Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Wacław I Przemyślida

Wacław I Przemyślida

Wacław I zwany Jednookim czes. Václav I. (ur. 1205 ; zm. 22 września 1253 [1] w Počaplach, dziś część miasta Králův Dvůr ) – król Czech w latach 12301253 .

Spis treści

Młody król

Wacław był synem Przemysła Ottokara I i jego drugiej żony Konstancji węgierskiej . Miał liczne rodzeństwo. Jego starszy rodzony brat Wratysław zmarł w dzieciństwie. Przyrodni brat, również Wratysław , został przez Przemysła Ottokara I wydziedziczony po rozwodzie z jego matką Adelajdą Miśnieńską . Wacław od chwili swojego urodzenia był przewidywany na następcę ojca.

Pod koniec 1207 zapewne na sejmie w Augsburgu król Filip Szwabski zaręczył go ze swoją córką Kunegundą , uznając go tym samym następcą tronu i odrzucając roszczenia starszego Wratysława.

Na początku czerwca 1216 Przemysł Ottokar I zwołał zgromadzenie możnych, które wybrało Wacława I na króla czeskiego. Młody monarcha został posadzony na kamiennym tronie na Hradczanach . Była to ostatnia taka elekcja w historii Czech. Przemysł Ottokar I zwrócił się o zatwierdzenie wyboru do cesarza Fryderyka II , mimo że na mocy złotej bulli sycylijskiej nie miał takiego obowiązku. 26 lipca 1216 władca Niemiec wydał dokument zatwierdzający elekcję. Wacław złożył cesarzowi hołd i otrzymał Czechy w lenno. Stało się to za pośrednictwem pełnomocnika lub własnego ojca. Elekcja Wacława na czeskiego króla likwidowała wprowadzoną przez Brzetysława I zasadę primogenitury i oddalała roszczenia Wratysława i przedstawicieli bocznych linii Przemyślidów .

Pieczęć Wacława I z 1224

W 1224 Wacław poślubił Kunegundę Hohenstauf. Zapewne w tym samym roku otrzymał od ojca tytuły księcia pilzneńskiego i budziszyńskiego. Miał własną pieczęć, był świadkiem królewskich dokumentów, a w pilzneńskiej mennicy bił denary ze swoim imieniem. Realnej władzy jednak nie miał. 6 lutego 1228 w katedrze św. Wita w Pradze Wacław wraz z żoną został koronowany. Obrzędu dopełnił arcybiskup moguncki Zygfryd. Za zgodą biskupów praskiego i ołomunieckiego oraz wielmożów królowie Przemysł Ottokar I i Wacław I postanowili, że ich następcy będą koronowani przez arcybiskupów Moguncji. W przypadku gdyby pasterz diecezji mogunckiej odmówił, wówczas biskupa dokonującego obrzędu miał wyznaczyć czeski monarcha.

Początek panowania i ekspansja na teren Austrii

Wacław I na medalu z XIX w. autorstwa Antonína Poppa

Wacław bez przeszkód objął władzę po śmierci ojca (zm. 15 grudnia 1230). W lipcu 1231 cesarz Fryderyk II wystawił w Melfi dokument potwierdzający nadanie mu Czech w lenno. Niezadowolony z całej sytuacji był królewski brat margrabia morawski Przemysł , który w 1232 rozpoczął z monarchą wojnę. W lecie 1233 na Morawy najechał książę austriacki Fryderyk II Bitny , zajmując niektóre zamki, m.in. Bitov. Przemysł nie był w stanie opierać się atakowi wojsk królewskich. Dzięki pośrednictwu matki Konstancji bracia zawarli pokój.

Walki toczone przez Fryderyka II Bitnego wzbudziły zainteresowanie cesarza, który w 1235 wezwał księcia austriackiego przed sejm Rzeszy. Fryderyk nie tylko nie posłuchał, ale nawet polecił ograbić cesarskich posłów. Władca Niemiec rzucił na księcia austriackiego klątwę Rzeszy i pozbawił go władzy. Wykonanie swojej decyzji cesarz powierzył wrogom Fryderyka Bitnego. Na Austrię najechali od północy Wacław I, od zachodu Otto II Bawarski wraz z biskupem pasawskim , od południa patriarcha akwilejski i biskup bamberski . Dołączyli do nich austriaccy wrogowie Fryderyka. Najeźdźcy szybko zajęli Wiedeń . Książę austriacki utrzymał się tylko w południowo-wschodniej części swoich posiadłości. Król Wacław i Otto Bawarski zostawili załogi w zdobytych zamkach i powrócili do swoich krajów. Szybko okazało się, że cesarz pragnie zatrzymać Austrię w swoim ręku i nie zamierza się podzielić jej terytorium na co liczył Wacław I. Kolejnym punktem zapalnym okazała się kwestia posagu Kunegundy. Pierwotnie miała ona otrzymać majątki Staufów w Szwabii . W 1235 cesarz wypłacił Wacławowi jako odszkodowanie 10 000 grzywien srebra.

