Ciemiężyca czarna
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	Euphyllophyta
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	jednoliścienne
Rząd :	liliowce
Rodzina :	melantkowate
Rodzaj :	ciemiężyca
Gatunek :	ciemiężyca czarna
Nazwa systematyczna
Veratrum nigrum L. Sp. pl. 2:1044. 1753

Gatunek trujący

Gatunek leczniczy

Ciemiężyca czarna, ciemierzyca czarna (Veratrum nigrum L.) – gatunek byliny należący do rodziny melantkowatych . W Polsce występuje na Roztoczu . Status gatunku we florze Polski : gatunek rodzimy .

Morfologia^[2][3]

Kwiaty

Dojrzewające owoce

Łodyga

Mocna, stosunkowo gruba, wzniesiona i górą owłosiona. Wysokość 0,6 - 1, 3 m.

Kłącze

Grube i krótkie

Liście

Dolne szerokoeliptyczne i krótko zaostrzone, zwężające się u nasady i całobrzegie, górne równowąskolancetowate. Wszystkie liście nagie.

Kwiaty

Kwiatostan w kształcie wiechy, owłosiony. Boczne gałązki o długości 3 – 5 cm. Czerwonobrunatne kwiaty składają się z podłużnie eliptycznych, tępo zakończonych działek okwiatu o długości ok. 5 mm. Słupki zawierają po 8 – 16 zalążków . Kwitnie od czerwca do sierpnia.

Owoc

Naga, jajowata trójkanciasta torebka .

Biologia i ekologia

Siedlisko

Suche i widne lasy .

Roślina trująca

Cała roślina zawiera liczne toksyczne alkaloidy , takie, jak: jerwina, germina, germitryna, pseudojerwina, rubijerwina, weratralbina, protoweryna, protoweratryna, cerwina, germeryna, weratryna, weratrydyna, oraz gorzki glikozyd – kwas chelidonowy. Powodują one podrażnienie błony śluzowej żołądka i układu oddechowego, silne kichanie , kaszel , ślinotok , łzawienie, nudności , wymioty , biegunkę . Większe dawki powodują skutki podobne jak tojad mocny – skurcze mięśni brzucha i krtani , zaburzenia koordynacji ruchów i uszkodzenie mięśnia sercowego. Nektar i pyłek jest trujący dla pszczół . Zwierzęta unikają tej rośliny z powodu jej gorzkiego smaku, zdarzają się jednak zatrucia sianem i wczesną wiosną na pastwiskach^[4].

Ochrona

Roślina objęta ochroną gatunkową . Gwałtownie spada liczba jej stanowisk.

Zastosowanie

• Roślina lecznicza :
  • Surowiec zielarski : ziele wszystkich krajowych gatunków ciemiężycy zawiera podobne składniki.
  • Działanie: weratryna zawarta w ciemiężycy pobudza trawienie, układ nerwowy,stosowana jest w stanach wyczerpania i przewlekłej chorobie reumatycznej . W weterynarii używa się jej przy leczeniu nosacizny psów, bezwładzie żwacza i wzdęciach .

Przypisy