do wzrostu zasobów kapitałowych
środków produkcji
,
postępu technicznego
umożliwiającego wzrost produkcji z danych zasobów i powiększania się produkcyjnej ludności kraju. W modelu
Roberta Solowa
długookresowy wzrost jest zależny od oszczędności i inwestycji, określa go bowiem egzogenicznie dany
postęp techniczny
– wzrost stopy oszczędności (a zatem i inwestycji) prowadzi do przejściowego przyspieszenia tempa wzrostu dochodu, trwale zwiększa się tylko absolutny poziom dochodu. Na skutek malejących przychodów z dodatkowych nakładów kapitału stopa wzrostu dochodu dostosowuje się w czasie do stopy wyznaczonej egzogenicznie przez wzrost ludności oraz
postęp techniczny
. Tradycyjne modele wzrostu powstałe na podstawie modelu Solowa wskazywały, że oddziaływanie
polityki ekonomicznej
może dotyczyć jedynie poziomu dochodu, a nie tempa jego wzrostu w długim okresie – na przykład wyższe
podatki
mogą wpływać na obniżenie produktu, nie będą jednak stanowić negatywnych bodźców do poszukiwania bardziej efektywnych metod produkcji (czyli nie będą oddziaływać na postęp techniczny, od którego zależy długookresowy wzrost). Podobnie jest w warunkach obniżki podatków – choć spadek ten pobudza wzrost inwestycji w krótkim okresie, to nie będzie wpływać na wzrost w okresie długim, w związku z przyjętym przez tradycyjne modele założeniem o malejących przychodach z kapitału w miarę zwiększania
nakładów inwestycyjnych
przez firmy.
Źródła
Praca pod red. U. Kaliny-Prasznic, Leksykon Polityki Gospodarczej, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005
Zobacz też
