Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Franklin Delano Roosevelt

Franklin Delano Roosevelt

Franklin Delano Roosevelt
Data i miejsce urodzenia 30 stycznia 1882
Hyde Park, Nowy Jork
Data i miejsce śmierci 12 kwietnia 1945
Warm Springs, Georgia
32. Prezydent Stanów Zjednoczonych
Okres urzędowaniaod 4 marca 1933
do 12 kwietnia 1945
Przynależność polityczna Partia Demokratyczna
Pierwsza Dama Eleanor Roosevelt
Wiceprezydent John Nance Garner (1933-1941), Henry Wallace (1941-1945), Harry S. Truman (1945)
Poprzednik Herbert Hoover
Następca Harry S. Truman
48. Gubernator stanu Nowy Jork
Okres urzędowaniaod 1 stycznia 1929
do 1 stycznia 1933
Poprzednik Al Smith
NastępcaHerbert H. Lehman

Franklin Delano Roosevelt ( [ˈfræŋklɪn ˈdɛlənoʊ ˈroʊzəˌvɛlt] , ur. 30 stycznia 1882 w Hyde Park, w stanie Nowy Jork , zm. 12 kwietnia 1945 w Warm Springs w stanie Georgia ) – amerykański polityk , 32. prezydent USA . Czterokrotnie wybierany, z ramienia Partii Demokratycznej , w latach 1933-1945. Jedyny w historii prezydent USA pełniący urząd dłużej niż dwie kadencje, co doprowadziło do uchwalenia w 1947 roku XXII Poprawki do konstytucji , ograniczającej liczbę kadencji do dwóch (wcześniej był to tylko konwenans konstytucyjny oparty na decyzji pierwszego prezydenta USA George'a Washingtona , który zrezygnował z ubiegania się o trzecią kadencję, twierdząc że byłaby ona niedemokratyczna).

Spis treści

Wczesne życie

Był synem Jamesa Roosevelta, dalekiego potomka holenderskich imigrantów, i Sary Ann Delano, wywodzącej się z rodziny francuskich hugenotów (pierwotnie noszących nazwisko de Lannoy).

W dzieciństwie rokrocznie podróżował do Europy dlatego był kształcony przez guwernerów i nie miał kontaktu z rówieśnikami, więc aby rozproszyć samotność, dużo czytał. W latach 1896 - 1900 uczęszczał do prywatnej szkoły Peabody w Groton w stanie Massachusetts , a w 1904 ukończył Uniwersytet Harvarda , edukację kontynuował do 1907 na Columbia University , lecz studiów nie ukończył. Rozpoczął karierę prawniczą w spółce Carter, Ledyard & Milburn w Nowym Jorku, gdzie pracował do 1911 . W 1905 roku ożenił się (wbrew woli rodziny) ze swoją daleką kuzynką Eleanor Roosevelt ( Theodore Roosevelt , ówczesny prezydent, był obecny na ślubie swoich krewniaków), z którą miał sześcioro dzieci. Małżeństwo było raczej szczęśliwe, mimo że Roosevelt miał kilka kochanek.

