Bezżuchwowce, bezszczękowce ( łac. Agnatha, czyt. agnata) nadgromada prymitywnych, pozbawionych szczęk kręgowców wodnych, do której należą minogokształtne i śluzicokształtne oraz wymarłe rzędy Osteostraci , Heterostraci , Coelolepida.

Wygląd

Współczesne bezszczękowce są pozbawione prawdziwych szczęk, parzystych odnóży i łusek na ciele. Mają chrzęstny szkielet , a ich układy - mięśniowy, nerwowy z narządami zmysłów, krążenia i wydalniczy - przypominają analogiczne układy ryb. Minogi to zwierzęta o wydłużonym, walcowatym ciele, rozwiniętych oczach i nieparzystym otworze nosowym zlokalizowanym na wierzchu głowy. Mają płetwy grzbietową i ogonową. Otwór gębowy otoczony jest przylgą w kształcie dysku, na którym znajdują się liczne ząbki (przylga umożliwia minogom przytwierdzania się do większych ryb kostnoszkieletowych i pasożytowanie na nich). Bezszczękowce pojawiły się już w górnym kambrze , jednak ich największa liczebność przypada na okres dewonu . Wiele rodzajów utworzyło w tym okresie wolno osadzone w jamie gębowej zęby, lub zębopodobne wyrostki na pancerzu głównym (np. Ostrakodermy ), które pełniły funkcje niewykształconych jeszcze szczęk.

Wczesny rozwój

Z jaj wylęgają się robakowate larwy zwane ślepicami , które zagrzebują się w mulistym dnie potoków i żerują na fitoplanktonie . Po trzech latach ślepice przechodzą metamorfozę i po osiągnięciu dojrzałości powracają do słonych wód, by powtórzyć cykl życiowy.

Śluzice

Śluzice cechują się wydłużonym, węgorzowatym ciałem pozbawionym płetwy grzbietowej. Szczątkowe oczy pokryte są skórą. Otwór nosowy leży nad otworem gębowym (pokarm wyszukują tylko za pomocą węchu). Zwierzęta te mają język uzbrojony w rogowe zęby. Śluzice zakopują się zwykle ogonami w dnie morskim, wysuwając jedynie głowę, by wywęszyć ofiarę. Odżywiają się martwymi rybami lub bezkręgowcami o miękkim ciele. Gonady śluzic zawierają zarówno jajniki jak i jądra, jednakże czynnościowo nie są one obojnakami - funkcjonuje tylko jeden z organów.

Cechy charakterystyczne

• ciało miękkie, pozbawione łusek
• brak żuchwy
• brak płetw parzystych
• układ pokarmowy nie posiada żołądka
• rozdzielnopłciowość

Systematyka

• śluzice (Myxini)
• cefalaspidokształtne (Cephalaspidomorphi)
  • † anaspidy (Anaspida)
  • † kostnopancerne (Osteostraci)
  • minogokształtne (Petromyzoniformes)
• †pteraspidokształtne (Pteraspidomorphi)
  • heterostraki (Heterostraci)
  • Arandaspida
  • Thelodontidae
  • Eriptychiida
  • Astraspida