Zofia Kossak-Szczucka
Zofia Kossak-Szczucka
Data i miejsce urodzenia	10 sierpnia 1889 Kośmin
Data i miejsce śmierci	9 kwietnia 1968 Bielsko-Biała
Narodowość	polska

Zofia Kossak-Szczucka, później Zofia Kossak-Szatkowska, de domo Kossak, primo voto Szczucka, secundo voto Szatkowska (ur. 10 sierpnia 1889 ^[1] w Kośminie ^[2], zm. 9 kwietnia 1968 w Bielsku-Białej ) – polska powieściopisarka, uczestniczka ruchu oporu organizacji Żegota .

Biografia

Była córką Tadeusza Kossaka (brata bliźniaka Wojciecha ) i Anny Kisielnickiej-Kossakowej, kuzynką satyryczki Magdaleny Samozwaniec i poetki Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej oraz wnuczką Juliusza Kossaka .

W większości publikacji figuruje rok 1890 jako data jej narodzin; po dotarciu do nieznanych wcześniej dokumentów okazało się, że przyszła na świat rok wcześniej. Dzieciństwo i młodość spędziła na Lubelszczyźnie i na Wołyniu.

Na początku uczyła się w domu, potem w 1906 pracowała jako nauczycielka w Warszawie . Następnie studiowała w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych i w tej samej dziedzinie w Genewie . W 1915 roku wyszła za mąż za Stefana Szczuckiego, po zamążpójściu mieszkała na Wołyniu , tu przeżyła okres krwawych wystąpień chłopskich oraz najazd bolszewicki. Po śmierci pierwszego męża w 1921 roku zamieszkała w Górkach Wielkich . W 1925 roku ponownie wyszła za mąż, za Zygmunta Szatkowskiego. W roku 1932 odznaczona nagrodą literacką województwa śląskiego. W 1936 otrzymała Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury .

W czasie II wojny światowej była w Warszawie, prowadząc działalność konspiracyjną i charytatywną. Stanęła na czele Frontu Odrodzenia Polski , tajnej organizacji katolickiej , będącej kontynuacją przedwojennej Akcji Katolickiej . Współpracowała też z polityczno-wojskową katolicką organizacją podziemną Unia .

Była współredaktorką pierwszego pisma podziemnego "Polska Żyje" . W sierpniu 1942 roku opublikowała swój protest . We wrześniu 1942 wraz z Wandą Krahelską powołała Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom , przekształcony wkrótce w Radę Pomocy Żydom "Żegota" . Za tę działalność, po wojnie odznaczona została medalem " Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata ". W 1943 aresztowana i więziona w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau , (wspomnienia z obozu opisała w książce Z otchłani) przeniesiona do warszawskiego Pawiaka , skazana na śmierć. Uwolniona w 1944 dzięki staraniom władz podziemia wzięła udział w powstaniu warszawskim . W latach wojennych odegrała dużą rolę w formacji młodego Władysława Bartoszewskiego .

W 1945 skierowana w misji Polskiego Czerwonego Krzyża do Londynu , pozostała na emigracji przez 12 lat gospodarując wraz z mężem na farmie w Kornwalii i kontynuując pracę pisarską.

Po powrocie do kraju w 1957 osiadła ponownie w Górkach Wielkich. Jako publicystka współpracowała przede wszystkim z prasą katolicką. Dzięki umiejętności barwnego obrazowania, dużym walorom poznawczym i potoczystej narracji większość jej powieści historycznych zyskała również popularność wśród dzieci. W 1964 była jedną z sygnatariuszek listu 34 , w którym przyłączyła się do protestu pisarzy w obronie swobody wypowiedzi^[3].

Uhonorowana przynależnością do Rycerskiego i Szpitalnego Zakonu św. Łazarza z Jerozolimy , poprzez otrzymanie Wielkiego Krzyża Zasługi.

Grób Zofii Kossak-Szczuckiej w Górkach Wielkich

Zmarła 9 kwietnia 1968 w Bielsku-Białej , pochowana na cmentarzu parafialnym w Górkach Wielkich .

Twórczość

• Beatum scelus (Błogosławiona wina)
• Beatyfikacja Skargi
• Bez oręża – powieść historyczna ( 1937 )
• Błogosławiony Jan Sarkander ze Skoczowa
• Bursztyny ( 1958 )
• Chrześcijańskie posłannictwo Polski
• Dzień dzisiejszy ( 1931 , powiastka ziemiańska)
• Dziedzictwo – powieść historyczna (razem z Zygmuntem Szatkowskim)
• Gość oczekiwany – dramat
• Gród nad jeziorem
• Kielich krwi – obrazek sceniczny w dwóch aktach
• Kłopoty Kacperka góreckiego skrzata ( dla dzieci ) ( 1924 )
• Król trędowaty – powieść historyczna ( 1937 )
• Krzyżowcy ( 1935 , 4 tomy) (wrażenia z podróży do Ziemi świętej wielką powieść historyczną o pierwszej wyprawie krzyżowej)
• Ku swoim – powieść dla młodzieży ( 1932 )
• Legnickie pole ( 1930 , przekład niem. O. F. Battaglii, 1931)
• Na drodze – obrazek sceniczny dla młodzieży w 2 aktach
• Na Śląsku
• Nieznany kraj – wybór opowiadań ( 1932 )
• Ognisty wóz
• Pątniczym szlakiem. Wrażenia z pielgrzymki ( 1933 )
• Pod lipą
• Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917-1919 – powieść biograficzna ( 1922 )
• Prometeusz i garncarz
• Przymierze – powieść biblijna o patriarsze Abrahamie ( 1952 )
• Purpurowy szlak
• Puszkarz Orbano – powieść historyczna
• Rewindykacja polskości na Kresach
• Rok polski: obyczaj i wiara
• S.O.S. ... ! – powieść
• Skarb Śląski
• Suknia Dejaniry
• Szaleńcy Boży ( 1929 )
• Szukajcie przyjaciół – powieść dla młodzieży ( 1933 )
• Topsy i Lupus – powieść dla młodzieży ( 1931 )
• Trembowla – powieść historyczna
• Troja północy (razem z Zygmuntem Szatkowskim) – powieść historyczna o Słowianach połabskich
• W Polsce Podziemnej: wybrane pisma dotyczące lat 1939-1944
• Warna
• Wielcy i mali ( 1927 )
• Z dziejów Śląska
• Z miłości – powieść ( 1925 )
• Z otchłani: wspomnienia z lagru
• Złota wolność ( 1928 , 2 tomy, przekład szwedzki 1931)

Zobacz też

• Dąb (imię)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Muzeum Zofii Kossak-Szatkowskiej w Górkach Wielkich
• Zofia Kossak
• Artykuł o „świadectwie życia” Zofii Kossak
• Metryka urodzenia Zofii Anny Kossak-Szczuckiej 21 I/2 II 1890 roku
• Polscy Sprawiedliwi - Przywracanie Pamięci; Muzeum Historii Żydów Polskich