Działalność polityczna

Wbrew tradycjom rodzinnym związał się z Partią Demokratyczną i z jej ramienia w latach 1910 - 13 był senatorem stanu Nowy Jork. W 1912 poparł kandydaturę Woodrowa Wilsona w wyborach prezydenckich, m.in. przeciw swojemu kuzynowi. Po zwycięstwie wyborczym Wilson odwdzięczył się Rooseveltowi, mianując go asystentem sekretarza marynarki. Urząd ten sprawował do 1920 r. i w opinii wielu był faktycznym kierownikiem resortu. W 1914 bezskutecznie ubiegał się o mandat senatora ze stanu Nowy Jork. W 1918 wizytował front francuski, a w 1919 był obserwatorem na konferencji pokojowej w Wersalu oraz uczestniczył w demobilizacji sił zbrojnych. 1920 z ramienia demokratów był kandydatem na wiceprezydenta i dlatego po zwycięstwie republikanów musiał opuścić Departament Marynarki. W latach 1920-28 był wiceprezesem służby ubezpieczeniowej i właścicielem firmy prawniczej. W 1921 nastąpiło załamanie jego dobrze zapowiadającej się kariery, gdyż w wyniku ataku paraliżu dziecięcego ( polio ), będącego skutkiem kąpieli w zimnym jeziorze, stał się inwalidą; utracił władzę w nogach, ale dzięki rehabilitacji był w stanie utrzymać się na nich przez pewien czas (większość przemówień wygłaszał stojąc). Doświadczając zagrożenia, jakie niesie polio, w 1928 wraz z żoną powołał fundację prowadzącą badania nad tą chorobą. Od 1928 roku, kiedy wrócił do czynnej polityki, był gubernatorem stanu Nowy Jork. W 1930 zdobył mandat na drugą kadencję.

Wielki kryzys

W czasie wielkiego kryzysu zrealizował plan Nowy Ład (New Deal), który polegał głównie na interwencjonizmie państwowym. Zgromadził wokół siebie zespół intelektualistów, zwany "trustem mózgów" (w jego skład wchodzili m.in. Henry Morgenthau i Adolf Berle), a wśród jego doradców znajdowało się wielu ludzi o poglądach skrajnie lewicowych, którzy wkrótce dokonali "inwazji" na stany federalne. Posługując się hasłami walki z korupcją, Roosevelt zdołał usunąć z urzędu burmistrza Nowego Jorku Jamesa Walkera, ale lekceważył korupcję szerzącą się w jego partii (afera Tammany Hall). W kwietniu 1933 roku administracja Roosevelta skonfiskowała złoto obywatelom [1].

Kampania wyborcza

Zachęcony rosnącą popularnością postanowił następnie ubiegać się o nominację demokratów na urząd prezydenta USA. Na konwencji wyborczej w 1932 odniósł zdecydowany sukces, pokonując Alfreda Smitha; kampania wyborcza toczyła się w dramatycznych okolicznościach, gdyż zubożała część społeczeństwa, zdesperowana sytuacją ekonomiczną w kraju (często inspirowana przez komunistów czy trockistów) atakowała ciężarówki z żywnością i sklepy, a sfrustrowani weterani I wojny światowej pomaszerowali na stolicę, obozując następnie niedaleko Białego Domu; sukces Rooseveltowi przyniosło hasło wyborcze Nowego Ładu (New Deal) oraz konsekwentne odcinanie się od programu kontrkandydata i zarazem urzędującego prezydenta, Herberta Hoovera. Po zwycięstwie w wyborach 8 listopada 1932 do czasu zaprzysiężenia 4 marca 1933 jako prezydent-elekt nie podejmował żadnych działań oraz odmówił wszelkiej współpracy z odchodzącą administracją Hoovera.

Prezydentura

Polityka wewnętrzna

Obejmując prezydenturę, przyjął za swój główny cel walkę z kryzysem za pomocą programu "Nowego Ładu", który co prawda okazał się umiarkowanym sukcesem, jednak zdołał przywrócić społeczeństwu wiarę we własne siły, co owocowało powstaniem wielu nowych inwestycji w zakresie aktywizacji społeczeństwa oraz ubezpieczeń. Program ten przyniósł szereg negatywnych rezultatów (m.in. infiltracja władz federalnych przez komunistów, wzmocnienie ruchu związkowego, nasilenie dyskryminacji rasowej Murzynów i ludności pochodzenia latynoskiego, wzrost podatków). Liczne źle przygotowane ustawy zostały unieważnione przez Sąd Najwyższy; mimo tych mankamentów New Deal umożliwił m.in. reelekcję na kolejną kadencję.

