Przedstawienie teatru nō w chramie Itsukushima w mieście Hatsukaichi

Scena Narodowego Teatru Nō w Tōkyō

Teatr Nō ( jap. 能, Nō, także czasem zapis Noh), również Nōgaku ( jap. 能楽, Nōgaku) - jeden z głównych gatunków dramatu japońskiego . Pochodzić ma od ceremonialnych misteriów towarzyszących świętom shintō . Wykonawcy głównych ról w przedstawieniu nō występują w maskach , a akcja koncentruje się głównie na opowieściach o bogach ( kami ) bądź na walce dobra ze złem (często forma egzorcyzmów ). Ta forma teatru skupia w sobie mimikę , taniec , śpiew oraz muzykę (głównie instrumenty perkusyjne ). Nō jako osobny, zlaicyzowany gatunek dramatu rozpoczął swe działanie w XIV wieku , zaś dekretem shōguna Ieyasu Tokugawy uznano go za oficjalny japoński teatr. Maski i kostiumy nō cenione są obecnie jako dzieła sztuki o wybitnej wartości.

Wykonawcy

Znacząca większość aktorów teatru nō to mężczyźni. Role kobiece odgrywają oni w maskach. Do XX wieku udział kobiet w przedstawieniach nō był zakazany, na początku XX wieku zezwolono na amatorskie praktykowanie sztuki, zaś dopiero po II wojnie światowej kobiety uzyskały prawo do wykonywania zawodu aktora teatru nō. Obecnie zawód ten praktykuje ok. 250 kobiet^[1].

Wybrane słownictwo

• Shite ( jap. 仕手, Shite) - główny aktor, protagonista . W sztukach dwuczęściowych, w których aktor najpierw pojawia się jako człowiek, następnie jako duch lub demon, pierwsza rola nazywana jest maejite ( jap. 前仕手, maejite), kolejna zaś nochijite ( jap. 後仕手, nochijite)
• Shitezure ( jap. 仕手連れ, Shitezure) - aktor towarzyszący shite
• Waki ( jap. 脇, Waki) - aktor pomocniczy, deuteragonista
• Wakizure ( jap. 脇連れ, Wakizure) - aktor towarzyszący waki
• Ai-kyōgen ( jap. 間狂言, Ai-kyōgen) lub kyōgen ( jap. 狂言, kyōgen) - komediowe interludium pomiędzy aktami
• Hayashi ( jap. 囃子, Hayashi) zwani też hayashi-kata ( jap. 囃子方, hayashi-kata) - muzycy grający na czterech instrumentach:
  • fue - flet poprzeczny
  • ōtsuzumi - większy bębenek uderzany ręką (zwany też okawa)
  • kotsuzumi - trzymany przy barku mniejszy bębenek uderzany ręką
  • taiko - bęben uderzany pałeczkami
• Jiutai ( jap. 地謡, Jiutai) - chór składający się zwykle z sześciu-ośmiu osób
• Kōken ( jap. 後見, Kōken) - pomocnicy sceniczni, których rolą jest wnoszenie i wynoszenie rekwizytów, pomoc przy zmianie stroju aktorów

Przypisy

Zobacz też

• Teatr japoński
• Japonia