Heliograf – urządzenie służące do pomiaru czasu
usłonecznienia
.
Zasada działania heliografu opiera się na wykorzystaniu efektu cieplnego lub fotochemicznego, wywoływanego przez
promieniowanie słoneczne
. Heliograf Campbella-Stokesa składa się ze szklanej kuli, pełniącej funkcję
soczewki
, która skupia promienie słoneczne na odpowiednio ukształtowanym pasku papieru (są one zróżnicowane w zależności od pory roku – najdłuższy i najniżej położony pasek letni, pasek średni wiosenno-jesienny i najwyżej wkładany oraz najkrótszy pasek zimowy). Promienie wypalają ślad, którego długość określa czas operowania
Słońca
z dokładnością do 6 minut (1/10 godziny). Na podobnej zasadzie działają heliografy rejestrujące czas padania promieni słonecznych na
papierze światłoczułym
. Inne konstrukcje (do których nazwy heliograf już się nie stosuje) wykorzystują element światłoczuły albo termoczuły (np. DSU12 firmy Vaisala), wynik pomiaru zapisywany jest elektronicznie z dokładnością rzędu 1 sek.
