Szerszeń europejski (Vespa crabro) – owad z rodziny osowatych (Vespidae), z grupy żądłówek , pospolity na terenie całej Polski. Długość ciała królowej (samica) 25-35 mm, samca 21-23 mm, a robotnicy 17-24 mm; ubarwienie żółto-brunatno-czerwone, z czarnym deseniem. Buduje gniazda z drewna przeżutego ze śliną (podobnie jak inne osy), gniazdo szerszeni można znaleźć w norach, dziuplach, opuszczonych ulach, czasem na wolnym powietrzu, lecz w miejscach osłoniętych (np. pod okapem dachu). Żywi się owadami, owocami oraz sokami niektórych drzew. Występuje powszechnie na całym świecie z wyjątkiem Australii , Nowej Zelandii i zimnych stref klimatycznych .

Wygląd

Głowa szerszenia zaopatrzona jest w silne żuwaczki , z dobrze widocznym żółtym rysunkiem. Tułów jest barwy brązowoczerwonej, odwłok żółty z czarnymi plamkami.

Biologia

Wczesną wiosną samice przystępują do budowy gniazda. W tym celu wykorzystują masę papierową, wytworzoną przez nie z cząsteczek próchniejącego drewna i śliny. Po uformowaniu kilku pierwszych komórek samica składa do nich jaja. Lęgną się z nich larwy , które karmione przez matkę (głównie rozdrobnionymi owadami), szybko dorastają i przepoczwarczają się w robotnice. Od tej pory samica zajmuje się składaniem jaj, a robotnice zajmują się obroną gniazda, jego rozbudową, karmieniem larw i utrzymaniem odpowiedniej temperatury. Ostatnie larwy przekształcają się w pokolenie płodne samic i samców. Samce różnią się od samic brakiem żądła i dłuższymi czułkami . Podczas lotu godowego zapładniają samice, które rozlatują się we wszystkie strony szukając zimowiska . Samce i robotnice giną z głodu i zimna. Loty ustają, gdy przez większość dnia temperatura nie podnosi się powyżej 10 °C . Opuszczone gniazdo (mniej więcej 15-20 września) służy do zimowania skorkom , a zwłaszcza skórnikom i innym owadom wyjadającym tego typu resztki. Stare gniazdo, jak się zdaje, nie jest powtórnie zasiedlane na wiosnę, co nie znaczy, że osy nie wykorzystują starej masy papierowej (zwłaszcza w dziupli, gdzie jest ograniczona ilość miejsca).

Wykluwający się szerszeń

Jad

Jad szerszeni jest porównywalny z jadem pszczół i os , zawiera jednak nieznacznie większą dawkę toksyn . Szerszenie nie są groźniejsze od mniejszych os , a doniesienia o kilku użądleniach zabijających dorosłych ludzi są zazwyczaj grubo przesadzone (oczywiście, jeśli nie występuje reakcja alergiczna ). Użądlenie szerszenia jest boleśniejsze od użądleń pszczół czy os z powodu większego i głębiej penetrującego żądła oraz około 5% zawartości acetylocholiny w jadzie , powodujące silne pieczenie rany . Pszczoły używają jadu do odganiania ssaków nawet tak dużych jak borsuki i niedźwiedzie od zapasów miodu zgromadzonych w ulu, szerszenie używają jadu do polowania na owady, a więc ich jad może być znacznie słabszy, jeden szerszeń potrafi wstrzyknąć mniej niż 0,2 mg jadu za każdym użądleniem. Statystyki wykazują, że dawka śmiertelna jadu szerszeni to od 10^[1] do 90 mg^[2] jadu na każdy kilogram ciała, a więc potrzeba przeciętnie kilkuset użądleń, aby zabić człowieka, ponieważ jednak tylko około 1/10 roju (liczącego zazwyczaj kilkaset owadów) atakuje i żądli, liczba ta w praktyce zostaje bardzo rzadko osiągnięta. Zazwyczaj szerszenie są mniej agresywne od os i trudniej je sprowokować do ataku. Nie maja naturalnych wrogów i w terenie ignorują człowieka. Nawet przebywanie w pobliżu ich kolonii nie jest niebezpieczne, pod warunkiem, że nie ingeruje się fizycznie w ich gniazdo^[].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Vespa-crabro
• Vespidarium - Polska strona o osach i szerszeniach