Szkic perpetuum mobile Villarda de Honnecourta z XIII wieku

Projekt perpetuum mobile Leonardo da Vinci

Perpetuum mobile (z łac. wiecznie ruchome) – hipotetyczna maszyna , której zasada działania, wbrew znanym prawom fizyki, umożliwiałaby jej pracę w nieskończoność.

Próby zbudowania perpetuum mobile podejmowane były już w XIII wieku , a szczególne zainteresowanie tą koncepcją przypadło na wiek XVI i XVII .

Prace podejmowane przed XIX wiekiem mogą być uznane za próby rozwoju koncepcji naukowych, które nie zostały potwierdzone.

Według dzisiejszej wiedzy konstrukcje tego typu są niemożliwe i podejmowane obecnie próby są uznawane za pseudonaukę . Grono amatorów konstruktorów podejmuje tego typu próby, niekiedy twierdząc nawet, że opracowali udane konstrukcje oparte o nowe nieznane idee lub niepotwierdzone zjawiska i nieznane źródła energii. Ruch ten jest częścią ruchu wolnej energii .

Mimo sprzeczności działania takiej maszyny z prawami fizyki, rozważania z pogranicza fantastyki są bardzo silnym bodźcem dla nowych pomysłów. Podważana jest także prawdziwość II zasady termodynamiki . Prace te bywają kupowane i finansowane przez firmy, co dodatkowo przyciąga naciągaczy.

Perpetuum mobile I rodzaju

Johann Ernst Elias Bessler, projekt perpetuum mobile (Das Triumphirende Perpetuum mobile Orffyreanum, 1719)

Perpetuum mobile pierwszego rodzaju, to hipotetyczna maszyna , która wytwarza więcej energii , niż sama zużywa, tj. wykonuje pracę bez pobierania energii z zewnątrz lub praca wykonywana przez nią jest większa od pobieranej energii. Miałby to być samonapędzający się mechanizm. Do miana perpetuum mobile pretendowały liczne konstrukcje - początkowo mechaniczne, a gdy zapoczątkowano konstrukcje silników cieplnych, podejmowano próby konstruowania maszyn opartych o przemiany gazowe. Taką konstrukcją mógłby być np. silnik spalinowy , który zużywa paliwo tylko w momencie rozruchu, a później pracuje dowolnie długo bez dostarczania paliwa.

Perpetuum mobile pierwszego rodzaju byłoby sprzeczne z zasadą zachowania energii , a w wersji termodynamicznej z pierwszą zasadą termodynamiki , która jest jej szczególnym przypadkiem.

Perpetuum mobile II rodzaju

Perpetuum mobile drugiego rodzaju, to cykliczna maszyna, która zamienia energię cieplną na pracę mechaniczną bez wzrostu całkowitej entropii . Taką maszyną byłby np. silnik cieplny pobierający z otoczenia ciepło, które następnie zamieniane byłoby całkowicie na pracę. Silnik taki nie oddawałby ciepła do otoczenia, a jego sprawność wynosiłaby 100%.

Działanie tego typu maszyny nie przeczyłoby zasadzie zachowania energii (czyli równocześnie I zasadzie termodynamiki), ale byłoby niezgodne z drugą zasadą termodynamiki .

Zobacz też

• termodynamika
• Steorn