Sołomon Milsztejn (ur. 1899 - zm. 1955 ), generał-lejtnant radzieckich organów bezpieczeństwa , bliski współpracownik szefa NKWD Ławrientija Berii , aresztowany i stracony po upadku tegoostatniego. Brał udział w przygotowaniu planu wymordowania polskich jeńców wojennych i więźniów w Katyniu .

Pochodzenie, wykształcenie oraz służba w Armii Czerwonej

Urodzony w 1899 w Wilnie . Pochodzący z rodzinu żydowskiej , jego ojciec był dekarzem . Od 1905 do 1915 ukończył 5 klas szkoły podstawowej w żydowskim instytucie nauczycieli w Wilnie. Następnie do 1918 skończył 5 klas szkoły średniej w Pskowie , oraz następne dwa lata uczył się ponownie Wilnie.
W sierpniu 1920 roku, został zaciągnięty (lub się sam zgłosił do Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej (RKKA) . W Armii Czerwonej był urzędnikiem statystycznym w Specjalnej Podkomisji 4 Armii od sierpnia do października 1920. Przez następne dwa lata służył jako żołnierz, lecz wykonywał funkcje urzędnicze w oddziale odpowiedzialnym za dostarczanie żywności najpierw w 18, następnie w 20 pułku piechoty. W maju 1922 został zwolniony z Armii i oddelegowany do organów bezpieczeństwa, wówczas Wszechrosyjskiej Komisji Nadzwyczajnej do Walki z Kontrrewolucją, Spekulacją i Nadużyciami Władzy , zwanej potocznie Czeka.

Służba w organach bezpieczeństwa

Służbę w Czeka rozpoczął w maju 1922 od stanowiska starszego urzędnika w Zakaukaskiej Czeka, w Oddziale Specjalnym (OO-Osobyj Otdieł) odpowiedzialnym za kontrwywiad wojskowy i ogólny. Następnie był urzędnikiem w Oddziale Specjalnym 11 Armii, a od 1924 do 1925 był pełnomocnikiem (lub komisarzem) Oddziałów Specjalnych w Zakaukaskiej Czeka i kaukaskiej Armii im. Czerwonego sztandaru. Do października 1926 był naczelnikiem 2 Wydziału Oddziałów Specjalnych (wówczas odpowiedzialnych już tylko za kontrwywiad wojskowy) kaukaskiej Armii im. Czerwonego Sztandaru. Przez następne 4 lata był sekretarzem Kolegium GPU Gruzińskiej Socjalistycznej Republi Radzieckiej .
Od początku do października 1931 , Milsztejn pełnił funkcję Sekretarza Zarządu Tajno-Operacyjnego (SOU) Pełnomocnego Przedstawicielstwa (PP) przy Zjednoczonym Państwowym Zarządzie Politycznym Zakaukaskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej .
Następne lata, aż do 1938, spędził współpracując m.in. z Ławrientijem Berią , który wówczas był Sekretarzem Komitetu Centralnego KP(b) Gruzji, jako jego pomocnik. Pracując w KC KP(b), wykonywał różne funkcje m.in. kierownika sekretariatu jednego z Oddziałów od 1932 do 1934, a następnie kierownikiem specjalnej komórki KP(b) Gruzji , którą to funkcję sprawował do listopada 1936. W 1936 został majorem stolicy Gruzińskiej SSR i przewodniczącym rady sportowej, a następnie przewodniczącym Rady Sportowej Gruzińskiej SSR.
Po zwolnieniu ze stanowiska szefa NKWD Nikołaja Jeżowa i zastąpieniem go przez Stalina Berią w listopadzie 1938, nowy szef NKWD najpierw oczyścił centralę NKWD z ludzi swojego poprzednika, a następnie zatrudnił w niej swoich zaufanych współpracowników z Gruzji, w tym Sołomona Milsztejna, któremu nadał rangę majora Bezpieczeństwa Państwowego. Pierwszym stanowiskiem Milsztejna był zastępca naczelnika Sekcji Śledczej Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego NKWD a następnie całego NKWD, którą kierował jako naczelnik Wasylij Sergijenko. Już w 1939 został naczelnikiem Głównego Zarządu Transportu NKWD (GTU), gdzie brał udział w planowaniu wymordowania polskich jeńców wojennych oraz więźniów.
Po zmianach organizacyjnych w sowieckim aparacie bezpieczeństwa i administracji, w lutym 1941 został utworzony nowy Ludowy Komisariat Bezpieczeństwa Państwowego . Milsztejn, już jako komisarz bezpieczeństwa państwowego 3 rangi, został naczelnikiem III Zarządu (Tajno-Politycznego) NKGB , który odpowiedzialny był za Służbę Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Źródła

• Paweł Sudopłatow - Wspomnienia niewygodnego świadka (kulisy wywiadu i kontrwywiadu), Dom wydawniczy Bellona 1999