Sat-Okh (w języku
shawnee
- Długie Pióro[]), właśc. Stanisław Supłatowicz, (ur. prawdopodobnie
15 kwietnia
1920
w
Kanadzie
, zm.
3 lipca
2003
w
Gdańsku
) - żołnierz AK, pisarz, gawędziarz, artysta.
Życiorys
Urodził się, jak sam twierdził, w "ukrytej wiosce" Indian w dorzeczu rzeki
Mackenzie
w Kanadzie. Był synem Polki, uciekinierki z
Syberii
Stanisławy Supłatowicz, oraz Leoo-Karko-Ono-Ma (Wysokiego Orła) -
Indianina
, wojennego wodza plemienia
Shawnee
(Szawanezów, Szaunisów)[]. W jednym z programów telewizyjnych dla dzieci (był to emitowany w czwartki "Ekran z bratkiem") powiedział, że jego prapradziadem był sam
Tecumseh
- sławny wódz Szawanezów. Wychowywał się wśród Indian do
1936
. W
1937
przybył wraz z matką do Polski. Wojna zastała go w
Radomiu
. Po wojnie zmuszony został do przyjęcia imienia i nazwiska matki (w wersji męskiej - Stanisław), odjęto mu też dwa lata w metryce - według niej urodził się w
1922
, a nie w
1920
.
W
1940
został aresztowany przez
gestapo
i skierowany do obozu koncentracyjnego w
Auschwitz
. W czasie transportu do obozu wyskoczył z wagonu bydlęcego i uciekł. Został żołnierzem
Armii Krajowej
(pseud. Kozak), walczył w rejonie
Gór Świętokrzyskich
. Wielokrotnie ranny, za męstwo w walce odznaczony
Krzyżem Walecznych
.
Po wojnie za przynależność do AK został aresztowany i uwięziony. Po uwolnieniu przez wiele lat pływał jako marynarz na statkach
Polskich Linii Oceanicznych
, w tym na
MS Batory
. Osiadł na stałe w
Gdańsku
, założył rodzinę.
W
1958
zaczął pisać książki odnoszące się do swojej indiańskiej przeszłości, tłumaczone na wiele języków świata. W latach 70. uczestnik licznych spotkań autorskich i telewizyjnych programów dla młodzieży ("
Teleranek
", "
Ekran z bratkiem
"). Uważany za jednego z pionierów ruchu
indianistów
w Polsce, współtwórcę i czołową postać nieformalnego
Polskiego Ruchu Przyjaciół Indian
(PRPI). Z upodobaniem zajmował się także wyrobem indiańskiego rękodzieła, sporo malował, pisał też wspólnie z
Yackta-Oya
.
Zmarł
3 lipca
2003
w Szpitalu Marynarki Wojennej w
Gdańsku
.
8 lipca
został pochowany na cmentarzu "Srebrzysko".
Jest wiele nieścisłości dotyczących pochodzenia i biografii Sat-Okha. Matka, wyrabiając mu w Polsce metrykę zatroszczyła się by nie pojawiły się w niej żadne informacje o jego pochodzeniu. Wielu dziennikarzy i reporterów ubarwiało jego historię, dopasowując ją do aktualnych wymogów politycznych lub własnych celów. Niektórzy badacze biografii Sat-Okha kwestionują jego indiańskie pochodzenie, twierdząc, iż urodził się w latach 20.
XX w.
Radomiu lub na terenie b.
ZSRR
. Jednocześnie 62% uczestników ankiety na internetowej stronie
PRPI
uznało w
2005
r., że od tego, gdzie się urodził, ważniejsze jest, jakim był człowiekiem i twórcą.
Prywatne Muzeum Indian Ameryki Północnej im. Sat-Okha znajduje się w Wymysłowie niedaleko
Tucholi
k.
Chojnic
.
Bibliografia
- "Ziemia słonych skał" (1958)
- "Biały mustang" (1959)
- "Dorogi schodjatsja" (w jęz. ros., wspólnie z Antoniną Leonidovną Rasulovą) (1973)
- "Powstanie człowieka" (1981)
- "Fort nad Athabaską" (wspólnie z Yackta-Oya) (1985)
- "Biały Mustang.Baśnie i legendy indiańskie" (1987)
- "Głos prerii" (1990)
- "Tajemnica Rzeki Bobrów" (1996)
- "Serce Chippewaya" (1999)
- "Walczący Lenapa" (2001)
Linki zewnętrzne
