Franciszek Mirandola (właśc. Franciszek Czcisław Pik) (ur.
13 lipca
1871
w
Krośnie
, zm.
3 czerwca
1930
w
Krakowie
),
polski
pisarz, poeta i tłumacz okresu
Młodej Polski
. Kojarzony z takimi kierunkami literackimi jak
impresjonizm
i
ekspresjonizm
. Jeden z pierwszych twórców rodzimej
fantastyki naukowej
oraz
fantastyki grozy
(tzw. weird fiction).
Życie
Syn Wojciecha Pika, miejscowego aptekarza i Marii ze Stacherskich. Ukończył wydział farmacji na
Uniwersytecie Jagiellońskim
. Choć trudności materialne zmuszały poetę do prowadzenia apteki na prowincji - w Krośnie,
Stryju
,
Bukowsku
(w
Sanockiem
). Uparcie wracał co jakiś czas do Krakowa, a szczęśliwe czasy studiów pozwoliły mu odbywać podróże literackie i naukowe (Mirandola studiował filozofię w
Heidelbergu
, przebywał w
Berlinie
i
Paryżu
).
Podobieństwo własnego nazwiska (Pik) do pierwszego członu nazwiska
włoskiego
renesansowego
pisarza
Pico della Mirandola
podsunęło mu pomysł na pseudonim literacki.
Przełożył około 200 tomów prozy literatur: włoskiej,
francuskiej
,
angielskiej
,
niemieckiej
i skandynawskiej. Publikował także tłumaczenia poezji (m.in.
Novalisa
i
Laforgue
).
Debiutem poetyckim Mirandoli jest wydany w Krakowie w 1898 roku zbiór wierszy Liber tristium, stanowiący wyraz typowej atmosfery
młodopolskiej
. W
1901
roku ukazał sie kolejny tom poezji zatytułowany Liryki.
Duża część poezji Mirandoli rozproszona po pismach lewicowych, nigdy nie została zebrana. Jest to grupa utworów rewolucyjnych, związanych z polskim ruchem robotniczym. Mirandola zetknął się z ruchem
socjalistycznym
w latach uniwersyteckich i wstąpił do
PPS
. Brał udział w redagowaniu czasopisma Naprzód - jeszcze jako tygodnika, następnie współpracował z innymi pismami socjalistycznymi i lewicowymi: Ogniwo, Robotnik warszawski, Prawo Ludu, Promień lwowski. W Bibliotece Latarni wydał broszurę Sztuka a lud.
Okres wojny
1914
-
1918
spędził Mirandola w
galicyjskim
miasteczku, gdzie tworzył nowele drukowane w czasopismach, a potem zebrane w tomie Tempore belli. Wydanie w
1916
roku nie zakończyło cyklu. W
1919
ukazał się kolejny zbiór prozy pod tytułem Tropy.
Ostatnie lata życia Mirandoli nie sprzyjały oryginalnej twórczości. Tłumaczył pozycje wchodzące w skład serii laureatów
Nagrody Nobla
dla firmy Wagnera w Poznaniu, dla wydawnictwa Renaissance. Zaczął interesować sie filmem - układać
scenariusze
i napisy, opracowywał serie
przezroczy
. Mimo tak różnorodnych zajęć poeta żył w nędzy - zapomniany, atakowany przez pisma z powodu filologicznych nieścisłości swoich przekładów, nadużywający
alkoholu
, załamał się po śmierci bliskiego przyjaciela,
Władysława Orkana
i w niedługi czas potem, w pierwszych dniach czerwca
1930
roku zmarł w swoim mieszkaniu przy ul. Felicjanek, z którego właśnie oczekiwał eksmisji za niezapłacony czynsz.
Źródło
- Opracowano w oparciu o: J. Trznadel, Franciszek Mirandola [w:] Literatura okresu Młodej Polski, pod red. K. Wyki, A. Hutnikiewicza, M. Puchalskiej, t. 1, Warszawa 1968, s. 775 - 791.
Twórczość
Jako poeta Mirandola kultywował tendencje impresjonistyczne oraz
parnasizm
. Były to przeważnie drobne utwory okolicznościowe bądź opisowe, charakteryzujące się kunsztem i sprawnością formalną. Tematyka tych wierszy była jednak wtórna względem panujących w okresie Młodej Polski tendencji czy typowych dla tej epoki fascynacji.
Ponadczasową wartość zdradzają jednak
nowele
fantastyczne Mirandoli zebrane w tomie Tropy (1919). Prozę tę zwykło się zaliczać do początków polskiego
ekspresjonizmu
, choć Mirandola posłużył się również elementami
symbolizmu
,
groteski
,
baśni
,
oniryzmu
i
horroru
. Dzięki temu Tropy są niejako prekursorskie względem powstałego później
surrealizmu
. Na wykreowanie osobliwego świata prozy Mirandoli wielki wpływ odegrała
filozofia
Wschodu
, pisma
Nietzschego
i
psychoanalityczne
teorie
Junga
. Tropy stawiają zatem Mirandolę w szeregu takich pionierów niesamowitości w literaturze polskiej jak:
Bogusław Adamowicz
,
Antoni Lange
,
Stanisław Baliński
czy
Stefan Grabiński
.
Przekłady