W 1237 Wacław I stłumił ponowny bunt swojego brata Przemysła. Pokój zawarto dopiero dzięki pośrednictwu króla węgierskiego Beli IV . Rezultatem buntu było uszczuplenie dzielnicy brata. Król czeski nadał rejon Brzecławia swojemu siostrzeńcowi Ulrykowi Spanheimowi.

Pogorszenie stosunków z cesarzem zaowocowało zbliżeniem z papieżem Grzegorzem IX . To co odmówił Wacławowi cesarz mogła mu ofiarować głowa Kościoła. Z papieżem nawiązał także kontakty Fryderyk Bitny. W tej sytuacji za pośrednictwem Ottona Bawarskiego doszło do pojednania władców Czech i Austrii. Obaj spotkali się pod koniec lutego 1239 w Pasawie. Wacław obiecał Fryderykowi pomoc w odzyskaniu utraconych terenów. W zamian za to książę austriacki obiecał odstąpić ziemie na północ od Dunaju i wyraził zgodę na ślub swojej bratanicy Gertrudy z najstarszym synem czeskiego monarchy Władysławem . Fryderyk Bitny nie miał potomstwa. Projektowane małżeństwo otwierało Przemyślidom drogę do sukcesji po Babenbergach .

Pod koniec 1239 Fryderyk Bitny zdobył Wiedeń, co przyniosło mu także pełną kontrolę nad Austrią i Styrią . Szybko także pojednał się z cesarzem. Wacław I rozpoczął montowanie koalicji mającej na celu wybór na tron niemiecki królewicza duńskiego Eryka . Wobec niepowodzenia tego planu i braku papieskiej pomocy w konflikcie z władcą Austrii, król czeski postanowił pojednać się z cesarzem. Pod koniec 1240 zaatakował Austrię. Wiosną 1241 zawarto układ. Wacław I zrzekł się obiecanej mu wcześniej części Austrii, a Fryderyk Bitny potwierdził obietnicę wydania bratanicy za syna czeskiego monarchy.

Najazd mongolski

W 1241 Wacław I wyruszył na pomoc swojemu szwagrowi Henrykowi II Pobożnemu , który stawiał czoła najazdowi mongolskiemu . Władca Czech w czasie bitwy pod Legnicą znajdował się pod zamkiem Świny , dzień drogi od pola walki. Po klęsce Polaków jego głównym zadaniem było niewpuszczenie najeźdźców na ziemie czeskie. Przez pewien czas manewrował w okolicach Kłodzka , a następnie wyruszył do Miśni , gdzie pojawił się jeden z mongolskich oddziałów. Tam dowiedział się o ataku na Morawy. Nie był jednak w stanie dogonić napastników, którzy szybko wycofali się na Węgry.

Dalszy ciąg ekspansji austriackiej

W 1241 cesarz Fryderyk II mianował Wacława I oraz landgrafa turyńskiego Henryka Raspe gubernatorami Rzeszy. Dwa lata później nastąpiła zmiana na tronie papieskim, który objął Innocenty IV . Początkowo był niechętny czeskiemu monarsze szybko jednak zmienił zdanie i usunął przeszkody stojące na drodze do małżeństw dzieci Wacława I: Władysława z Gertrudą oraz Agnieszki z Henrykiem Dostojnym . Cesarz, chcąc zapobiec pogorszeniu swojej pozycji, chciał przeciągnąć na swoją stronę Fryderyka Bitnego. Zaproponował mu podniesienia Austrii i Styrii do rangi królestwa oraz zadeklarował chęć poślubienia bratanicy Fryderyka Bitnego, Gertrudy. Ta jednak odmówiła poślubienia cesarza, który został w 1245 zdetronizowany przez sobór w Lyonie .

Również w 1245 Fryderyk Bitny zaatakował Węgry . W styczniu 1246 Wacław najechał na Austrię. Atak nie był udany. Do niewoli austriackiej dostał się m.in. Ulryk Spanheim. Wojna przyniosła jednak także pożądany przez czeską stronę skutek. Zapewne w maju 1246 margrabia morawski Władysław, syn Wacława I, poślubił Gertrudę. 15 czerwca 1247 poległ książę Fryderyk Bitny. Władysław przybył do Austrii i został uznany za księcia. Zmarł jednak już 3 stycznia 1247.

Bunt królewicza Przemysła

W latach 40. XIII w. zmalała aktywność Wacława I. Król cierpiał na różne zaburzenia. Nie znosił bicia dzwonów i nie mógł usnąć w pobliżu złota. Ciężko zniósł śmierć matki i pierworodnego syna. Stracił oko na polowaniu. Przestał przyjeżdżać na Morawy .

