|
Pismo orchońskie
Pismo orchońskieOrchońska inskrypcja w mieście
Kyzył
,
Tuwa
. Pismo orchońskie lub orchońsko-jenisejskie, zwane też runami tureckimi lub kök türk, względnie pismem starotureckim, od jednego z ludów tureckich,
Kök Turków
(Niebieskich Turków), jest najwcześniejszym alfabetem tureckim. Ze względu na charakterystyczne, kanciaste kształty zaliczane jest do pism runopodobnych, nie ma jednak z
runami germańskimi
nic wspólnego. Pierwsze znane napisy datowane są na
VIII wieku
n.e. i pochodzą z terenów nad rzeką
Orchon gol
(północna
Mongolia
) i dolnego
Jeniseju
(IX w.). Napisy typu orchońskiego zostały odkryte w
1889
roku przez Nikołaja Jadrincewa. Opublikowane przez Wasilija Radłowa, zostały odcyfrowane przez duńskiego filologa
Vilhelma Thomsena
w
1893
roku. Uważa się, że alfabet orchoński mógł wywodzić się z
pisma sogdyjskiego
. Przez krótki czas po rozpadzie
wschodniego kaganatu tureckiego
, kök türk używany był w Kaganacie Ujgurskim. W ciągu IX-X w. został zastąpiony
alfabetem ujgurskim
. Odmiany- dońska
- jenisejska
- kubanska (znad rzeki Kubań)
- orchońska
- tałaska
Najbardziej znane pomniki z napisami orchońskimi powstały dla upamiętnienia chanów Niebieskich Turków: - Tonjukuka (~720 n.e.)
- Köl-tegina (732 n.e.)
- Bilge-kagana (735 n.e.)
Wybrana bibliografia- David Diringer, Alfabet, czyli klucz do dziejów ludzkości, Warszawa 1972
- György Kara, Aramaic Scripts for Altaic Languages. In Daniels and *Bright, eds., The World's Writing Systems, 1996.
- Kyzlasow I.L, Runiczeskije pis'miennosti jewrazijskich stiepiej, Moskwa 1994
Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Pismo orchońskie":
Stanisław Narutowicz
...
Antanas Smetona
...
Data
...
Habeas Corpus Act
...
Stanisław Hozjusz
...
1977
...
Szymon Kossakowski
...
Ewolucja
...
Stepan Bandera
...
Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Pismo orchońskie":
Antyk judajski - mądrość Biblii (plansza 10)
...
003 b Rewolucja neolityczna (plansza 9)
...
Antyk judajski - mądrość Biblii (plansza 2)
...
|
|
|
|