Na początku drugiej kadencji Roosevelt podjął najbardziej kontrowersyjną decyzję, jaką była próba dokonania reformy Sądu najwyższego USA, jednak przygotowana przez niego ustawa została 22 lipca 1937 odrzucona przez Senat (stosunkiem głosów 70 do 20), a przez cały kraj przetoczyła się fala protestów, podczas których zarzucono Rooseveltowi tendencje dyktatorskie (porównywano go wówczas z Benito Mussolinim). Rozpatrywano nawet wszczęcie przeciw niemu procedury impeachmentu za złamanie zasady checks and balance (kontroli i równowagi) pomiędzy 3 rodzajami władzy. Roosevelt wykazał się nie tylko brakiem szacunku dla amerykańskiego prawa i tradycji konstytucyjnej, ale i lekceważeniem stanowiska większości społeczeństwa oraz kongresu. Działania administracji, inicjowane przez samego prezydenta dążącego do ograniczania produkcji, doprowadziły do powstania w 1937 poważnego kryzysu ekonomicznego. Podwyższanie podatków spowodowało zwolnienie przedsiębiorczości i zastój gospodarczy, czego następstwem była porażka demokratów w wyborach do kongresu w 1938 . Wówczas Roosevelt, wzorując się na przykładach europejskich, próbował zwiększyć kontrolę nad Partią Demokratyczną i bezskutecznie usiłował przemodelować ją wg wzorców niemieckich i radzieckich, a głównym motywem tego działania była chęć zemsty na tych demokratach, którzy nie poparli go w sporze z Sądem Najwyższym.

Do perfekcji opanował współpracę z mediami (m.in. nie publikowano fotografii przedstawiających prezydenta na wózku inwalidzkim). Popularność uzyskiwał prowadząc nieformalne rozmowy w trakcie spotkań z dziennikarzami w Białym Domu i słynne radiowe przemówienia do Amerykanów, tzw. Fireside Chats (Pogadanki przy kominku; w pierwszej z nich 12 marca 1933 przekonywał o bezpieczeństwie lokowania kapitału w bankach). Dzięki temu skutecznie manipulował opinią publiczną, jednak w latach 1935 -39 sytuacja ta zaczęła ulegać zmianie, a Roosevelt stał się przedmiotem krytyki, zarówno ze strony lewicy, jak i prawicy. Natomiast radiowi kaznodzieje zarzucali, że działania prezydenta służą głównie interesowi żydowskiej finansjery, nazywając New Deal – "żydowskim ładem", a "trust mózgów" – drenażem mózgów i "praniem mózgów". Z kolei libertarianie grupujący się w organizacjach, takich jak powstała w 1934 Amerykańska Liga Wolności (American League of Freedom), wspierana przez rodzinę przemysłowców Du Pont, zarzucali administracji prezydenta dążenie do stworzenia gospodarki planowej, wzorowanej na sowieckiej, i ograniczenie praw jednostki. Lewicowi demagodzy, jak gubernator Luizjany Huey Long, domagali się, by Roosevelt posunął się dalej w swoich reformach i pozbawił wszystkie osoby posiadające więcej niż 5 tys. USD wszelkich nadwyżek finansowych i rozdał je ubogim. Po fali krytyki Roosevelt postanowił zakończyć 4 stycznia 1939 eksperyment New Deal.

Do ważniejszych problemów, z jakimi Roosevelt borykał się w polityce wewnętrznej należało uchylenie przez XXI poprawkę do konstytucji XVIII poprawki, czyli zniesienie prohibicji. W pełni popierając stanowisko swojej partii, 5 grudnia 1933 podpisał ustawę zezwalającą na sprzedaż alkoholi. Wybór Roosevelta na prezydenta stworzył po raz pierwszy koalicję (zwaną czasem "tęczową") składającą się z intelektualistów, robotników, farmerów oraz Murzynów, którzy mieli stać się (aż do czasów R. Reagana) tradycyjnym elektoratem demokratów. W kwestiach rasowych był raczej bierny, wprawdzie oficjalnie wspierał emancypację Murzynów, ale nie podejmował w tym kierunku żadnych kroków. Bardziej zasłużył się Indianom, przywracając im w 1934 prawo do samorządu plemiennego. Jego administracja natomiast nie uczyniła nic, aby uśmierzyć rasistowskie praktyki wobec Azjatów (zwłaszcza wobec Chińczyków i Japończyków). W okresie jego rządów nastąpił rozwój sekt i agresywnych grup politycznych oraz wzrost przemocy (przykładem działalność znanego kryminalisty Johna Delingera).

Polityka zagraniczna

Bardzo aktywną politykę podjął na arenie międzynarodowej. U progu swojej prezydentury uznał rząd radziecki ( 16 grudnia 1933 ) i nawiązał z nim stosunki dyplomatyczne. U podstaw tej decyzji leżały przyczyny ekonomiczne, gdyż ZSRR wydawał się Rooseveltowi ogromnym rynkiem zbytu. Wg niektórych badaczy nawiązanie stosunków z ZSRR miało też osłabić pozycję Japonii . 24 marca 1934 obiecał przyznanie Filipinom niepodległości, określając termin na rok 1946 . Obietnica ta była elementem nowej polityki USA wobec małych krajów, polegającej na zerwaniu z imperializmem , a w zamian oferującej współpracę. Szczególnym wyrazem tych zmian miała być "polityka dobrego sąsiedztwa", odnosząca się do krajów zachodniej półkuli, a zwłaszcza państw Ameryki Łacińskiej, przyjmująca za główną zasadę nieinterweniowanie USA w wewnętrzne sprawy tych krajów oraz wycofanie wojsk amerykańskich z ich terenu (de facto nie było to żadne novum, gdyż USA przyjęły takie zasady już za prezydentury Wilsona). Po 1935 polityka "nieinterwencji" okazała się bardzo niebezpieczna, gdyż miejsce USA w wielu krajach Ameryki próbowały zająć Niemcy. Kluczowe dla II i III kadencji prezydentury Roosevelta było stopniowe przeprowadzanie USA z pozycji skrajnie izolacjonistycznych [2] do roli sojusznika Wielkiej Brytanii, a potem uczestnika koalicji.

Był rzecznikiem ścisłej współpracy ze Stalinem , dla którego czuł sympatię, fascynację, podziw i ogromny szacunek. Był uczestnikiem spotkań wielkiej trójki w Teheranie (1943) i w Jałcie (1945). Zarzucano mu zbytnią uległość i ufność wobec Stalina, przez co wydał zgodę na hegemonię ZSRR po II wojnie światowej w Europie Środkowej i Wschodniej. Jedną z przyczyn tego stanu była obecność w jego najbliższym otoczeniu sowieckiego agenta Algera Hissa, którego wykryto w ramach "Projektu Venona" . Roosevelt nie rozumiał spraw europejskich, nie rozumiał prawdziwej natury konfliktu w Europie. On wiedział, że wróg to Niemcy. A skoro Stalin bił się z nim, to znaczy, że jest dobrym człowiekiem. Taki styl myślenia dominował w politycznym otoczeniu prezydenta.[3].

Sądzi się, że był współorganizatorem ONZ i powojennego układu sił na świecie.

Choroba

W wieku 39 lat Roosevelt uległ wypadkowi. Podczas rodzinnych wakacji w Kanadzie żeglował po wodach Zatoki Fundy . Przypadkowo wpadł do wody, następnego dnia pomagał gasić pożar na jednej z wysepek, a później kąpał się w zatoce. Skutki tych kąpieli w zimnej wodzie okazały się tragiczne – został sparaliżowany od klatki piersiowej w dół, rozpoznano chorobę Heinego-Medina . Rooseveltowi groził paraliż i utrata wzroku. Dzięki olbrzymiemu hartowi ducha i wyczerpującym ćwiczeniom stan jego zdrowia poprawił się co umożliwiło mu siedzenie i posługiwanie się rękami. Do końca życia poruszał się na wózku.

