ang.
Pineal gland - szyszynka.
Szyszynka (
łac.
Corpus pineale, syn. glandula pinealis) - jeden z
gruczołów wydzielania wewnętrznego
, leżący pomiędzy wzgórkami górnymi
blaszki pokrywy
. Gruczoł znajduje się w zagłębieniu, pod
blaszką czworaczą
, kontaktując się z
kresomózgowiem
szypułą szyszynki. Posiada stosunkowo niewielkie rozmiary - długość 5-8 mm, a szerokość 3-5 mm.
Powstała z
międzymózgowia
już u niektórych
bezżuchwowców
zastępując w całości zadania
oka ciemieniowego
.
Komórki szyszynki -
pinealocyty
- produkują tzw. hormon snu, czyli
melatoninę
. Melatonina i jej pochodne metabolity są wydzielane do płynu mózgowo - rdzeniowego i do krwi. Jego wydzielanie jest ściśle związane z bodźcami świetlnymi - ich obecność hamuje produkcję tego hormonu. U ssaków wywiera także hamujący wpływ na wydzielanie hormonów gonadotropowych, zapobiegając przedwczesnemu dojrzewaniu płciowemu. Czynność wydzielnicza szyszynki przebiega zgodnie z dobowym rytmem zmian oświetlenia i zapewne wpływa na rytmiczność różnych funkcji fizjologicznych[]. Hormonalnie czynne guzy nowotworowe przysadki powodują przedwczesne dojrzewanie płciowe.
U ryb, płazów oraz gadów impulsy docierają do szyszynki bezpośrednio przez kości czaszki, które częściowo przepuszczają światło. U ssaków wydzielanie szyszynki kontrolowane jest przez impulsy wysyłane przez siatkówkę oka. Impulsy te są przekazywane przez tylną część podwzgórza, pień mózgu i rdzeń kręgowy do zwoju szyjnego górnego. Neurony tego zwoju kontrolują wydzielanie hormonu przez szyszynkę.
Zaburzenia w pracy tego gruczołu powodują zachwianie rytmu dobowego oraz w dłuższym okresie zaburzenia w rozwoju
gonad
.
Bibliografia
- Kazimierz Ostrowski, Wojciech (lekarz) Bem: Histologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1995, ss. 542-546. .