Wymienialność waluty - gwarantowana prawem możliwość swobodnej wymiany
waluty
krajowej na dowolną walutę obcą lub odwrotnie według jednolitego
kursu walutowego
- tzw. wymienialność finansowa (ang. financial convertibility). Jest ona odwrotnie proporcjonalna do ograniczeń dewizowych, czyli restrykcji walutowych występujących w systemie monetarnym danego kraju. W stosunkach gospodarczych częściej stosowanym pojęciem jest raczej wymienialność towarowa pieniądza, czyli zdolność wymiany środka płatniczego na towary i usługi.
Standardy wymienialności walutowej
Wymienialność zewnętrzna
Wymienialność zewnętrzna (ang. external convertibility) to zapewnienie przez władze monetarne jednostkom nierezydującym w danym kraju swobody w płatnościach z racji dokonywania transakcji bieżących z rezydentami danego państwa. Wymiana ta nie podlega restrykcjom dewizowym w przeciwieństwie do płatności między państwem a zagranicą, transakcji jednostek rezydujących w danym kraju czy też operacji kapitałowych rezydentów i nierezydentów. Wymienialna
waluta
ma zastosowanie zewnętrzne i jest notowana na międzynarodowym rynku walutowym. Przykładem jej wprowadzenia może być decyzja z 28 grudnia
1958
dotycząca zaadaptowania tego standardu przez 14 krajów
Europy
Zachodniej.
Wymienialność według zaleceń MFW
Wymienialność według zaleceń
Międzynarodowego Funduszu Walutowego
(ang. International Monetary Fund convertibility standard) to standard obowiązujący kraje członkowskie na podstawie artykułu VIII statutu
MFW
. Tyczy się to braku restrykcji dewizowych w transakcjach zarówno jeśli chodzi o rezydentów, jak i nierezydentów, stosowania się do polityki jednolitego kursu walutowego, stronienia od porozumień walutowych dyskryminujących inne kraje, a także wykupu waluty innego kraju członkowskiego
MFW
pod wpływem władz monetarnych, jednak przy założeniu, że uczestniczy ona w transakcjach bieżących. W
1996
około 130 krajów zadecydowało o przestrzeganiu wymagań tego artykułu.
Wymienialność ta występuję w trzech różnych wariantach:
- jednostkom rezydującym w danym kraju nie zostaje narzucony obowiązek odsprzedania dewiz państwu oraz sprowadzania ich do kraju, co sprowadza się do zezwolenia przez władze monetarne na posiadanie rachunków w zagranicznych bankach';
- istnieje obowiązek sprowadzania dewiz do kraju, ale nie jest obowiązkowa ich odsprzedaż;
- narzucony jest obowiązek zarówno sprowadzania jak i odsprzedaży dewiz.
Zgodnie z ustawą z 18 grudnia
1998
: Prawo dewizowe, art. 5 pkt 1 z Dziennika Ustaw nr 160 w Polsce zarówno rezydenci w kraju i za granicą oraz nierezydenci mogą posiadać na własność wartości dewizowe. Są oni jednocześnie zobowiązani do natychmiastowego transferu z zagranicy tychże wartości, z pewnymi wyjątkami.
Wymienialność całkowita
Wymienialność całkowita (ang. total convertibilty) to założenie o niczym nieograniczonej zdolności do wypełniania międzynarodowych funkcji oraz niestosowaniu się do żadnych restrykcji dewizowych bez względu na podmiot wymiany czy przedmiot i rodzaj transakcji. Już 1 maja
1996
aż 44 kraje stosowały standard całkowitej wymienialności
waluty
. Między wymienialnością całkowitą waluty a wymienialnością zgodną z zasadami MFW istnieje kilka różnic przejawiających się przede wszystkim w stopniu i zakresie reglamentacji obrotów kapitałowych.
Wymienialność wewnętrzna
Stosunkowo znacząca modyfikacją było wdrożenie przez państwa postsocjalistyczne na przełomie lat 80' i 90' nowego standardu - wewnętrznej wymienialności walut. Dotyczyła ona przede wszystkim założeń, że nienaruszony jest swobodny dostęp do dewiz niezbędnych do płatności z racji większości lub całkowitej liczby transakcji bieżących; rezydenci mają obowiązek odsprzedania państwu wpływów z eksportu w
walutach
zagranicznych i nie wolno im posiadać rachunków dewizowych w kraju i poza jego granicami; nie należy stosować restrykcji dewizowych w większości, albo też czasem w żadnych z transakcji jednostek nierezydujących w danym kraju; istnieje zakaz używania
waluty
krajowej do fakturowania i płatności w handlu poza granicami danego kraju oraz stosowane poważne restrykcje dewizowe wobec transakcji kapitałowych zagranicą.
Bibliografia
Henryk Ćwikliński [red.], Polityka gospodarcza, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, 2000.
Zobacz też
