Rysunek krynoliny z 1856 roku

Krynolina to sztywna spódnica , suknia , halka uszyta z materiału rozpiętego na metalowych obręczach lub włosiance . Po raz pierwszy pojawiła się już ok. roku 1830 , ale dopiero od 1850 słowo to oznacza mocno nakrochmaloną halkę lub sztywną spódnicę opartą na metalowej konstrukcji, mającej nadawać sukni pożądany kształt.

Historia krynoliny

Eugenia , cesarzowa Francuzów, wraz z damami dworu prezentuje krynoliny

Krynolina nie była pierwszym dodatkiem zaprojektowanym by utrzymywać suknię noszącej w odpowiedniej formie. Już w XVII i XVIII w. znane i noszone były różne rodzaje usztywnionej halki. Jednakże te bardzo kunsztowne i skomplikowane elementy damskiej garderoby noszone były tylko na szlacheckich dworach, w najwyższych warstwach społecznych.

Po rewolucji francuskiej francuska moda odwróciła się od ceremoniału kochanego przez monarchię , dwór i arystokrację . Jako że już wtedy Paryż dyktował trendy, moda całej zachodniej Europy podążyła w tym samym kierunku.

Pod silnym wpływem neoklasycyzmu moda damska przyswoiła sobie wzory inspirowane garderobą starożytnych Greków i rzymskimi togami . Spódnice i suknie były proste, smukłe, więc prawie nie noszono do nich halek.

Maria Charlotta Koburg , cesarzowa Meksyku, w krynolinie

Szczupła sylwetka nie zagrzała sobie w modzie XIX w. miejsca na długo i gdy tylko minęła klasycystyczna gorączka, spódnice zaczęły nabierać kształtów stożków. W latach 1810-1820 po raz pierwszy zastosowano w sukniach kliny, które sprawiły, że już w następnej dekadzie spódnice znacznie się poszerzyły. Wciąż jednak stosowano liczne halki dla podtrzymania konstrukcji sukni.

Pierwsze "krynoliny" były faktycznie dodatkowo usztywnionymi halkami, niekiedy marszczonymi, by osiągnąć pożądaną szerokość. Materiały używane w owym czasie do szycia sukien były ciężkie, lecz nie wystarczająco sztywne by utrzymać swą własną wagę, która zwykła przygniatać halki i psuć wygląd damy.

Dodatkową sztywność zyskały halki dzięki obręczom z lin i mocnej plecionce biegnącej dookoła brzegu sukni. W latach 30. XIX wieku kobiety zaczęły nosić halki z obręczami zrobionymi z fiszbinów lub otoczone trzciną. Nietrudno sobie wyobrazić, jakie niewygody cierpiała modna dama w owych czasach.

W 1856 roku krynolina w formie metalowej klatki została opatentowana w USA , Anglii i Francji . Konstrukcja ta składała się z metalowych obręczy i tasiemek oplatających talię noszącej. Do spopularyzowania krynolin w Europie przyczyniła się francuska cesarzowa Eugenia .

Odtąd modna spódnica nie miała już kształtu stożka, lecz monstrualnych czasem rozmiarów czaszy. W Europie zapanował szał na krynoliny. W odróżnieniu od swoich poprzedniczek, krynolina przyjęła się we wszystkich warstwach społeczeństwa. Masowa produkcja uczyniła ją towarem ogólnodostępnym. Każdy szanujący się magazyn donosił o fenomenie szerokiej spódnicy, co sprawiało, że popyt na krynoliny dodatkowo wzrastał.

Problemy z krynoliną

Karykatura XIX-wieczna

Krynoliny było często obiektem żartów i satyr. Ich przeciwnicy uważali, że owa metalowa klatka jest dosłownie więzieniem dla kobiety. I było w tym stwierdzeniu trochę prawdy. Krynoliny, które niekiedy osiągały 180 cm średnicy, uniemożliwiały najprostsze czynności jak choćby chodzenie, nie mówiąc już o przejściu przez drzwi. Siedzenie również było utrudnione, gdyż opieranie się na stalowych obręczach nie było z pewnością wygodne i psuło kształt krynoliny.

Kolejnym problemem były potencjalne skandale, które mogła wywołać nieszczęsna krynolina. Jej lekkość, początkowo przyjęta jako błogosławieństwo, na spacerach okazywała się przekleństwem. Wystarczył lekki podmuch wiatru, by ukazać (prawie) w całej okazałości nogi noszącej ów "diabelski" wynalazek damy.

Największą jednak niedogodnością wynikającą z noszenia krynoliny było to, że w pewnych sytuacjach, z powodu swego rozmiaru, stawała się niebezpieczna. Dama niejednokrotnie nie wiedziała gdzie aktualnie znajdują się krańce jej sukienki. Była więc ona często przydeptywana, lub strącała najrozmaitsze przedmioty.

Jeszcze groźniej przedstawiała się sytuacja dziewcząt pracujących w fabrykach, które też chciały być modne. Krynoliny często bywały wciągane w przemysłowe maszyny, a ich właścicielki razem z nimi.

Krynoliny mogły też z innego powodu okazać się zabójcą dla noszącej je damy: modne materiały z jakich je szyto: jedwab i bawełna były niezwykle łatwopalne.

Upadek krynoliny

Do najwiekszych rozmiarów urosły krynoliny w latach 60. XIX wieku . Szerokie doły zaczęły jednak szybko tracić popularność. Około roku 1864 , kształt krynolin uległ zmianie. Front i boki zostały spłaszczone, tył zaś uległ wydłużeniu. Stanowiło to zapowiedź turniury , która szybko zastąpiła krynoliny jako ulubioną garderobę pań. Popularność zyskał w tym czasie także gorset.

Krynoliny dziś

Krynoliny wciąż są noszone, choć zwykle jako część stroju na specjalne okazje, takie jak bale czy śluby. Wielkość krynoliny daleka dziś jest od tej z czasów jej największej popularności. Składa się ona najczęściej z kilku warstw sztywnej siatki, często z falbanami, by zwiększyć jej objętość. Jeśli współczesna krynolina posiada obręcze, są one zapewne wykonane z plastiku, jako że jest to tworzywo tanie, lekkie i elastyczne.

Zobacz też

• panier
• fortugał
• turniura
• gorset