Stanisław Warszewicki herbu Kuszaba (ur. ok. 1530 w Warszewicach – zm. 3 października 1591 w Krakowie ) – polski pisarz, działacz kontrreformacyjny , tłumacz, znawca greki , jezuita .

Brat przyrodni Krzysztofa .

Był jednym z najwybitniejszych (obok Jakuba Wujka i Piotra Skargi ) polskich jezuitów.

Był wychowankiem Akademii Krakowskiej. Studiował w Wittenberdze , (pod kierunkiem F. Melanchtona , głównego reformatora niemieckiego szkolnictwa), na Uniwersytecie Padewskim Od 1556 r. był sekretarzem króla Zygmunta Augusta. Po wyświęceniu na księdza w 1562 r. otrzymał kanonię gnieźnieńską i poznańską. W 1567 r. wyjechał na studia do Rzymu . W 1562 wstąpił do zakonu jezuitów. W latach 1570 - 1572 organizator kolegium jezuickiego w Wilnie . W 1574 r. z inicjatywy papieża Grzegorza XIII i Anny Jagiellonki, przebywał w Szwecji z zadaniem nakłonienia Jana III Wazy do przejścia na katolicyzm. W latach 1578-81 był spowiednikiem żony Jana III i wychowawcą królewicza Zygmunta. Po zakończeniu misji w Szwecji skierowany został do Lublina, gdzie zajmował się kaznodziejstwem, dysputami z arianami oraz gromadzeniem środków na budowę gmachu kolegium i kościoła. W latach 1582 - 1590 rektor kolegium w Lublinie .

Przełożył z greki na łacinę Etiopiki Heliodora (Aethiopicae historiae libri, Bazylea 1552 , wydane z listem pochwalnym Filipa Melanchtona), które stały się w okresie baroku modnym wzorcem romansu dworskiego i przygodowego.

Przetłumaczył na język polski utwory mistyka hiszpańskiego św. Ludwika z Granady : Przewodnik grzesznych ludzi ( 1567 ) i Zwierciadło człowieka chrześcijańskiego ( 1577 ).

Teksty

• [1551] Oratio De Stanislao A Lasky, Palatino Siradiensi, et Lanciciensi Capitaneo, qui in familia veteri et nobilissima gentis Poloniae natus fuit, et sapientia, virtute et fide excelluit, Scripta A Stanislao Warschevicio.

• [1552] Heliodori Æthiopicæ Historiæ libri decem nvnc primum è Græco sermone in Latinum translati. Stanislao Warsche, Vviczki Polono interprete. Adiectvm est etiam Philippi Melanthonis de ipso Autore, & hac eiusdem conversione, iudicium. Item locvples rervm ac verborum memorabilium index. Basileæ; Vrsellis, ex officina typographica Cornelii Sutorii. M DC I. [1601].

• [1577] Zwierciadło człowieka chrześcijańskiego, [autor] Ludovicus de Granada, [tłumaczył] Stanisław Warszewicki.

• [1579] Przewodnik Grzesznych Ludźi: ktory to wszytko pokázuie, co ma czynić Chrzesćijánin od początku náwrocenia swego, áż do doskonáłości; [autor] Ludovicus Granatensis, [tłumaczył] Stanisław Wárszewicki, W Krákowie.

• [1593] Nabożeństwo dla ludzi zabawnych, Poznań, (1693); [autor] Ludovicus de Granada, [tłumaczył] Stansław Warszewicki.

Opracowania

• [1938] BEDNARSKI, STANISŁAW, SI: Stanisław Warszewicki - Studium z dziejów Kościoła w Polsce XVI w.; Kraków, Wydawnictwo WAM, 160 stron, SeriaPrace i Źródła do Dziejów Jezuitów w Polsce. Seria Pierwsza. Prace, 3.

• [1949] BEDNARSKI, STANISŁAW, SI: Stanisława Warszewickiego pochodzeneie, młodość, studia..., [w] Studia z dziejów kultury polskiej; Warszawa, Gebethner i Wolff, stron 616.

Źródła

• [1910] Encyklopedia kościelna ... wydane przez X.Michała Nowodworskiego, Płock, Tom XXX, s. 334-9.