Łódź
|
ulica Piotrkowska |
Centrum
,
Górna
|
Długość: | ok. 4,2 km |
| Piotrkowska – widok w stronę północną |
Piotrkowska – widok w stronę północną |
Przebieg |
---|
| | 0 m |
pl. Wolności
| | | światła |
| 190 m |
ul. dr. Adama Próchnika
,
ul. Rewolucji 1905
| | | światła |
| 420 m | ul. płk. dr. StanisławaWięckowskiego, ul. Stefana Jaracza | | | światła |
| 650 m |
ul. Zielona
,
ul. prez. Gabriela Narutowicza
| | | 860 m | ul. 6 Sierpnia,
ul. Romualda Traugutta
| | | 940 m |
ul. Stanisława Moniuszki
| | | 980 m | al. Artura Rubinsteina | | | światła |
| 1220 m |
ul. Andrzeja Struga
,
ul. Juliana Tuwima
| | | 1430 m | al. Leona Schillera | | | światła |
| 1580 m | ul. Ludwika Zamenhofa,
ul. Nawrot
| | | 1670 m | al. Henryka Jana Józewskiego | | | 1780 m | ul. Franklina Delano Roosevelta | | | 1840 m | al. Związku Harcerstwa Polskiego | | | światła |
| 1920 m |
al. Adama Mickiewicza
,
al. marsz. Józefa Piłsudskiego
(
trasa W-Z
) | | | światła |
| 2300 m | ul. kpt. Franciszka Żwirki, ul. Stanisława Wigury | | | światła |
| 2660 m | ul. Radwańska, ul. Brzeźna | | | 2850 m | al. Polskiego Czerwonego Krzyża | | | 3020 m | ul. ks. hm. Ignacego Skorupki | | | 3070 m | pl. Katedralny im. Jana Pawła II | | | światła |
| 3130 m | ul. św. Stanisława Kostki,
ul. ks. bp. Wincentego Tymienieckiego
| | | światła |
| 3410 m |
ul.Czerwona
, ul. Milionowa | | | 3800 m |
pl. Władysława Reymonta
| | | 3960 m | ul. Sieradzka | | | 4060 m | ul. ks. Piotra Skargi | | | 4150 m |
pl. Niepodległości
|
|
|
Ulica Piotrkowska – reprezentacyjna ulica
Łodzi
, jedna z najdłuższych handlowych ulic Europy, długości ok. 4,2
km
, biegnąca
południkowo
w linii prostej, pomiędzy
pl. Wolności
a
pl. Niepodległości
.
Ulica ta stanowiła od samego początku oś centralną, wokół której rozbudowywało się miasto, a jej rozwój spontanicznie nadał obecny kształt jego centrum. Początkowo ulica stanowiła głównie
trakt
komunikacyjny, jednak z czasem zamieniła się ona w „wizytówkę miasta”, centrum rozrywki i handlu, gdzie koncentrowało się całe życie rozrastającej się aglomeracji przemysłowej. Ulica podupadła znacznie po
II wojnie światowej
. Dopiero po
1990
roku została poddana stopniowej rewitalizacji i zamieniona w rodzaj deptaka, który w dużym stopniu pełni rolę podobną do rynku starówki innych miast. Budowle, urbanistyka, instytucje, restauracje, kluby i
puby
umieszczone w pobliżu tej ulicy tworzą obecnie szczególną jej atmosferę o kultowym charakterze, wykraczającym zasięgiem poza Łódź.
Historia powstania
Początkowo obecna ulica Piotrkowska pełniła funkcję traktu łączącego
Piotrków Trybunalski
ze
Zgierzem
, na szlaku którego znajdowała się mała, przydrożna
osada
miejska
Łódź
, zagubiona w zwartej wtedy Puszczy Łódzkiej.
W
1821
roku
Rajmund Rembieliński
– prezes Komisji
Województwa Mazowieckiego
- rozpoczął działania zmierzające do regulacji zabudowy osady fabrycznej. Osadę tę nazwano Nowym Miastem i znajdowała się ona na południe od „starej” Łodzi. Na planie osady, sporządzonym przez geometrę Viebiega, wyznaczono linię traktu, a wzdłuż niego
przecznice
oraz standardowe
jednomorgowe
parcele
szerokości 17,5-21 m, przydzielane rzemieślnikom tkackim. Na parceli budowano standardowy dom-warsztat, który lokalizowano frontem przy trakcie, zaś resztę działki stanowił „ogród" dla rodziny właściciela.
Przydział działki zależał od rodzaju deklarowanej produkcji. Dzięki temu w sąsiedztwie znajdowały się manufaktury (warsztaty) rzemieślników o jednakowej specjalności. W północnej części traktu zlokalizowano działki dla sukienników, dalej na południe dla tkaczy-płócienników (wyrabiających tkaniny lniane), następnie dla rzemieślników wykańczających tkaniny (bielników, farbiarzy), a na samym południu traktu znajdował się targ, na którym sprzedawano gotowe produkty.
Na północnym końcu tego traktu wyznaczono Rynek Nowego Miasta (obecnie
pl. Wolności
) – pełniący funkcje administracyjne dla osady rzemieślniczej. Rynek Nowego Miasta znajdował się na południe od rynku
Starego Miasta
i nieco na zachód od najstarszej, wiejskiej części Łodzi. W tym czasie cały ten trakt wraz z oboma rynkami i targiem był drogą łączącą stolicę
guberni piotrkowskiej
, którą był
Piotrków Trybunalski
, ze
Zgierzem
i
Łęczycą
.
Pierwotnie (ok.
1815
) nazwy „ulica Piotrkowska” używano wobec północnej części traktu, łączącej oba rynki (czyli ówczesny Stary Rynek i Nowy Rynek), tj. dzisiejszej ul. Nowomiejskiej, początkowego odcinka
ul. Zgierskiej
oraz
pl. Kościelnego
- natomiast południowy odcinek (dzisiejsza ul. Piotrkowska) nie miał nazwy. Wkrótce jednak nazwę „ulica Piotrkowska” nadano całemu odcinkowi traktu piotrkowskiego, przebiegającemu w nowo założonej osadzie rzemieślniczej, czyli w Nowym Mieście. Nazwa ta została nadana przez burmistrza Starego Miasta,
Czarnkowskiego
, i budowniczego obwodu łęczyckiego, Dürringa. W
1823
roku stanęły tabliczki z taką nazwą, a pięć lat później nazwę tę potwierdzono w piśmie rządowym i naniesiono na plan osady.
Trakt piotrkowski w „nowej” Łodzi, nazywany od tego czasu ulicą Piotrkowską, do roku
1865
, tj. czasu połączenia Łodzi linią kolejową z
Koluszkami
i
Koleją Warszawsko-Wiedeńską
, był głównym połączeniem komunikacyjnym pomiędzy Łodzią i Piotrkowem Trybunalskim, którym toczył się konny ruch osobowy i towarowy z użyciem wielkich wozów i
dyliżansów
. Część tych wozów skręcała w
ulicę Główną
(„główną” przecznicę Piotrkowskiej – dziś aleję Piłsudskiego), kierując się na szosę rokicińską do
Rokicin
, w których mieściła się najbliższa stacja kolejowa.
Jednocześnie pełnił on rolę wewnętrznej drogi łączącej poszczególne warsztaty rzemieślników tkackich różnych specjalności, wymieniających swe półprodukty, i ogniskującej życie wewnętrzne powstającego miasta przemysłowego. Ulica Piotrkowska stanowiła zatem rodzaj wewnętrznego dziedzińca i rynku dla wielkiej „manufaktury łódzkiej”, jaką w całości było Nowe Miasto. Tą jej funkcją jest tłumaczony fakt, że w Łodzi nigdy nie ukształtowało się klasyczne centrum miejskie z centralnie położonym rynkiem i współśrodkowo rozrastającymi się instytucjami handlowymi i życia publicznego, a jego zadania przejęła ul. Piotrkowska.
Okres „Łodzi rzemieślniczej” szybko się skończył, gdy na obrzeżach Nowego Miasta powstały fabryki, które przejęły produkcję rzemieślniczą. Natomiast działki tkaczy zostały podzielone i wykupione przez właścicieli fabryk oraz przez przedstawicieli szeroko rozumianej sfery usługowej, co zasadniczo zmieniło charakter tej ulicy. Po roku
1863
i likwidacji organów samorządowych zaprzestano planowania urbanistycznego Łodzi i miasto to zaczęło rozrastać się żywiołowo. Niemniej jednak pierwotny i przemyślany plan miasta, który powstał u jego zarania, jest dotąd czytelny w układzie ulic centrum.
Kalendarium
-
1823
– przemianowanie starego traktu piotrkowskiego (prowadzącego z
Piotrkowa
w kierunku
Zgierza
) na ulicę Piotrkowską; pierwsze tabliczki zostają zawieszone przez burmistrza Starego Miasta – Czarnkowskiego – na terenie dzisiejszej ul. Nowomiejskiej
-
1824
– wytyczenie osady tkackiej "Łódka" na południe od Nowego Miasta, wzdłuż ul. Piotrkowskiej; zamieszkanie pierwszych osadników przy Piotrkowskiej – na północnym odcinku ulicy (tj. od Rynku Nowego Miasta do ul. Cegielnianej) – sukiennicy przybyli z
Dolnego Śląska
i z
Wielkiego Księstwa Poznańskiego
, zaś na południowym (od ul. Dzielnej do Górnego Rynku) – tkacze lnu i bawełny, pochodzący z Dolnego Śląska,
Czech
,
Prus
i
Saksonii
-
1837
– oddanie monumentalnej "
Białej Fabryki
"
Ludwika Geyera
przy ul. Piotrkowskiej 282 (dzisiaj w jej murach znajduje się
Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi
); w latach 40.
XIX wieku
była to największa w Królestwie fabryka bawełniana; w
1839
roku zainstalowano w niej pierwszą w polskim przemyśle bawełnianym
maszynę parową
o mocy 60 KM
-
1839
– otwarcie pierwszej prywatnej szkoły elementarnej przy ul. Piotrkowskiej przez
Mikołaja Olszewskiego
-
1853
– rozpoczęcie pracy pierwszego młyna parowego przy Piotrkowskiej 268, zbudowanego przez Leonarda Fesslera
-
13 lipca
1869
– rozpoczęcie przez Łódzki Towarzystwo Gazowe oświetlania gazowego ulic; pierwsze latarnie tego typu na Piotrkowskiej
-
1876
– wybrukowanie całej ul. Piotrkowskiej "kocimi łbami"
-
1887
– przebudowa budynku fabryki wyrobów wełnianych
L. Meyera
na
Hotel Grand
-
1888
– otwarcie teatru "Victoria" przy ul. Piotrkowskiej 67 (potem przekształconego w kino, po
II wojnie światowej
o nazwie "Polonia"")
-
23 grudnia
1898
– pierwszy kurs tramwaju elektrycznego (konnych w Łodzi nigdy nie było)
-
1899
– otworzenie przez Władysława i Antoniego Krzemińskich – przy ul. Piotrkowskiej 120 – pierwszego na ziemiach polskich stałego kina, zwanego "Teatrem Żywych Fotografii" (stosowano aparat projekcyjny systemu
braci Lumiére
)
-
1901
– rozpoczęcie budowy największego
neogotyckiego
kościoła katolickiego w Łodzi – przy
ul. Piotrkowskiej 273
– który w
1920
zostanie podniesiony do godności katedry, zaś w
1992
uznany
archikatedrą
, wzniesionego według projektu spółki "Wende Zarske" (z pewnymi korektami
Józefa Dziekońskiego
i Sławomira Odrzywolskiego), w latach
1901
-
1912
-
1909
– rozpoczęcie budowy neoromańskiej świątyni
luterańskiej
pw.
św. Mateusza
– przy
ul. Piotrkowskiej 283
Rewitalizacja Piotrkowskiej
Piotrkowska, w tle plac Wolności
Przed
1990
ul. Piotrkowska, mimo że stanowiła najważniejszą ulicę w mieście, nie wyróżniała się szczególnie swoim wystrojem od innych ulic. Plany zamienienia jej w deptak po II wojnie światowej, zakończyły się tylko przeniesieniem tramwajów na równoległą Promenadę (obecnie al. Kościuszki).
Przed tą zmianą Promenada pełniła rolę bulwaru spacerowego. Jej środkiem prowadził szeroki pas zieleni, który został przeznaczony na trasę tramwajową. Na faktyczną zamianę Piotrkowskiej na deptak nie starczyło już woli politycznej, choć pomysł od czasu do czasu powracał. Wstępem do tego było stopniowe ograniczanie ruchu na ulicy poprzez wprowadzenie zakazu parkowania i postawienia znaków nakazu skrętu na prawie wszystkich skrzyżowaniach na odcinku od al. Mickiewicza do Placu Niepodległości.
W latach 1945-1990 ulica ulegała postępującej degradacji. Do połowy lat 70. XX w. stare,
eklektyczne
kamienice nie były uważane przez ówczesną władzę za zabytki. Kilkanaście z nich zostało wyburzonych, pod budowę biurowców i domów handlowych budowanych zwykle w
stylu międzynarodowym
. Jeszcze w latach 80. odpadające, grożące przechodniom elementy zdobnicze elewacji niszczejących kamienic były często po prostu skuwane ze ścian, choć zaczęto już wówczas renowację kilku wybranych obiektów.
Charakter ulicy zmienił się dopiero po
1990
, kiedy to, z inicjatywy architekta
Marka Janiaka
, członka grupy artystycznej
Łódź Kaliska
, powstała
Fundacja Ulicy Piotrkowskiej
, która za cel obrała sobie rewitalizację tej ulicy i zrealizowanie idei deptaka. Jako pierwszy, w
1992
został wyłączony z ruchu odcinek od
Al. Piłsudskiego
do ul. Tuwima. Został on wyłożony kolorową
kostką
i zaopatrzony w
modernistyczne
latarnie
i inne elementy
małej architektury
. Był on mocno krytykowany przez konserwatorów i historyków kultury, jako nie przystający do ogólnego klimatu tej ulicy.
Kolejne części ulicy w kierunku północnym, aż do Placu Wolności były rewitalizowane i wyłączane z ruchu w latach
1993
-
1997
. Były one wykładane szarą kostką lub kostką imitującą dawny bruk i zaopatrywane w coraz ładniejsze, stylowe elementy małej architektury. Każdy kolejno oddawany odcinek ma jednak inną powierzchnię i inny styl dodatków, co również bywa krytykowane.
Jeszcze przed oddaniem ostatniego odcinka przeznaczonego na deptak, kostka na pierwszym odcinku uległa daleko idącemu zniszczeniu. Od
1995
była ona stopniowo wymieniana na bardziej szarą i solidniejszą kostkę, w którą przy okazji wbudowano
Pomnik Łodzian Przełomu Tysiącleci
.
Wraz ze zmianą wystroju ulicy, rewitalizowane były także stojące przy niej kamienice i pałacyki, do których wprowadzały się
puby
, restauracje, sklepy i kawiarnie. Początkowo remontowano głównie
fasady
kamienic, jednak ze wzrostem popularności ulicy i zajęciem większości najbardziej atrakcyjnych lokali frontowych, rewitalizacja stopniowo zaczęła też dochodzić do podwórek i oficyn. Obecnie, jakkolwiek nie wszystkie, to jednak znaczny odsetek podwórek również jest wyłożony kostką i wykorzystany do prowadzenia handlu i gastronomii.
Obecnie
Dziś Piotrkowska to oś
aglomeracji
łódzkiej. To tu, lub w jej pobliżu znajdują się niemal wszystkie najważniejsze urzędy administracji publicznej, siedziby
banków
,
sklepy
,
restauracje
i mnóstwo
pubów
. To tu odbywa się większość łódzkich imprez, festynów, marszów i uroczystości państwowych.
Piotrkowska przez wielu nazywana kiedyś "Biglem", teraz zdecydowanie częściej określana mianem "Pietryny". Jest to centrum kulturalne, polityczne, sentymentalne, handlowe i biznesowe Łodzi.
Po wybudowaniu blisko południowego końca deptakowej części Piotrkowskiej, centrum handlowego
Galeria Łódzka
z ulicy tej wyprowadziło się wiele sklepów, co spowodowało jej wyraźny regres. Po ok. roku, lokale po opuszczonych sklepach zaczęły się jednak stopniowo ponownie zapełniać, choć niektóre, na początku 2006 stały nadal puste, w tym jeden z najbardziej reprezentacyjnych – dawny "Dom Buta". Podobny proces jest obserwowany po uruchomieniu kolejnego centrum handlowego, blisko północnego końca ulicy –
Centrum Manufaktury
Pomiędzy ul. Tuwima a
Nawrot
znajduje się
Pomnik Łodzian Przełomu Tysiącleci
, czyli imienna nawierzchnia pokrywająca fragment ul. Piotrkowskiej; prawdopodobnie jest to jedyny tego typu pomnik na świecie, zawierający obecnie 13454 imienne kostki.
Od 1 czerwca 2009 roku na ulicy Piotrkowskiej znajdują się Zdroje Uliczne, czyli seria obiektów małej architektury, powstała dzięki inicjatywie Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Łodzi w ramach projektu "Fontanny dla Łodzi". Zdroje, w formie granitowych kolumn z rzeźbami dzieci i ryb, dostarczają wody pitnej przechodniom. Ich twórcami są łódzcy rzeźbiarze, Magdalena Walczak i Marcin Mielczarek, ich autorstwa jest także Pomnik Misia Uszatka, również znajdujący się przy ulicy Piotrkowskiej.
Ruch uliczny
Od
Placu Niepodległości
do skrzyżowania z alejami Mickiewicza/Piłsudskiego, na Piotrkowskiej obowiązuje normalny ruch uliczny, i jest ona wyłożona zwykłym asfaltem i chodnikami z płyt betonowych. Na odcinku od Placu Niepodległości do ul. Żwirki i Wigury utrzymywany jest nadal dość intensywny ruch tramwajów i autobusów. Mimo to, również na tym odcinku ulicy funkcjonuje wiele sklepów, restauracji i pubów, aczkolwiek nie mają one tak reprezentacyjnego charakteru, jak na deptakowej jej części.
Od Mickiewicza do Placu Wolności ulica jest teoretycznie, w godzinach 8-22, wyłączona z ruchu samochodowego. Przez całą dobę obowiązuje tu ograniczenie prędkości do 20 km/h, jest ono jednak masowo ignorowane przez kierowców. Piotrkowska nie jest jednak ani praktycznie, ani formalnie deptakiem. Liczba pojazdów mających warunkowe zezwolenie na wjazd jest na tyle duża, że swobodne poruszanie się po jezdni jest niebezpieczne i większość osób spaceruje zwykle chodnikami. Sytuacja ta zmienia się tylko w trakcie imprez masowych, kiedy to ulica jest rzeczywiście, skutecznie wyłączana z ruchu, co ma miejsce np. w trakcie Dni Łodzi.
Prawo wjazdu na Piotrkowską posiadają wszyscy mieszkańcy, osoby prowadzące sklepy i puby, dostawcy, pojazdy ochrony, taksówki i wielu notabli. Aby zmniejszyć ruch na każdym skrzyżowaniu są ustawione nakazy skrętu, są one jednak masowo ignorowane przez kierowców posiadających zezwolenie na jazdę po tej ulicy. Formalnie, Piotrkowska nie jest oznakowana jako
strefa piesza
, lecz jest jedynie ulicą o ograniczonym i uspokojonym ruchu samochodowym.
Ze względu na długość tej ulicy i brak wzdłuż niej typowej, publicznej komunikacji kołowej, jej rolę w dużym stopniu przejęły
riksze
. Riksze na Piotrkowskiej zostały zainaugurowane w
1993
z inicjatywy Fundacji Ulicy Piotrkowskiej, która wywalczyła prawo do jazdy rowerami wzdłuż całej ulicy, oraz wspierała powstawanie przedsiębiorstw organizujących ten rodzaj transportu.
Początkowo transport ten nie był koncesjonowany, co spowodowało, że oprócz dobrze utrzymanych pojazdów należących do trzech korporacji, po ulicy jeździły źle utrzymane riksze, które stanowiły zagrożenie dla pasażerów i pieszych. W
2000
przeprowadzono kontrolę riksz i rozpoczęto ich koncesjonowanie, co znacznie podwyższyło jakość oferowanych przez nie usług.
W marcu
2006
po Piotrkowskiej jeździło ok. 100 riksz, z których połowa jest zrzeszona w dwóch dużych korporacjach, a reszta stanowi własność osób nimi jeżdżących. Łódź, jest jednym z nielicznych miast w Europie, w którym transport rikszami przyjął się na stałe i spełnia jakieś rzeczywiste, praktyczne funkcje transportowe, a nie stanowi wyłącznie atrakcję turystyczną. Riksze jeżdżą po Piotrkowskiej praktycznie cały rok. Większość riksz jest zaopatrzona w daszki i osłony przeciwwiatrowe, co umożliwia ich eksploatację także w trudnych warunkach atmosferycznych. Łódzkie riksze są produkowane między innymi przed łódzkie przedsiębiorstwo "Riksza SC", które zaopatruje w te pojazdy także inne miasta w Polsce,
Londyn
,
Frankfurt nad Menem
i kilka innych dużych miast w Europie.
W
2003
jako alternatywa dla riksz, został uruchomiony tzw.
trambus
– powolny, nieprzekraczający 20 km/h autobus, będący
atrapą
zabytkowego
tramwaju
Herbrand
"na gumowych kołach".
W okresie wiosenno-jesiennym, część jezdni jest zajmowana przez ogródki prowadzone przez restauracje, kawiarnie i puby. Największe ich zagęszczenie występuje na odcinku od ulicy Nawrot do ul. Jaracza. Ten fragment Piotrkowskiej, w pogodne, letnie wieczory staje się rodzajem salonu miasta, pełniąc rolę, jaka w innych miejscach jest realizowana przez rynki starych miast.
Galeria Wielkich Łodzian
Od
1999
ul. Piotrkowska jest dekorowana wykonywanymi w brązie rzeźbami plenerowymi stojącymi na jej chodnikach, upamiętniającymi sławne osoby związane z Łodzią, które tworzą tzw.
Galerię Wielkich Łodzian
.
Obecnie przy ul. Piotrkowskiej stoją:
Aleja Gwiazd
Na ul. Piotrkowskiej między ul. 6 Sierpnia a pasażem
Rubinsteina
znajduje się
Aleja Gwiazd
. Na pomysł alei na wzór
hollywoodzki
wpadł w
1996
aktor
Jan Machulski
. Pierwsza
mosiężna
gwiazda – dla aktora
Andrzeja Seweryna
– została wmurowana rok później. Po stronie parzystej (wschodniej) są gwiazdy reżyserów, po stronie nieparzystej znajdują się płaskorzeźby aktorów.
Zabytki przy Piotrkowskiej
- nr 11 -
Kamienica Scheiblerów
- nr 12 -
Kamienica Dawida Sendrowicza
- nr 19 - Dawny
Dom bankowy Wilhelma Landaua
- nr 37 -
Kamienica Dawida Szmulewicza
- nr 43 -
Kamienica Oszera Kohna
- nr 53 -
Kamienica Hermana Konstadta
- nr 74 -
Dom Towarzystwa Akcyjnego
Ludwika Geyera
- nr 77 - Dom Bankowy/
Pałac Maksymiliana Goldfedera
- nr 86 - "
Kamienica pod Gutenbergiem
"
Jana Petersilge
– (elementy
neogotyku
, neorenesansu, neobaroku)
- nr 90 -
Kamienica Teodora Steigerta
- nr 96 -
Biurowiec Siemensa
- nr 98 - Dawny
Magazyn Konfekcyjny Emila Schmechela
- nr 99 -
Kamienica Szai Goldbluma
- nr 100a -
Esplanada
- nr 104 -
Pałac Juliusza Heinzla
(
neorenesans
)
- nr 128 -
Kamienica Schychtów
- nr 137 -
Pałac Juliusza Kindermanna
- nr 143 -
Dom firmy "Krusche - Ender"
- nr 151 -
Pałac Gustawa Adolfa Kindermanna
- nr 179 -
Pałac Ewalda Kerna
- nr 234/236 - Kamienica Augusta Hartiga[2] (
1894
rok)
- nr 225 - Kamienica Schmidtów
- nr 242/250 -
Fabryka Markusa Silbersteina
- nr 252/254 - Kamienica Karla Königa
- nr 256 - Jedna z najstarszych w Łodzi stacji benzynowych, dawniej stał w tym miejscu parterowy dom. w
1872
roku została tu otwarta przez Cezarego Richtera pierwsza polska księgarnia w Łodzi.[3]
- nr 260 -
Kamienica "Solidarności"
- nr 262 - Pałac
Fryderyka Wilhelma Schweikerta
(
eklektyzm
)
- nr 266/268 -
Zespół pałacowy rodziny Scheiblerów
(
neobarok
)
- nr 265 -
Archikatedra św. Stanisława Kostki
- nr 272a/272b -
Pałac braci Karola i Emila Steinertów
(
neobarok
)
- nr 278 - Kamienica z
XIX wieku
; z nią od
1888
roku znajdowała się fabryka koronek
Gustawa Geyera
, w pomieszczeniach frontowych –
szynk
.
- nr 279/285 -
Kościół ewangelicko-augsburski pw. św.Mateusza
- nr 280 - Dawny "dom zabaw". Miejsce prób pierwszych orkiestr i chórów wspieranych przez Ludwika Geyera; występowały tu m.in. grupy teatralne F. Pietrzykowskiego (
1846
rok) czy W. Raszewskiego (
1848
rok).[3]
- nr 282 -
Biała Fabryka
Ludwika Geyera
(
klasycyzm
)
- nr 286 -
Dworek Ludwika Geyera
- nr 288 -
Budynek biurowy
powstały w latach
90. XX wieku
. Przedtem stały tu do połowy
XIX wieku
niewielkie domy mieszkalne ze sklepikami na parterach.[3]
- nr 290 - Kamienica z
1896
roku wzniesiona dla Samuela Zerbego.[3]
- nr 292 -
Kamienica Jana Starowicza
Pod Góralem
- nr 294 - Kamienica z końca
XIX wieku
należąca do Winerów. Dawniej znajdował się tu dom handlowy Bracia Płockier i Spółka.[3]
- nr 297/303 - Budynki z lat
1882
-
1903
, wzniesione dla Towarzystwa Akcyjnego Manufaktur Bawełnianych Ludwika Geyera (mieściły aparaturę, farbiarnię, magazyny, tkalnię i przędzalnię).[3]
- nr 305 - Budynek przemysłowy wzniesiony przez Ludwika Geyera po
1853
roku. W tym miejscu mieściła się przedtem fabryka Jana Rundziehera, a w niej krochmalnia, farbiarnia i bielnik.[3]
- Część budynków oznaczonych dziś numerami 297/303 oraz 305 zostało w listopadzie 2008 roku zrujnowanych przez prywatnego inwestora bez ochronnej dla zbytku interwencji władz miasta.[4] Pozostałe budynki fabryczne zostały wpisane na tzw. Czerwoną Księgę[5] Stowarzyszenia Fabrykancka i
Grupy Pewnych Osób
.
- nr 307 - Parterowy dom Karola Obermana (jego syn Gustaw prowadził tu skład wędlin), w
1909
roku Franciszek Winnicki założył tu aptekę.[3]
- nr 309 - Po
1905
roku budynek był siedzibą Towarzystwa Krzewienia Oświaty, później znajdowała się tu wypożyczalnia książek.[3]
- nr 311/313 - Budynek
poczty
zbudowany w
1961
roku. Wcześniej, od
1936
roku znajdowały się tutaj korty tenisowe Klubu Sportowego L. Geyer.[3]
- nr 315 - Budynek mieszkalny z początku
XX wieku
- nr 317 - Hala
Górniak
Panorama Pietryny z kamienicy pod nr 97
Synagogi i prywatne domy modlitewne
Przy Piotrkowskiej nigdy nie istniała
synagoga
(był tylko jeden dom handlowy, pełniący przez krótki czas rolę
bożnicy
, przez co przez wielu jest często mylony z synagogą). Wielu żydów udostępniało jednak również swoje mieszkania do celów modlitewnych jako prywatne domy modlitewne.
Zobacz też
Fraszka
To największą Łodzi troską,
aby Łódź całą – zmieścić na Piotrkowską.
-
Jan Sztaudynger
Przypisy
- ↑
Wirtualna Łódź :: Serwis UML (pl)
- ↑
cityoflodz.pl
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 3,9 Spacer Drugi. Ulica Piotrkowska. Sławomir Krajewski, Jacek Kusiński,
Ryszard Bonisławski
,
Instytut Europejski
, wyd. I,
Warszawa
2007
,
- ↑
Fabryka króla bawełny kontra koparki i buldożery
- ↑
link do Czerwonej Księgi
Zobacz też
Bibliografia
-
Anna Rynkowska
, Ulica Piotrkowska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1970.
- Dawid Lasociński,
Ryszard Bonisławski
, Michał Koliński, Łódź – Przewodnik, wyd. "Piątek, trzynastego", Łódź 2004, .
- Henryk Poselt, Łódź do roku 1825 – kalendarium, wyd. "Piątek, trzynastego", Łódź 2003, .
- Grażyna Kobojek, Łódź – Kalendarium XX wieku, wyd. "Piątek, trzynastego", Łódź 2004, .
- Jan Salm, Łódź:kolorowe miasto:ulica Piotrkowska, wyd. Urząd Miasta Łodzi, Wydział Informacji i Promocji, 2004.
-
Stanisław Łukawski
, Łódzka secesja, wyd. Widzewska Oficyna Wydawnicza "Zora", Łódź 1997, .
-
Leszek Skrzydło
, Rody fabrykanckie, wyd. Oficyna Bibliofilów, Łódź, .
- Włodzimierz Małek, Detal architektoniczny ulicy Piotrkowskiej, Wydawnictw Artus, Łódź 1990,
-
Wojalski Mirosław Zbigniew
, Kieszonkowa Kronika Dziejów Łodzi, Wydawnictwo Zora, Łódź 1996,
Linki zewnętrzne