Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Sikora bogatka

Sikora bogatka

Bogatka

Samiec
Systematyka
Domena eukarionty
Królestwo zwierzęta
Typ strunowce
Podtyp kręgowce
Gromada ptaki
Podgromada Neornithes
Nadrząd neognatyczne
Rząd wróblowe
Podrząd śpiewające
Rodzina sikorowate
Rodzaj Parus
Gatunek bogatka
Nazwa systematyczna
Parus major[1]
Linnaeus , 1758
Podgatunki

P. major major
P. major bokharensis
P. major minor
P. major intermedius
P. major commixtus

Kategoria zagrożenia ( CzKGZ )[2]

Bogatka, sikora bogatka (Parus major) – niewielki, częściowo wędrowny ptak z rodziny sikor.

Spis treści

Występowanie

Zamieszkuje od Atlantyku po Pacyfik rozległe obszary Europy, północno-zachodniej Afryki i umiarkowaną oraz cieplejszą strefę Azji prócz najwyższych gór. Nie zalatuje północnej tundry. Na większości swojego areału to ptaki prowadzące osiadły tryb życia lub częściowo wędrowne. W porównaniu z ubiegłym wiekiem liczebność sikory bogatki znacznie wzrasta z racji zimowania w pobliżu dogodnych osiedli ludzkich. Wyróżnia się 25-30 podgatunków. W zależności od podgatunku (podgatunki niekiedy wyodrębniane w osobne gatunki):

W Polsce rozpowszechniony w całym kraju, bardzo liczny ptak lęgowy[3]. Zimuje w kraju i wtedy trzyma się blisko ludzkich zabudowań. Osobniki, które decydują się na odlot robią to we wrześniu i październiku. Bardzo licznie widuje się je na wybrzeżu, a w górach występują do wyższych pięter lasu, do ok. 1200 m n.p.m. Można ją spotkać w małych stadach składających się z innych gatunków sikor, raniuszków i pełzaczy. Pisklęta, które obrączkowano latem w Polsce odnajdywano zimą za południowo-zachodnią granicą. Jesienią dokonują się dość liczne przeloty populacji skandynawskich wzdłuż wybrzeża Bałtyku, zatem ptaki widywane zimą i latem w kraju mogą mieć różne pochodzenie.

Charakterystyka

GALERIA
Gromada bogatek

Gromada bogatek
Sikora bogatka...

Sikora bogatka...
...jedząca z ręki.

...jedząca z ręki.
Żółtodziób sikory bogatki w chwilę po opuszczeniu gniazda

Żółtodziób sikory bogatki w chwilę po opuszczeniu gniazda
Młoda sikora bogatka – upierzenie główki

Młoda sikora bogatka – upierzenie główki
U samic i młodych ciemna pręga na brzuchu jest cieńsza, krótsza i nieciągła

U samic i młodych ciemna pręga na brzuchu jest cieńsza, krótsza i nieciągła
Sikory chętnie odwiedzają karmniki

Sikory chętnie odwiedzają karmniki
Samica na gnieździe

Samica na gnieździe
Gniazdo z jajami

Gniazdo z jajami
Pisklęta bogatki

Pisklęta bogatki
Osobnik młodociany

Osobnik młodociany
 
Zasięg występowania sikory bogatki jest dużo większy niż innych sikor

Cechy gatunku

Największa z europejskich sikor i w wielu miejscach najliczniejsza. W przeciwieństwie do niektórych sikor obie płci bogatki ubarwione są niemalże jednakowo, ale jednak występują różnice w upierzeniu. Samiec wyróżnia się szerszym i dłuższym (wychodzącym od gardzieli po ogon) czarnym paskiem na żółtej piersi i brzuchu oraz błyszczącą czarną głową i karkiem. Samice mają bardziej matową głowę i czarny pasek na spodzie ciała kończy się już na wysokości nóg. Obie płci są zbliżonej wielkości. Upierzenie P. m. major - czarna głowa z białymi policzkami. Wierzch ciała oliwkowy, a pokrywy skrzydłowe szaroniebieskie z białym prążkiem. Spód żółty z czarną, podłużną pręgą (szerszą u samca niż u samicy). Skrzydła i ogon są czarnoszare, a na lotkach widać poprzeczną białą pręgę. Bogatki mają czarne dzioby, ciemnobrązowe tęczówki oczu i szaroniebieskie dość długie i silne nogi, dzięki którym poruszają się zręcznie pomiędzy gałązkami. Młode mają bledsze odcienie upierzenia - czerń zastąpioną brązem, policzki żółtawe, spód matowożółty, ale poza tymi cechami są podobne do ptaków dorosłych. Ptaki z podgatunku P. m. bokharensis mają biały brzuch, a P. m. minor - biały brzuch, białą plamę na potylicy i inny kształt plamy na policzku.

Jest nieco mniejsza od wróbla. To ptak ciekawski i odważny. W parkach może przyzwyczaić się nawet do karmienia jej prosto z ręki człowieka. Szybko uczy się nowych sposobów zdobywania pokarmu. Przez krótkie i zaokrąglone skrzydła lata słabo i na krótkie dystanse, ale po gałęziach w poszukiwaniu owadów skacze zwinnie.

Wymiary średnie

długość ciała 
14-16 cm
rozpiętość skrzydeł 
22cm

Masa ciała

ok. 20-21 g

Głos

Jest jednym z najbardziej charakterystycznych cech ptaka. Śpiew samca zwraca na siebie uwagę prostotą, dużym repertuarem głosów i donośnym brzmieniem - to "cicibej cicibej" lub "si si trn", powtarzane wielokrotnie dwu- i trzysylabowe motywy. Czasem mogą brzmieć podobnie do zięb - "pink" lub warczeć "czerrr". Melodie wykonywane przez samce rozlegają się już w czasie przedwiośnia. Śpiew tego ptaka słyszy się najczęściej wiosną, ale w czasie słonecznych jesiennych i zimowych dni.

Biotop

Różnorodne lasy, zadrzewienia polne, często w sąsiedztwie człowieka - w parkach, ogrodach, zieleni miejskiej, wiejskiej i sadach, małe grupy krzewów, w miastach wewnątrz osiedli mieszkaniowych. Zamieszkuje także tereny, gdzie jest wiele zagajników, zawsze na drzewach. Najliczniej gnieździ się jednak w starych, widnych lasach liściastych i mieszanych. Toleruje obecność człowieka, a zimą wręcz do jego zabudowań się zbliża - spotkać ją można wtedy w karmnikach jedzącą nasiona różnych roślin oleistych. Zasiedlić może nawet obszary bezdrzewne, ale musi mieć miejsce do gnieżdżenia się, np. budkę lęgową. Stałe dokarmianie sprawia, że głównie z tego powodu zamieszkuje ogrody. To najmniej związana ze zwartymi kompleksami leśnymi, a najbardziej związana z ludźmi europejska sikora.

Okres lęgowy

Bogatka w trakcie karmienia młodych
Jaja bogatki są wielkości eurocentowej monety

Sezon lęgowy trwa od końca kwietnia do początku lipca. Tworzone pary są monogamiczne. Łączenie się w pary ma miejsce w marcu.

Gniazdo

W dziuplach, budkach lęgowych , opuszczonych gniazdach oraz innych, antropogennych miejscach - wywietrznikach, żywopłotach, nawet w pozostawionym czajniku lub skrzynce na listy. Czynnikiem, który silnie ogranicza lokalną liczebność sikory jest brak odpowiednich miejsc do gnieżdżenia się. Jeśli niektóre pary nie mogą znaleźć odpowiedniego drzewa na założenie gniazda na cały sezon są wyłączone z procesu reprodukcyjnego. Ptaki jednak próbują szukać różnych lokalizacji i zasiedlają ziemne nory, żelazne lub kamionkowe rury w których potem wychowuje swe potomstwo. Istotna jest jedna wielkość otworu wlotowego. Zbyt szerokie nie zabezpiecza odpowiednio gniazda i nie nadaje się do złożenia jaj, które byłyby łatwym łupem. Konstrukcja lęgowa składa się z włosia, sierści, mchu i puchu, a wyścielona jest mchem, delikatnym sianem, sierścią i pierzem.

Bogatka potrafi nawet sama wykuć dziuplę, ale tylko w spróchniałym, miękkim drewnie.

Jaja

Dwa lęgi w roku, biało czerwono nakrapiane jaja składane od końca kwietnia do początku lipca w liczbie od 6 do 14. Tak duża liczba jaj ma zrekompensować straty spowodowane zimowaniem na terenie lęgowym.

Wysiadywanie

Jaja wysiadywane są przez okres 13-14 dni przez samicę. Pisklęta, gniazdowniki, opuszczają gniazdo po 15-21 dniach. Przez 3 tygodnie przebywania potomstwa w gnieździe samiec pomaga partnerce w jego dokarmianiu. Rodzina przebywa ze sobą jeszcze przez 3 kolejne tygodnie.
Najdłużej żyjąca bogatka, której wiek oznaczył człowiek, miała 15 lat[4].

Pożywienie

Sikora bogatka choć chętnie odwiedza karmniki musi na własną rękę uzupełniać dietę w pokarm pochodzenia zwierzęcego

Owady (od jaja, larwy po poczwarki i postaci dorosłe), pająki i inne bezkręgowce , zimą pokarm roślinny - nasiona, owoce (szczególnie chętnie nasiona roślin oleistych, np. słonecznika ), często dokarmiana przez ludzi słoniną. W tej chłodnej porze roku szuka też jajeczek i larw owadów ukrytych w szczelinach gałęzi. Mogą też sięgać po padlinę większych zwierząt. Najchętniej zjada owady i chrząszcze. Patrząc na zróżnicowaną dietę widać, że nie jest to ptak żywieniowo wybredny.

W każdym środowisku w którym występuje zachowuje się jak ptak leśny i przesiaduje najczęściej na drzewach, gdzie łapie owady. Po smakowitą ofiarę znajdującą się na ziemi może jednak bez problemu opuścić gałęzie. Zimą w karmnikach jest jednym z najczęstszych gości, choć nie dlatego, że nie jest w stanie znaleźć innego pokarmy, ale dlatego, że ten podany przez człowieka nie wymaga trudu przy jego zdobywaniu. Pożywienie pozostawiane w karmnikach - słonina i nasiona - nie wystarcza ptakowi w pełnym zaspokojeniu potrzeb żywieniowych, dlatego dokarmianie nie zawsze dobrze służy bogatce. By dotrwać do kolejnej wiosny wymaga ona zimą również pokarmu zwierzęcego, który zdobywa i tak bez pomocy człowieka.
Największą ilość owadzich szkodników sikory zabijają w okresie wykarmiania piskląt. Są okresy kiedy zjada w ciągu dnia tyle ile sama waży, czyli około 20 g przekładających się na 130 do 200 owadów w zależności od ich masy. Silny dziób pozwala na chwytanie gąsienic, rozłupywanie złóż owadzich jaj, odrywanie kawałków kory, a jesienią i zimą na rozłupywanie nasion.

Ochrona i zagrożenia

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową [5].

Liczebności sikory bogatki sprzyja wywieszanie budek lęgowych na danym terenie, jak i ochrona starych drzew dziuplastych. Zagrażają im naturalne drapieżniki, a wiele z nich poluje na sikory. Populacje może zmniejszyć też zimą głód i mróz.

Przypisy

  1. Parus major w: Integrated Taxonomic Information System ( ang. )
  2. Parus major . Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) ( ang. )
  3. Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 691. .  Wg skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego bardzo liczny oznacza zagęszczenie 1000–10 000 par na 100 km2.
  4. Piotr Adamiok: Prawda o krukach . [dostęp 2010-09-12].
  5. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną Dz. U. z 2004 r. Nr 220, poz. 2237

Bibliografia

  • Pavel Vasak: Ptaki leśne. Warszawa: Delta, 1993. . 
  • Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: MUZA, 2009. . 

Zobacz też


Inne hasła zawierające informacje o "Sikora bogatka":

Maine ...

Lata 90. XX wieku ...

Bitwa pod Kłuszynem ...

Przegląd Sportowy ...

Pływanie ...

1966 ...

2006 ...

Zama liczba ludności  - gęstość zaludnienia 128 265 os.7 260 os./km²Obszar17,58 km²Symbole miasta - drzewo - kwiat - ptakOsmanthus Słonecznik Sikora bogatka Urząd miejski - Burmistrz  - Adres - Telefon - Strona oficjalnaKatsuji Hoshino〒228-8566Zama-shi, Midorigaoka 1-1-1(046) 255-1111po ...

Charles Fourier ...

Rynek (ekonomia) ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Sikora bogatka":

Energia atomowa (plansza 15) ...

025. J. Locke - Empiryzm i demokracja (plansza 25) ...

023. F. Bacon i indukcja eliminacyjna (plansza 19) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie