Bułgaria Wołżańsko-Kamska lub Bułgaria Kamska,
historyczne
państwo, istniejące między
VII
a
XIII wiekiem
na obszarze dorzeczy rzek
Wołgi
i
Kamy
, na terenie dzisiejszej zachodniej
Rosji
. Obecnie za spadkobierców terytorialnych i kulturalnych państwa Bułgarii Wołżańsko-Kamskiej uważają się autonomiczne republiki
Tatarstanu
i
Czuwaszji
.
Początki
Pierwsze informancje o istnieniu Bułgarii Kamskiej spotykane są rzadko i w bardzo różnych źródłach. Z powodu braku rodzimych,
bułgarskich
, zapisków większość informacji pochodzi ze źródeł
arabskich
,
perskich
,
hinduskich
i
ruskich
. Pierwsze pisemne wzmianki o Bułgarii Wołżańsko-Kamskiej pochodzą z
X wieku
. Wśród nich najważniejszą jest relacja
Ibn Fadlana
, który jako poseł
kalifa
bagdadzkiego
odwiedził Bułgarię Wołżańsko-Kamską w latach
921
-
922
. Wiele informacji dostarczyły również wykopaliska prowadzone na obszarze dawnego państwa.
Uważa się, że terytorium Bułgarii Wołżańsko-Kamskiej było początkowo zamieszkane przez plemiona
ugrofińskie
.
Protobułgarzy
, lud pochodzenia
tureckiego
, przywędrował na te tereny około
660
roku n.e. Ich przywódcą był w tym czasie
Kotrag
, syn
Kubrata
. Niektóre plemiona
protobułgarskie
kontynuowały wędrówkę na zachód i po wieloletniej tułaczce osiedliły się w dorzeczu
Dunaju
, na terenach obecnej
Bułgarii
, gdzie zasymilowali się ze
Słowianami
, przyjęli
słowiański
język i wiarę
prawosławną
.
Większość uczonych zgadza się z tezą, że Bułgaria Kamska byłą częścią ogromnego
Kaganatu Chazarskiego
. W
IX wieku
rozpoczął się proces jednoczenia plemion
protobułgarskich
. Założono nową stolicę w
Bułgarze Wielkim
, przy ujściu
Kamy
do
Wołgi
, około 160 km na południe od dzisiejszego
Kazania
. Większość uczonych wątpi, by Bułgaria Kamska mogła znieść zależność od
Kagantu Chazarskiego
przed jego zniszczeniem przez księcia
Rusi Kijowskiej
Światosława I
w
965
roku.
Rozkwit państwa
Panując nad
Wołgą
i
Kamą
w
X
i
XI wieku
, Bułgaria Kamska kontrolowała większą część handlu między
Europą
a
Azją
w okresie przed
krucjatami
, które otworzyły nowe szlaki handlowe. Stolica,
Bułgar Wielki
, była dobrze prosperującym miastem, porównywalnym wielkością i bogactwem z największymi ośrodkami świata
islamskiego
. Partnerami handlowymi
Protobułgarów
byli m.in.
Wikingowie
, Bjarmanowie i
Nieńcy
na północy,
Arabowie
i
Bizantyjczycy
na południu i
Chińczycy
na wschodzie. Innymi dużymi miastami państwa były: Bilär, Suar, Qaşan i Cükätaw. Obecne miasta
Kazań
i Jelabuga zostały założone przez
Protobułgarów
jako fortece graniczne.
Księstwa ruskie, położone na zachód od Bułgarii Kamskiej, były jedynie źródłem militarnego zagrożenia, w
XI wieku
państwo było niszczone przez liczne najazdy ruskie. W
XII
i
XIII wieku
władcy
Włodzimierza
(
Andrzej I Bogolubski
i Wsiewołod III), pod pretekstem obrony wschodnich granic swojego księstwa, systematycznie plądrowali miasta
Protobułgarów
. Pod
słowiańskim
naciskiem z zachodu,
Protobułgarzy
zmuszeni byli przenieść stolicę z
Bułgaru
do Bilär.
Upadek
We wrześniu
1223
roku oddział
Mongołów
pod wodzą Urana, jednego z wodzów
Czyngis-chana
wkroczył do Bułgarii Kamskiej, jednak został pokonany przez wojska chana Gabdula Chelbira. W
1236
Mongołowie
ponownie zaatakowali Bułgarię, jednak podporządkowanie sobie całego kraju zajęło im aż pięć lat. Tereny Bułgarii Kamskiej weszły w skład
Złotej Ordy
, zaś w latach 30.
XV wieku
założono tutaj
Chanat Kazański
.