Po śmierci brata Przemysł objął władzę na Morawach. 27 marca 1247 po raz pierwszy wystąpił z tytułem margrabiego morawskiego. 31 lipca 1248 grupa możnych z Czech i częściowo z Moraw, korzystając z nieobecności w kraju Wacława I wybrała Przemysła na króla. Buntownicy nie mieli jednak pomysłu jak skłonić starego króla do abdykacji. Wacław I zaczął gromadzić sojuszników. Podporządkował sobie część Czech i Morawy. 5 sierpnia 1249 zajął praskie Stare Miasto, gdzie powitał go kler z biskupem i siostra Agnieszka , i rozpoczął oblężenie Hradczan . 15 sierpnia 1249 w praskim kościele klasztornym św. Franciszka Wacław I został ponownie koronowany przez biskupów praskiego i ołomunieckiego. Wkrótce Przemysł ukorzył się przed ojcem. Musiał poddać zamek praski i zrezygnować z tytułu młodszego króla. Ojciec pozostawił mu władzę na Morawach, ale bez połowy dochodu z mennicy w Igławie . We wrześniu Wacław wezwał syna wraz z jego zaufanymi na zamek Týřov. Kazał ich wszystkich uwięzić. Przemysł szybko odzyskał wolność, ale w jego otoczeniu znaleźli się ludzie wierni Wacławowi. Reguły polityki dynastycznej skłaniały obie strony do zawarcia ugody i znalezienia modus vivendi. Wacław i Przemysł byli jedynymi wówczas męskimi przedstawicielami Przemyślidów.

Przemysł powrócił na Morawy, którymi rządził z łaski ojca. Objął również rejon Brzecławia , gdyż książę Ulryk zaangażował się w sprawy Krainy, którą otrzymał jako mąż Agnieszki z Meranu.

Zdobycie Austrii

Po śmierci Władysława jego żona Gertruda poślubiła margrabiego badeńskiego Hermana, który zmarł dwa lata później, pozostawiając małe dzieci. Wdowa umieściła je pod opieką Wettynów w Miśni. Nikt jednak nie zamierzał się za nimi ująć. Prawa do Austrii mogli zgłosić sami Wettynowie. Pierwszą żoną margrabiego Henryka Dostojnego była Konstancja, córka Leopolda VI Sławnego z dynastii Babenbergów. Jego drugą małżonką była Agnieszka , córka Wacława I. Na początku sierpnia 1251 król czeski spotkał się ze swoim zięciem na zamku Křivoklát. Margrabia Hermann zrezygnował w imieniu synów z pierwszego małżeństwa z roszczeń do Austrii. Nie wiadomo czy otrzymał coś w zamian. Być może Wacław obiecał mu zamki na pograniczu lub tron czeski w razie wygaśnięcia Przemyślidów.

22 listopada 1251 poselstwo austriackie oddało władzę Wacławowi I, który przekazał ją synowi. Wkrótce do walki o Austrię włączył się król węgierski Bela IV . Wacław I aż do śmierci wspierał poczynania syna.

Śmierć i pogrzeb

Wacław zmarł nagle podczas pobytu w Počaplach (dziś część miasta Králův Dvůr ). Przemysł Ottokar toczył wówczas walki w Styrii. Jego natychmiastowy powrót nie był konieczny. Nikt nie kwestionował jego następstwa. Przemysł przybył do Pragi 17 października 1253. Król Wacław został pochowany na terenie klasztoru św. Agnieszki w Pradze .

Rodzina

Z małżeństwa Wacława I i Kunegundy pochodziło pięcioro dzieci:

Przypisy

  1. W niektórych opracowaniach jako data zgonu jest podawany dzień 23 września 1253. Zob. J. Čechura, J. Mikulec, F. Stellner, Lexikon českých panovnických dynastií, Praha 1996, s. 164.

Literatura

  • Vratislav Vaníček: Velké dějiny zemí Koruny české, sv. 2. Praha-Litomyšl: 2000. 
  • Vratislav Vaníček: Velké dějiny zemí Koruny české, sv. 3. Praha-Litomyšl: 2002. 
  • Josef Žemlička : Počátky Čech královských 1198-1253. Praha: 2002. 
  • Josef Žemlička : Přemysl Otakar I. Panovník, stát a česká společnost na prahu vrcholného feudalismu. Praha: 1990. 


Poprzednik
Przemysł Ottokar I
król Czech
1230 - 1253
Następca
Przemysł Ottokar II


Inne hasła zawierające informacje o "Wacław I Przemyślida":

Brno ...

XVI wiek ...

1972 ...

1408 ...

1398 ...

1749 ...

1411 ...

1361 ...

1986 ...

Sobieski ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Wacław I Przemyślida":

016d. Polska Piastów (plansza 5) ...

Zemsta - dramatem (plansza 5) ...

Aleksander Fredro wprowadza w dobry humor (plansza 9) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie