Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Doły Jasielsko-Sanockie

Doły Jasielsko-Sanockie

Doły Jasielsko-Sanockie
Megaregion Region Karpacki
Prowincja Karpaty Zachodnie
Podprowincja Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
Makroregion Pogórze Środkowobeskidzkie
Mezoregion Kotlina Jasielsko-Krośnieńska Obniżenie Gorlickie
Zajmowane
jednostki
administracyjne
woj. podkarpackie
Doły = a9+a8+a6+a7

Doły Jasielsko-Sanockie ( 513.66, 513.68, 513.69 i 513.67 ) (Kotlina Jasielsko-Sanocka lub Podkarpacie, niem. Sanoker Flachland[1]) - region geograficzny w południowo-wschodniej Polsce. Kotlina o równoleżnikowym przebiegu u podnóża Beskidu Niskiego , o powierzchni około 1200 km²[2].

Składa się z czterech łączących się ze sobą jednostek geograficznych:

Przez obszar dołów jasielsko-sanockich przepływają Wisłoka , Ropa , Jasiołka , San oraz Wisłok z licznymi dopływami. Region zasiedlony już od wczesnego średniowiecza[3]. Wzdłuż dołów przebiega także linia kolei transwersalnej , łącząca Gorlice , Jasło , Krosno i Sanok oraz szlak komunikacyjny z zachodu na wschód a obecnie droga 28 ZatorWadowiceNowy SączGorliceBieczJasłoKrosnoSanokMedyka .

Spis treści

Historia

Historyczne Doły Sanockie lub Podole Sanockie, obejmujące powiat Krosno , oraz część powiatów Sanok i Brzozów w Galicji[4]. W lutym 1846 miała tu miejsce krwawe wydarzenia, zwane rzezią galicyjską , które objęły głównie tereny ówczesnego powiatu sanockiego i jasielskiego[5].

Dojrzewające czerwone winogrona - uprawiane w przydomowych pogórzańskich sadach[6]. 30 sierpnia 2008

Etnografia Dołów

W późnym średniowieczu obszar Dołów został skolonizowany przez napływową ludność niemiecką i polską[7], którą na Pogórzu osadzali władcy polscy. W roku 1632 Szymon Starowolski w dziele Polonia: zanotował "Następnie idzie Łańcut (...) i Rzeszów (...) ; mleka tu i płócien lnianych wielka jest zwykle obfitość, ponieważ wioski na całym tym obszarze zamieszkują potomkowie niemieckiego plemienia, wzięci na jakiejś wojnie przez Kazimierza Wielkiego, króla Polski, lub sprowadzeni z Saksonii, z dziećmi i żonami, aż w te okolice. Ci przeto o bydło i uprawę lnu troszczą się wielce i w porze jarmarków tak do innych okolicznych miast wymieniane towary zwożą na sprzedaż, jak przede wszystkim do Rzeszowa i Jarosławia[8], pisze o tym również m.in. Wincenty Pol ; " Na obszarze Wisłoki uderza nas fakt inny; całą tę okolicę, którą obszar Wisłoki , Ropy , Jasły, Jasełki i średniego Wisłoka zajmuje, osiedli tak zwani Głuchoniemcy od dołów Sanockich począwszy, to jest od okolicy Komborni , Haczowa , Trześniowa aż po Grybowski dział: Gorlice , Szymbark i Ropę od wschodu na zachód, ku północy aż po ziemię Pilźniańską która jest już ziemią województwa Sandomierskiego. Cała okolica Głuchoniemców jest nowo-siedlinami Sasów ; jakoż strój przechowali ten sam co węgierscy i siedmiogrodzcy Sasi. Niektóre okolice są osiadłe przez Szwedów, ale cały ten lud mówi dzisiaj na Głuchoniemcach najczystszą mową polską dijalektu małopolskiego , i lubo z postaci odmienny i aż dotąd Głuchoniemcami zwany, nie zachował ani w mowie ani w obyczajach śladów pierwotnego swego pochodzenia, tylko że rolnictwo stoi tu na wyższym stopniu, a tkactwo jest powołaniem i głównie domowem zajęciem tego rodu "[9].

Najstarszy zachowany w Europie drewniany gotycki kościół z Haczowa pochodzący z XIV wieku.
Chałupa przysłupowa[10]ze skansenu w Markowej , charakterystyczny element krajobrazu dawnych Dołów.

Zobacz też

Przypisy

  1. "[...] schaft von Sanoker Flachland an bis nach Gorlice , Szymbark (województwo małopolskie) und Pilzno wurde durch Sachsenkolonisiert und noch heute nennt das Volk diese Gegend "na Głuchoniemcach". Alfred Pudelko. Schlesische Landeskunde. . 1993 . S. 116. op. cit. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego. Warszawa.
  2. Piotr Stolarczyk. Porosty (Lichenes) Dołów Jasielsko-Sanockich. Uniwersytet Jagielloński, Wydział Biologii i Nauk o Ziemi. 2003 (praca doktorska)
  3. "Okres przedrzymski i rzymski : Obszar Polski południowo-wschodniej, ściślej jego południowa część, jest jednym z 4 w skali całego kraju, gdzie mamy do czynienia z enklawą osadnictwa celtyckiego . Jest ono datowane na III-I wiek p.n.e. W czasach odpowiadających okresowi rzymskiemu (wraz z okresem wędrówek ludów – I-V wiek) notujemy tutaj stanowiska zbliżone do znanych z Polski centralnej i innych części Małopolski, a także wskazujące na odrębność kulturową związaną z ludami południowymi ( Dakowie ). Stanowiska tego etapu występują najliczniej w strefie lessów, w Dołach Jasielsko-Sanockich oraz w strefie wielkodolinnej. Znaleziska z tego czasu należą do najbardziej efektownych w całych pradziejach, szczególnie pochodzące z cmentarzysk ( Prusiek , Radawa , Trójczyce , Kopki (województwo podkarpackie) – liczne przykłady elementów uzbrojenia, narzędzi, ozdoby). Ważną cechą jest obecność licznych importów południowych („rzymskich”), z których najliczniej występują monety (nie zawsze są one traktowane jako znaleziska archeologiczne ze względu na wartość numizmatyczną, co niewątpliwie zubaża zasób naszych źródeł ). " [1]
  4. SGKP , tom III, Karpaty , strona 870
  5. W Haczowie miejscowy proboszcz Gerard Lech oddał szczególne zasługi władzom austriackim w okresie rzezi galicyjskiej "Zdarzyło się, że w jego parafii pojawił się prowadzący wśród ludu patriotyczną propagandę poeta Julian Goslar . Wierząc w patriotyzm kleru, wstąpił do księdza. Przeliczył się jednak okrutnie, bo proboszcz przywołał chłopów, którzy uwięzili Goslara. Zbitego cepami zawieziono go do Sanoka, a następnie osadzono w austriackiej twierdzy w Spielbergu. Za swój nikczemny czyn proboszcz Lech otrzymał cesarskie odznaczenie." [w:] "Przemyślanin" Nr 41. Artur Ceduła 13 listopada 2007
  6. "W XIV wieku wino – również to produkowane na ziemiach polskich – stało się ważnym artykułem handlowym a uprawą winorośli zajęli się głównie mieszczanie. W tym czasie osadnicy niemieccy rozwinęli uprawy winorośli w okolicach Krosna. Dokument lokacyjny z 1389 roku wspomina o winnicach należących do mieszczan przemyskich." [w:]Wojciech Bosak. Jasło 2004. "Uprawa winorośli i winiarstwo w małym gospodarstwie na Podkarpaciu"
  7. " Mazowsze zasługuje na uwagę ze względu uzdolnień kolonizacyjnych ludności, które to plemię zapędzały na Ruś Czerwoną , w ziemię bialską, więc w sadyby dawnych Jadźwingów , na Podole . Wszędzie jednakże swoje plemienne cechy, a chociażby nazwę Mazurzy . Do dziś dnia ( Tatomir Geografija Galicji 1876 . str. 59) między Rabą a lewym brzegiem Sanu ludność miejscowa nosi nazwę Mazurów, z których część pod nazwą Grębowiaków ( Lisowiaków al. Borowców) siedzi między Wisłą, dolnym Sanem po Mielec , i Leżajsk . Mamy zaś ślady, że w 1373 w Sanockiem nad Sanem , z daru księcia Władysława Opolczyka , a wówczas pana Rusi (lwowskiej) otrzymał wieś Jabłonicę Przybysław syn Fala z ziemi łęczyckiej ( AGZ t. VII, str. 15-16)..." [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VI. III. Etnografia i stosunki społeczne. str. 191.
  8. Szymon Starowolski . Polska albo opisanie położenia Królestwa Polskiego. Kraków. 1976. [przekład A. Piskadło]
  9. Wincenty Pol . Historyczny obszar Polski rzecz o dijalektach mowy polskiej. Kraków 1869 .
  10. Rozmieszczenie budownictwa przysłupowego może sugerować pochodzenie kolonistów ze Śląska oraz Saksonii [w:] F. Kotula. Pochodzenie domów przysłupowych w Rzeszowskiem. "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej" R. V., nr 3/4, 1957 , str. 557


Inne hasła zawierające informacje o "Doły Jasielsko-Sanockie":

Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski ...

Wigilia Bożego Narodzenia ...

Rumia ...

Pogórze Karpackie ...

Doły Jasielsko-Sanockie Doły Jasielsko-SanockieMegaregion Region Karpacki Prowincja Karpaty Zachodnie Podprowincja Zewnętrzne Karpaty Zachodnie Makroregion Pogórze Środkowobeskidzkie Mezoregion Kotlina Jasielsko-Krośnieńska Obniżenie Gorlickie Zajmowanejednostkiadministracyjne woj. podkarpackie Doły = ...

Sanok ...

Gubernia kijowska ...

Rzeź galicyjska ...

Koń ...

Jasło ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Doły Jasielsko-Sanockie":

207. Krainy geograficzne Polski. Karpaty (plansza 5) ...

203. Ukształtowanie powierzchni Polski (plansza 3) ...

002. Pradzieje człowieka (plansza 8) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie