Jesion wyniosły
Systematyka wg Reveala
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	oliwkowce
Rodzina	oliwkowate
Rodzaj	jesion
Gatunek	jesion wyniosły
Nazwa systematyczna
Fraxinus excelsior

Gatunek leczniczy

Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior L.) – gatunek drzewa należący do rodziny oliwkowatych . Występuje w Europie i Azji , pospolity na terenie całej Polski .

Charakterystyka

Pokrój

Jajowato stożkowa korona . Początkowo rośnie szybko, w wieku ok. 100 lat przestaje rosnąć na wysokość, żyć może 300 lat.

Pień

Często rozwidlony, osiąga wysokość do 30 m. Kora u młodych drzew gładka, jasnozielonkawo szara, u starszych spękana, szorstka, ciemnobrązowa.

Drewno

Ciężkie, twarde i elastyczne z żółtawą bielą i jasną twardzielą .

Liście

Duże, nieparzystopierzaste , składające się z 9-15 listków. Listki są lancetowane, zaostrzone, nierówno piłkowane, siedzące z owłosionym głównym nerwem.

Kwiaty

Wyrastają z pąków bocznych zeszłorocznych pędów , tworząc wiechę . Kwiaty są jednopłciowe, albo obupłciowe, wiatropylne lub owadopylne , kwitną przed rozwojem liści – od kwietnia do maja.

Owoce jesiona wyniosłego

Owoce

Jednonasienne podłużne, spłaszczone orzeszki ze skrzydełkiem umożliwiającym rozsiewanie przez wiatr. Opadają z drzewa od późnej jesieni przez całą zimę. Muszą przeleżeć jeszcze rok w ziemi, zanim zaczną kiełkować. Drzewo zaczyna owocować dopiero w wieku 30-40 lat.

Korzeń

Głęboki, palowy.

Biotop , wymagania

Najliczniej występuje w wilgotnych lasach łęgowych oraz w górach, gdzie rośnie do 1000 m n.p.m. Siewki i młode rośliny wybitnie cieniolubne , duże drzewa są roślinami światłolubnymi . Wymagają głębokich, żyznych gleb. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Querco-Fagetea.

Kwiaty

Zastosowanie

• Roślina uprawna : sadzony jako drzewo użytkowe, czasami także w parkach jako roślina ozdobna .
• Roślina lecznicza
  • Surowiec zielarski : kora i liście zawierają pochodne kumaryny .
  • Działanie: żółciopędne, moczopędne. W medycynie ludowej napary z liści używano jako środka przeczyszczającego i poprawiającego przemianę materii, a w mieszance z innymi ziołami wykorzystywano do leczenia reumatyzmu .
• Ma bardzo cenne drewno wykorzystywane w meblarstwie , do produkcji parkietów, części maszyn, przyrządów gimnastycznych, wioseł i in.
• Do karmienia papug – pół dojrzałe nasiona można zamrażać. Jeszcze w zimie można zbierać z drzew nasiona. Najlepiej wieszać papugom całe gałęzie z nasionami^[1].

Ciekawostki

• Jest jednym z najstarszych drzew na Ziemi; gatunek istnieje już od 10 mln lat.
• Jesion wyniosły o najgrubszym pniu rośnie w Wetlinie i ma 615 cm obwodu i 31 metrów wysokości^[2].
• Słowianie (i inne ludy) otaczali go, podobnie jak dęby , kultem.
• Górale sadzą to drzewo przy domostwach celem ochrony przed wiatrem halnym, stąd tak dużo jesionów w Zakopanem (Bystre, Kuźnice).
• Kiedy Wikingowie dopłynęli do Anglii, nazwano ich tam ashmen - od drewna jesionu, z którego wykonywali łuki i lance^[3]..

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

• Jesiony z Puszczy Białowieskiej (najpotężniejszy w Polsce)
• Jesiony z Białowieskiego Parku Narodowego (najwyższe drzewo liściaste w Polsce)