Sierpień – tytuł
opowiadania
Brunona Schulza
. Utwór wchodzi w skład zbioru
Sklepy cynamonowe
, opublikowanego w
1933
r. nakładem Wydawnictwa "Rój".
Zarys treści
Fabuła
opowiadania zawiera trzy
wątki
, odpowiadające każdej z części. Wątki są równorzędne, żadnego z nich nie można nazwać głównym, ani pobocznym.
W części I Józef spaceruje z matką w sobotnie letnie popołudnie po rozgrzanym słońcem rynku. Część II to opis bezdomnej Tłui pomieszkującej na zdezelowanym łóżku w ogrodzie, oraz jej matki Maryśki, podglądanej we śnie przez Józefa i służącą Adelę. Część III jest opisem wizyty Józefa (i przypuszczalnie jego matki) w położonym na przedmieściach domu ciotki Agaty. W czasie nudnej rozmowy ciotka narzeka na swego męża Marka (mały, zgarbiony, [...] pogodzony z losem[1]), na dzieci (starzejąca się kuzynka Łucja z jej nadwrażliwym panieństwem[2] i kuzyn Emil, który ma za sobą burzliwe i zmarnowane życie[2] światowca i karciarza). Kuzyn zabiera Józefa do drugiego pokoju, gdzie pokazuje mu ukryte w portfelu zdjęcia
pornograficzne
, wywołując zmieszanie i zawstydzenie chłopca.
Związki prozy z biografią
Sierpień jest utworem otwierającym Sklepy cynamonowe. Opowiadanie ma niewielkie rozmiary, składa się z trzech części, które łączy główna
postać
, będąca jednocześnie
narratorem
. Wspólne są także czas i miejsce zdarzeń: tytułowy sierpień w małym prowincjonalnym miasteczku, w którym odnaleźć można cechy współczesnego Schulzowi
Drohobycza
.
Świat opowiadania widziany jest oczami bohatera, dorastającego chłopca imieniem Józef. Reaguje on namiętnie na wszystko, co nowe i olśniewające w jego przeżyciach, z dziecinną ciekawością obserwuje dorosłych i ich dziwaczne obsesje czy dewiacje[3].
Józef mieszka na pierwszym piętrze kamienicy w rynku[4]. Informacja ta również odnosi czytelnika do biografii pisarza, który urodził się i spędził dzieciństwo w mieszkaniu przy drohobyckim rynku.
Mimo cech wspólnych autora i bohatera, nie jest to literatura
autobiograficzna
. Istotą prozy Schulza nie jest opisywanie zdarzeń, które często, jak w opowiadaniu Sierpień, są zwyczajne, banalne. Schulz dokonuje przetworzenia rzeczywistości, kształtuje ją na nowo. Zwykłym zdarzeniom i ludziom nadaje charakter niezwykły i uniwersalny. Pisarz nazywał swoją metodę twórczą "
mityzacją
rzeczywistości".
Język
Język opowiadania Sierpień, jak wszystkich Schulzowskich opowiadań, jest oryginalny i ma wiele związków z
poezją
. Licznie pojawiają się
środki stylistyczne
typowe dla
liryki
−
metafory
i
porównania
. Nierzadko oba te środki przenikają się, tworząc nowe, subiektywne znaczenia:
|
Zdawało się, że całe generacje dni letnich (jak cierpliwi sztukatorzy, obijający stare fasady z pleśni tynku) obtłukiwały kłamliwą glazurę, wydobywając z dnia na dzień wyraźniej prawdziwe oblicze domów, fizjonomię losu i życia, które formowało je od wewnątrz. Teraz okna, oślepione blaskiem pustego placu, spały; balkony wyznawały niebu swą pustkę; otwarte sienie pachniały chłodem i winem.[5] |
Charakterystyczne jest stosowanie
zdań
wielokrotnie złożonych, zawierających najczęściej obszerne
opisy
. Są one wyszukane w formie i pełne zaskakujących ciągów skojarzeniowych. Zjawiska ukazywane w Schulzowskim opisie nie są statyczne. Przyroda ma charakter dynamiczny, jest uczestnikiem zdarzeń: Bodiaki, spalone słońcem, krzyczą, łopuchy puchną i pysznią się bezwstydnym mięsem, chwasty ślinią się błyszczącym jadem[6].
Przypisy
- ↑ Bruno Schulz: Opowiadania; Wybór esejów i listów.
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
, Wrocław−Kraków 1998, s. 10.
- ↑ 2,0 2,1 Bruno Schulz: Opowiadania; Wybór esejów i listów..., s. 11.
- ↑ Jerzy Jarzębski, Wstęp. W: Bruno Schulz: Opowiadania; Wybór esejów i listów... s. XXII.
- ↑ Bruno Schulz: Opowiadania; Wybór esejów i listów..., s. 3.
- ↑ Opis kamienic przy rynku. Bruno Schulz: Opowiadania; Wybór esejów i listów..., s. 5.
- ↑ Fragment o upośledzonej umysłowo Tłui, zajmującej gratowisko za domem. Bruno Schulz: Opowiadania; Wybór esejów i listów..., s. 8.
Źródła
- Bruno Schulz: Opowiadania; Wybór esejów i listów. Wrocław−Kraków:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
, 1998. .
-
Jerzy Jarzębski
, Wstęp. W: Bruno Schulz: Opowiadania; Wybór esejów i listów. Wrocław−Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1998. .
Odnośniki zewnętrzne