Zmarł z powodu krwotoku mózgowego w trakcie swej czwartej kadencji, 12 kwietnia 1945 r. w Małym Białym Domu w stanie Georgia . Jego następcą został Harry S. Truman.

Ciekawostki

  • Najwięcej razy w historii – aż trzykrotnie – w latach 1932 , 1934 i 1941 zdobywał tytuł Człowieka Roku magazynu Time . Był też pierwszym amerykańskim prezydentem, który otrzymał ten tytuł.
  • Przez libertarian i liberałów wywodzących się ze szkoły austriackiej nazywany "Najgorszą szumowiną USA" bądź "Najgorszym prezydentem" [5]

Przypisy

  1. wikiźródła, Executive Order 6102 ( ang. )
  2. Batalie największej z wojen, rp.pl, 13-03-2009
  3. Włodzimierz Kalicki, Norman Davies : Ten cholerny Zachód nie ruszył nawet palcem . [dostęp 19 sierpnia 2007 ].
  4. Citrag.it: Boys' Towns of Italy, Inc. ( ang. ). [dostęp 2 kwietnia 2010].
  5. Opracowania wolnościowców - m.in. Murraya N. Rothbarda, Karla Hessa i Samuela Edwarda Konkina

Linki zewnętrzne


Poprzednik
Herbert Hoover
Prezydent USA
1933 - 1945
Następca
Harry Truman



Inne hasła zawierające informacje o "Franklin Delano Roosevelt":

Dwudziestolecie międzywojenne na świecie bezrobocie . W związku z tą sytuacją w roku 1932 prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin Delano Roosevelt zapoczątkował politykę gospodarczą nazwaną nowym ładem ( New Deal ). W ...

Nowa Anglia ...

Dire Straits ...

1908 ...

1932 Francisco został oddany do użytku (ang. War Memorial Opera House). 8 listopada – Franklin Delano Roosevelt wygrał wybory prezydenckie w USA . 9 listopada w Szwajcarii doszło do ...

Yijing choć nadal różną od naszej rzeczywistości (zwycięstwo aliantów po trwającej dłużej wojnie, Franklin Delano Roosevelt nie startuje po raz trzeci na prezydenta).W innej powieści ...

1933 szczególnie ucierpiało miasto portowe Jokohama – około 3 tys. ludzi straciło życie. 4 marca Franklin Delano Roosevelt został zaprzysiężony jako 32. prezydent Stanów Zjednoczonych . W czasie ...

Partia Demokratyczna (USA) ( 1837 – 1841 ) James Polk ( 1845 – 1849 ) Franklin Pierce ( 1853 – 1857 ) James Buchanan ( 1857 – 1861 ) Grover Cleveland ( 1885 – 1889 ) i ( 1893 – 1897 ) Woodrow Wilson ( 1913 – 1921 ) Franklin Delano Roosevelt ( 1933 – 1945 ) Harry Truman ( 1945 – 1953 ) John Kennedy ( 1961 – 1963 ) Lyndon B. Johnson ( 1963 – 1969 ) Jimmy Carter ...

Lata 30. XX wieku ...

1943 na pokładzie (znane tylko 177 nazwisk). 12 października – początek bitwy pod Lenino . 22 listopada Franklin Delano Roosevelt , Winston Churchill i Czang Kaj-szek spotkali się na konferencji ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Franklin Delano Roosevelt":

203 Okres międzywojenny na świecie. Postęp techniczny i kryzys gospodarczy (plansza 6) doprowadziły do interwencji państwa w sferę życia gospodarczego. W Stanach Zjednoczonych prezydent Franklin Delano Roosevelt wprowadził koncepcję polityki nowego ładu tzw. New Deal. Polegała ...

216 Koalicja antyhitlerowska. Konferencje Wielkiej Trójki (plansza 5) ...

216 Koalicja antyhitlerowska. Konferencje Wielkiej Trójki (plansza 6) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie