Melantkowate
Kwiaty ciemiężycy zielonej Kwiaty ciemiężycy zielonej
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	Euphyllophyta
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	jednoliścienne
Rząd :	liliowce
Rodzina :	melantkowate
Nazwa systematyczna
Melanthiaceae Batsch ex Borkh. Bot. Wörterb. 2: 8. 1797

Xerophyllum tenax

Czworolist pospolity

Zigadenus paniculatus

Melantkowate (Melanthiaceae Batsch) – rodzina roślin jednoliściennych należąca do rzędu melantkowców . We florze Polski jej przedstawicielami są dwa rodzaje – ciemiężyca i czworolist . Zasięg wszystkich przedstawicieli obejmuje całą Europę , Azję północną i wschodnią, Amerykę Północną i przez Amerykę Środkową sięga po pasmo Andów w Ameryce Południowej . Z danych filogenetycznych wynika, że rodzina wyodrębniła się ok. 107 milionów lat temu, a podział na główne linie rozwojowe nastąpił 97 milionów lat temu. Rodzina obejmuje rośliny zielne, często bulwiaste lub kłączowe o liściach pochwiastą nasadą obejmujących łodygę , często zimozielonych, w plemieniu Parideae okółkowych . Kwiaty zwykle zebrane w efektowne, duże kwiatostany . Listki okrywy trwałe, pozostają na owocu ^[1].

Systematyka

W dawniejszych systemach klasyfikacyjnych roślin okrytozalążkowych (wliczając w to jeszcze system Cronquista z 1981 roku) przedstawiciele tej rodziny zaliczani byli do rodziny liliowatych , jak się później okazało parafiletycznej . W nowszych systemach należące tu rośliny łączone są w randze rodziny przez system APG , APG II , system Reveala z 2007 r.^[2] i APweb , podczas gdy w systemie Reveala z lat 1994-99 i systemie Takhtajana nadawany był tej grupie roślin status rzędu , a opisane dalej plemiona podnoszone były do rangi rodzin.

Pozycja systematyczna i relacje filogenetyczne w obrębie liliowców wg Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)^[1]

Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schafn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd melantkowce (Melanthiales R. Dahlgre ex Reveal), rodzina melantkowate (Melanthiaceae Batsch.)^[3].

W ujęciu Reveala z lat 90. do rodziny zaliczone zostały głównie rodzaje stanowiące opisane dalej plemię Melianthieae.

Powiązania filogenetyczne w obrębie rodziny i jej podział systematyczny wg wg Angiosperm Phylogeny Website

Relacje filogenetyczne w obrębie rodziny pozostają niejasne i są wciąż przedmiotem intensywnych badań. Badania molekularne wykazały, że opisywane na podstawie cech morfologicznych rodzaje są w istocie taksonami parafiletycznymi i tworzą kompleksy (np. Veratrum-Melanthium, Zigadenus-Amianthium)^[4].

Podział i prawdopodobne powiązania filogenetyczne między plemionami melantkowatych^[1][5]:

Melianthieae

• Amianthium A.Gray
• Anticlea
• Melanthium L. (nazwa traktowana też jako synonim Veratrum s.l. po połączeniu rodzajów)
• Schoenocaulon A.Gray – sabadyla
• Stenanthium (A.Gray) Kunth, Stenanthella Rydb.
• Toxicoscordion Rydb. (nazwa traktowana też jako synonim Zigadenus s.l. po połączeniu rodzajów)
• Veratrum L. – ciemiężyca
• Zigadenus Michx.

Heloniadeae

• Helonias L.
• Heloniopsis A.Gray
• Ypsilandra Franch.

Chionographideae (wg GRIN łączone z Heloniadeae)

• Chamaelirium Willd.
• Chionographis Maxim.

Xerophylleae

• Xerophyllum Michx.

Parideae (synonim trójlistowce Trilliales)

• Daiswa Raf.
• Kinugasa Tatew. & Suto
• Paris L. – czworolist
• Pseudotrillium S. B. Farmer
• Trillidium Kunth
• Trillium L. – trójlist

Przypisy