Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Kalendarz irański

Kalendarz irański

Kalendarz perski, kalendarz irański ( farsi گاهشماری ایرانی‌; Gahshomari-ye Irani), zwany także kalendarzem Dżalalikalendarz opracowany w XI-wiecznej Persji , używany aż do dzisiaj w Iranie i Afganistanie .

Spis treści

Historia

Kalendarz został wprowadzony przez seldżuckiego sułtana Dżalal ad-Daulę Malik Szaha I (stąd nazwa Dżalali) 15 marca 1079 r. Opracowali go na zlecenie władcy najwięksi ówcześni perscy uczeni z królewskiego obserwatorium astronomicznego w stolicy krajuIsfahanie , przy udziale największego astronoma owych czasów – Omara Chajjama . Od tej pory kalendarz był kilkakrotnie poprawiany w celu zwiększenia jego dokładności.

Mimo iż kalendarz został opracowany na życzenie władcy, aż do 1925 r. jedyną oficjalną rachubą czasu w Persji (dzisiejszy Iran ) pozostawał kalendarz muzułmański . W tym właśnie stylu datowane są wszelkie dokumenty oficjalne. Wśród ludu natomiast dość popularną metodą rachuby lat także kalendarz chiński , a zwłaszcza 12-letni cykl związany z nazywaniem lat od nazw zwierząt (tzw. zodiak chiński ), wprowadzony przez mongolskich najeźdźców . W 1925 r. za jedyną oficjalną rachubę czasu uznano kalendarz perski; kalendarz muzułmański utracił przez to na znaczeniu, zaś kalendarz chiński został zakazany.

W 1957 r . kalendarz perski oficjalnie wprowadzono w Afganistanie . System ten szybko upowszechnił się zwłaszcza wśród narodów irańskojęzycznych ; wraz z przyjęciem tego kalendarza miesiące otrzymały jednak nazwy pochodzące z lokalnych języków , zaś języku pusztuńskim otrzymały nazwy znaków zodiaku, a w języku dari nazwano je zapożyczeniami tradycyjnych nazw miesięcy kalendarza muzułmańskiego.

Założenia kalendarza

Kalendarz perski jest kalendarzem słonecznym , łączącym cechy starożytnego kalendarza perskiego, używanego przez zaratusztrian i kalendarza muzułmańskiego .

Rachuba lat

Identycznie jak w kalendarzu muzułmańskim lata liczone są od ucieczki Mahometa z Mekki ( hidżra , 622 r. n.e. ). Słoneczny charakter kalendarza powoduje, jednak, iż inaczej niż w księżycowym kalendarzu muzułmańskim poszczególne miesiące przypadają zawsze o tej samej porze roku

W roku 1976 szach Mohammad Reza Pahlawi usiłował w ramach modernizacji kraju i nawiązywania do staroperskiej tradycji wprowadzić kolejną modyfikację kalendarza i przesunąć początek rachuby lat na datę koronacji króla Cyrusa II ( 559 r. p.n.e. ) jako datę powstania pierwszego państwa perskiego , jednak silny opór społeczny zmusił go do rezygnacji z tej decyzji.

Rok przestępny

Rok przestępny w kalendarzu perskim oblicza się następująco: przestępnym jest ten rok, przy dzieleniu wielkość którego przez liczbę 33 reszta z dzielenia wynosi: 1, 5, 9, 13, 17, 22, 26 lub 30. W ten sposób w każdym 33-letnim okresie musi wypaść 8 lat przestępnych.

Tak wyliczony rok trwa 365,24242 dni, co daje błąd w wysokości 1 dnia na 4500 lat.

Podział i początek roku

Miesiąc

Rok wg kalendarza perskiego dzieli się na 12 miesięcy liczących 30 lub 31 dni, z wyjątkiem miesiąca Esfand, który w latach nieprzestępnych ma 29 dni. Początek kolejnego miesiąca odpowiada przejściu słońca w kolejny znak zodiaku

Tydzień

W ramach kalendarza perskiego funkcjonują także 7-dniowe tygodnie . Pierwszym dniem tygodnia jak we wszystkich krajach islamskich jest sobota , a ostatnim piątek , będący zgodnie z zasadami religii muzułmańskiej dniem świątecznym .

Początek roku

Początkiem roku jest dzień równonocy wiosennej ( Nowruz ). Dzień ten był tradycyjnym początkiem roku jeszcze w okresie starożytnym i do dziś jest popularnym świętem także u tych ludów związanych z kulturą dawnej Persji, które kalendarza irańskiego nie stosują (jak np. Kurdowie ).

Nazwy miesięcy

  znak zodiaku Nazwa miesiącaLiczba dniodpowiada miesiącom kalendarza gregoriańskiego

1

Baran

فروردین Farwardin

31

marzeckwiecień

2

Byk

اردیبهشت Ordibeheszt

31

kwiecieńmaj

3

Bliżnięta

خرداد Chordād

31

majczerwiec

4

Rak

تیر Tir

31

czerwieclipiec

5

Lew

مرداد Mordād

31

lipiecsierpień

6

Panna

شهریور Szahriwar

31

sierpieńwrzesień

7

Waga

مهر Mehr

30

wrzesieńpaździernik

8

Skorpion

آبان Ābān

30

październiklistopad

9

Strzelec

آذر Āsar

30

listopadgrudzień

10

Koziorożec

دی Déi

30

grudzieństyczeń

11

Wodnik

بهمن Bahman

30

styczeńluty

12

Ryby

اسفند Esfand

29 (30)

lutymarzec

Oznaczenie

Dla potrzeb oznaczenia, iż dana data podana jest w irańskim systemie rachuby lat po numerze roku podaje się skrót AP (od łac . Anno Persico/Anno Persarum). Tak np. data 1386 AP oznacza rok 2007 n.e. (od 22 marca ) i początek roku 2008 (do 22 marca ). Oczywiście w obu krajach stosujących ten system nie podaje się tego oznaczenia, podając tylko datę; podobnie jak w Polsce nie podaje się informacji, iż data zapisana jest wg kalendarza gregoriańskiego . Daty te zapisywane są za pomocą oryginalnych cyfr arabskich (dokładniej: wschodnioarabskich) i zapis 1386 ma postać: ۱۳۸۶

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Kalendarz irański":

Data ...

Adam Naruszewicz ...

Stanisław Taczak ...

Bolesław V Wstydliwy ...

Grzegorz I ...

1987 ...

Nadzwyczajna forma rytu rzymskiego ...

Mateusz Ewangelista ...

1988 ...

Stanisław ze Szczepanowa ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Kalendarz irański":

033a.Kultura wczesnego i pełnego średniowiecza. Czas kościołów i wielkich katedr (plansza 16) ...

005 Religie i wierzenia w starożytności (plansza 4) ...

003. Sumerowie w Mezopotamii (plansza 17) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie