Język grecki archaiczny albo greka archaiczna - wczesne stadium rozwoju
języka greckiego
, poprzedzające
grekę klasyczną
, jednak późniejsze od
greki mykeńskiej
. Język grecki archaiczny był w użyciu w
Helladzie
w
okresie ciemnym
(po upadku
cywilizacji mykeńskiej
) i w
okresie archaicznym
. Zaświadczony jest w swoim późnym stadium przede wszystkim w dziełach
Homera
, z okresu ciemnego nie zachowały się bowiem zabytki piśmiennictwa. Język grecki był w czasach
Homera
już najprawdopodobniej silnie zróżnicowany
dialektalnie
. Uważa się, że
Iliada
i
Odyseja
pisane są językiem będącym zlepkiem różnych dialektów epoki, które w kolejnych wiekach dały początek poszczególnym zaświadczonym w piśmiennictwie dialektom
greki klasycznej
.
Fonetyka
W zakresie
fonetyki
greka epoki archaicznej różniła się od
greki klasycznej
m. in. wymową
dyftongów
[
a:ɪ
] (zapisywane ᾱι, ᾳ), [
ɛ:ɪ
] (ηι, ῃ), [
ɔːɪ
] (ωι, ῳ), [
oʊ
] (ου), wymawianych w grece klasycznej odpowiednio jako [
aː
], [
ɛː
], [
ɔː
], [
uː
] oraz istnieniem kilku innych głosek, zapisywanych archaicznymi znakami
alfabetu greckiego
, m. in. zapisywanej
digammą
(Ϝ) głoski [
w
] i zapisywanej
koppą
(Ϟ) głoski [
q
] (
spółgłoska zwartowybuchowa
języczkowa
bezdźwięczna). W grece klasycznej głoski te zachowały się tylko w niektórych dialektach.
Gramatyka
- Ta sekcja jest . Jeśli możesz, .
Rekonstrukcja
Eduard Schwyzer dokonał w
1939
roku próby rekonstrukcji języka protogreckiego, poprzedzającego historycznie zaświadczone stadia rozwojowe
greki
. Ponieważ jednak nieznany był wówczas
język mykeński
, odczytany później z tabliczek pokrytych
pismem linearnym B
i rekonstrukcja Schwyzera nie uwzględnia systemu fonologicznego tegoż języka, uważa się, że jego rekonstrukcja odpowiada wczesnym stadiom rozwoju greki archaicznej (już z okresu pomykeńskiego).
Oto przykładowy tekst - fragment
Modlitwy Pańskiej
- przetłumaczony na zrekonstruowany przez Schwyzera język grecki archaiczny:
greka klasyczna
| | greka archaiczna (rekonstrukcja Schwyzera) | |
język polski
|
πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου | | πατερ αμμεων ὁ (τοισι) ορϜανοισι (ἁγιον lub αγνον εστωδ) ενυμα τϜεο | | Ojcze nasz, któryś jest w Niebie, Święć się imię Twoje |
Zob. też