Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Grążel żółty

Grążel żółty

Grążel żółty

Systematyka [1]
Domena : eukarionty
Królestwo : rośliny
Klad : rośliny naczyniowe
Klad : Euphyllophyta
Klad : rośliny nasienne
Klasa : okrytonasienne
Rząd : grzybieniowce
Rodzina : grzybieniowate
Rodzaj : grążel
Gatunek :grążel żółty
Nazwa systematyczna
Nuphar lutea ( L. ) Sibth. & Sm.
Fl. Graec. Prodr. 1(2): 361. 1809
Synonimy

Nuphar luteum (L.) Sibth. & Sm.
Nuphar luteum (L.) Sm.

Gatunek leczniczy
Gatunek trujący


Grążel żółty, bączywie (Nuphar lutea) – gatunek byliny wodnej z rodziny grzybieniowatych . Występuje w niemal całej Europie oraz w środkowej i zachodniej Azji . W Polsce na niżu jest rośliną pospolitą.

Spis treści

Morfologia

Kwiat
Owoce
Pokrój
Grążel ma długie i silnie rozgałęzione kłącze poziomo rosnące w mule dennym. Liście i kwiaty wyrastają z jego wierzchołka.
Kłącze
Bardzo długie, czołgające się, o średnicy do 8 cm, na przekroju poprzecznym eliptyczne. Na górnej powierzchni pokryte jest bliznami po starych, opadłych liściach. Z dolnej wyrastają nitkowate korzenie . W kłączach magazynowane są substancje zapasowe.
Liście
Pływające o długim ogonku, skórzaste, owalne o długości ok. 30 cm, z głęboko wyciętą nasadą. Mają kolor od zielonego do brunatnawego. Ich drugorzędne nerwy nie łączą się z sobą, są bardziej gęste niż u grzybieni białych i przy brzegu blaszki są 1-3 krotnie widlasto rozgałęzione. Część liści jest zanurzona i ma pokrój sałatowaty ( heterofilia ).
Kwiaty
Żółte , duże ( średnica 4-6 cm), silnie pachnące ( zapach podobny do zapachu jabłek), z licznymi płatkami korony i 5 działkami kielicha . Słupek składa się z 5-24 zrośniętych owocolistków , a jego znamię jest tarczowate i lejkowato wgłębione. Przedsłupne lub równoczesne kwiaty wyrastają pojedynczo nad wodą na długich szypułkach (o długości dochodzącej nawet do 2 m). Szypułki te w górnej części są trójkanciaste.
Owoc
Torebka o szerokobutelkowatym kształcie, nieregularnie pękająca.

Ekologia

Siedlisko grążela żółtego
Heterofilia. Podwodne liście mają sałatowaty kształt

Biotop  : wodne zbiorniki stojące lub wolno płynące – stawy , przybrzeżne strefy jezior , starorzecza , zakola rzek i rzeki o wolnym nurcie. Często spotkać go można razem z grzybieniami białymi , jednak w odróżnieniu od nich wchodzi na większe głębokości. Występuje w wodach bogatych w składniki organiczne (eutroficznych), mających muliste, lub piaszczysto-muliste dno. Preferuje miejsca osłonięte od wiatru. Jest hydrofitem wytwarzającym różne formy morfologiczne pędów, w zależności od warunków środowiska. W zbiornikach o silnym falowaniu wody lub szybkim nurcie, jak również przy długotrwałym i wysokim zalewie, powstaje forma podwodna. Ma ona cienkie i faliste blaszki liściowe, bez aparatów szparkowych . Jeżeli zbiornik wysycha, lub ulega spłyceniu, powstaje forma lądowa o drobnych liściach i kwiatach. Jest geofitem ryzomowym – zimuje tylko kłącze. Po wykiełkowaniu z nasiona rośnie i rozgałęzia się kłącze, roślina zakwita po raz pierwszy dopiero po 3-4 latach. Grążel żółty czasami tworzy rozległe zbiorowiska, zwykle kilku- lub wielogatunkowe. Jest gatunkiem charakterystycznym dla Cl. Nymhaeion, Ass. Nupharo-Nymphaeetum albae [2].

Biologia

  • Kwitnie od maja do września , zapylany jest przez muchówki , czasami jest samopylny [3] . Podczas dojrzewania owoce oddzielają się od szypułki, przez jakiś czas są unoszone przez wodę i dopiero pękają. Nasiona jajowatego kształtu, brunatne, otoczone galaretowatym śluzem, w którym znajdują się pęcherzyki powietrza umożliwiające ich unoszenie się na wodzie. Roślina rozsiewana przez wodę ( hydrochoria ). Rozmnaża się także wegetatywnie przez kłącze .
  • Roślina trująca: zawiera nufarynę, nufarydynę, nufarolidynę i pochodne tioalkaloidów[4]. Alkaloidy znajdujące się w roślinie działają porażająco na korę mózgową.

Zmienność

Tworzy mieszańca z grążelem drobnym o nazwie naukowej Nuphar x spenneriana Gaudin.

Ochrona

Roślina objęta częściową ochroną gatunkową .

Zastosowanie

  • Roślina lecznicza stosowana w homeopatii .
  • Roślina uprawna : Wykorzystywana również jako ozdobna bylina wód parkowych , przydomowych oczek wodnych , dużych akwariów . Do celów tych wykorzystuje się zwykle odmiany pełnokwiatowe. Używany jest również do zazieleniania stawów hodowlanych pstrągów .
    • Sposób uprawy: najłatwiej rozmnażać z kawałków kłącza – jednak wówczas przeważnie nie wytwarza pływających liści. Najlepiej wkładać do wody gotowe sadzonki , zakupione lub otrzymane z nasion.
  • Odgrywa pewną rolę w procesie zarastania zbiorników wodnych, wytwarza bowiem znaczną ilość biomasy , która rozkładając się na dnie podnosi jego poziom.
  • Dawnej kłącza ze względu na ich walory odżywcze służyły do dokarmiania świń.

Przypisy

  1. Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website ( ang. ). 2001–. [dostęp 2009-05-28].
  2. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. . 
  3. Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973. 
  4. Jakub Mowszowicz : Przewodnik do oznaczania roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: PWRiL, 1982. . 

Bibliografia

  1. František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. . 
  2. Zbigniew Podbielkowski: Zarys hydrobotaniki. Tomaszewicz Henryk. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1979. . 
  3. Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. . 


Inne hasła zawierające informacje o "Grążel żółty":

Zawał mięśnia sercowego ...

Sedmídolí ...

Skalny Stół ...

Pstrąg potokowy ...

Ziołorośla ...

Úpská Jáma ...

Słonecznik (Karkonosze) ...

Grzbiet Lasocki ...

Kowarski Grzbiet ...

Przełęcz Okraj ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Grążel żółty":

19 Sygnały na drodze. Hierarchia sygnałów i znaków (plansza 12) ...

19 Sygnały na drodze. Hierarchia sygnałów i znaków (plansza 14) ...

19 Sygnały na drodze. Hierarchia sygnałów i znaków (plansza 2) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie