Tarnowska Wola –
wieś
w
Polsce
położona w
województwie podkarpackim
, w
powiecie tarnobrzeskim
, w
gminie Nowa Dęba
.
W latach 1975-1998
miejscowość położona była w
województwie tarnobrzeskim
.
Wieś powstała w 1782 r. i nosiła pierwotnie nazwę Ługi. Jedynym zabytkiem tej wsi jest zbudowany w latach 20. XX wieku kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Jego architektura nawiązuje do różnych stylów, stąd eklektyczny charakter świątyni. Dzwony kościelne ufundowali mieszkańcy wsi, a budowę ołtarza głównego i ambonę sfinansowała jednostka wojskowa z Dęby.
Historia
Tarnowska Wola to wieś położona przy trasie krajowej nr 9 łączącej Warszawę Radom, Rzeszów i przejście graniczne w Medyce.
Do Warszawy jest ok. 240 km, do Rzeszowa 60 km, do Krakowa 160km.
Obecnie wieś administracyjnie wchodzi w skład gminy Nowa Dęba oraz województwa podkarpackiego. Od strony Rzeszowa wieś graniczy z miastem Nowa Dęba, od wschodu ze wsią Alfredówka, od zachodu ze wsią Rozalin a od północy rozciąga się las Jedlicze, następną miejscowością przy drodze na Tarnobrzeg jest wieś Jadachy. Od strony pół. wsch. za tzw. kanałem melioracyjnym i rzeczką rozciąga się teren poligonu wojskowego.
Wieś powstała na obrzeżach lasu Jedlicze, o którym już Jan Długosz pisał, że w tym lesie znajdowały się barcie pszczół i łąki. Las ten pozostałość puszczy sandomierskiej wchodził w skład dóbr parafii miechocińskiej.
W przewodniku po Małopolsce St. Kłosa pod hasłem Tarnowska Wola czytamy:
- "Wieś pierwotna nazwa Ługi powstała w 1782, ponownie lokowana przez Tarnowskich w 1802 otrzymała obecna nazwę, Kościół parafialny zbudowany w latach 1922- 28."
Pierwotna nazwa Ługi prawdopodobnie wywodzi się od potocznego słowa ług czyli bagno. Wnioskować możemy, że wieś powstała na terenie bagnistym, którego ślad przetrwały do dnia dzisiejszego od strony Nowej Dęby teren jest podmokły i często po obfitych ulewach stoi tam woda.
W historii powstania wsi występują dwie daty 1782 r. oraz ponowne lokowanie w 1802 r. Prawdopodobnie można to wytłumaczyć tym, że w 1782 r. hr. Tarnowski lokował osadę Ługi. W latach następnych wieś mogła podupaść i w 1802 r. hr. Jan Jacek Tarnowski lokuje wieś ponownie zasiedlając ją osadnikami polskimi z innych puszczańskich wiosek. Wieś przyjmuje obecną nazwę Tarnowska Wola. Podłożem ponownej lokacji były też naciski władz austriackich, które w celu utrwalenia swego panowania próbowały kolonizować te tereny ludnością niemiecką. Napływ kolonistów niemieckich zaczął się do Galicji w 1782 ustał po śmierci Józefa II. Jednak osadnicy ci nie zawsze mieli pojęcie o rolnictwie dla niektórych brakło zabudowań tak, że wielu przeniosło się w inne regiony. Jak podaje Rawski „ w tarnobrzeskim i kolbuszowskim koloniści w 75% należeli do narodowości polskiej, reszta zaś rekrutowała się z Niemców i to katolików, którzy już w trzecim pokoleniu zapominali o swych korzeniach” Jan Jacek Tarnowski pomimo, że jego dobra przechodziły ciężkie czasy wymawiał się kolonizacji niemieckiej i jął kolonizować swe dobra ludnością polską ze wsi sąsiednich. Urzędowo założono Tarnowską Wolę (Ługi), Rozalin (Biele) w 1782 r. Kłos w swym przewodniku wspomina o ponownej lokacji w 1802 r. Tarnowskiej Woli (Ługi), Rozalina (Biele) i Alfredówki (Ciosy). Pierwotnie wieś wchodziła w skład powiatu tarnobrzeskiego, który należał do województwa lwowskiego. Na przestrzeni dziejów wieś administracyjnie należała do województw: lwowskiego( 1782), Rzeszowskiego , Tarnobrzeskiego(1975), Podkarpackiego (1998). Od czasu powstania wsi kraj przetrwał różne koleje losów, które miały wpływ na rozwój i historię wsi. Wieś powstała w zaborze austriackim w Galicji, przetrwała Powstanie Listopadowe, Powstanie Styczniowe, Pierwszą Wojnę Światową, Wojnę Roku 1920, Drugą Wojnę Światową oraz upadek komunizmu.
Od strony pół. wsch. rozciągają się lasy zwane "Gęś", w 1927 r., powstał tu poligon wojskowy. Podczas okupacji służył niemieckiej armii Południe oraz oddziałom Africakorps gen. Erwina Rommla oraz 6 Armii gen. Fridricha Paulusa, poligon nosił nazwę Lager Dęba. Po wycofaniu się Niemców poligon służył Armii Radzieckiej a potem przejęło go Wojsko Polskie.
W olbrzymich kompleksach leśnych ok. 6 km od wsi znajduje się osada Buda Stalowska i rozległy obszar śródleśnych stawów ( ok. 700 ha), mokradeł i podmokłych łąk pociętych wieloma rowami i kanałami, odprowadzającymi nadmiar wód do rzeki Dąbrówka, specjalnie w tym celu wykopanej. Na początku XX w. Tarnowscy zbudowali tutaj letnią siedzibę myśliwską, założyli stawy, z których najstarszy zwany Starym Stawem powstał w 1908. Tereny te stanowią siedlisko 177 gatunków ptaków, w tym 85 gatunków ptaków wodnych i bagiennych. Do rzadkich okazów występujących na tym terenie należy bocian czarny, orlik krzykliwy, bielik. Projektuje się utworzenie rezerwatu ornitologicznego. Po Tarnowskich pozostał stylowy drewniany pałacyk zbudowany na początku XX w. przez braci Kunefałów, cieśli z Alfredówki.
To tu w roku 1922 rozpoczęto budowę kościoła parafialnego
Najświętszego Serca Pana Jezusa
w skład późniejszej parafii weszły wspomniane wyżej wsie. Na terenie wsi założono cmentarz parafialny, pocztę telegraf i telefon, powstały punkty handlowe i usługowe.
We wsi działa
Szkoła Podstawowa
, która kilka lat temu otrzymała nowe imię hr.Tarnowskiego, jednostka
OSP Tarnowska Wola
oraz Ludowy Zespół Sportowy ASTRO
Strona internetowa wsi www.tarnowskawola.tk