Starożytny Bliski Wschód - zespół cywilizacji starożytnych , skupionych przede wszystkim wokół obszaru Mezopotamii i często (choć mylnie) do niego ograniczany; zakres procesów historycznych na terenie Bliskiego Wschodu w przedziale czasowym od prahistorii do nastania wpływów cywilizacji antycznej . Terytorium to uznawane jest często za kolebkę ludzkiej cywilizacji.

Terytorium Starożytnego Bliskiego Wschodu obejmuje starożytny Egipt , obszary wzdłuż Morza Śródziemnego aż do Morza Czarnego wraz z Syrią i Palestyną , tereny nad Zatoką Perską : Mezopotamię północną ( Asyrię ) i południową ( Babilonię ) oraz ziemie aż do Kaukazu i Indusu . Część historyków do Starożytnego Bliskiego Wschodu zalicza także kultury: minojską i mykeńską , czyli dzieje Grecji do najazdu Ludów Morza .

Pierwszą znaną cywilizację Starożytnego Bliskiego Wschodu, będącą równocześnie najstarszą cywilizacją świata, stworzyli Sumerowie na terenie Mezopotamii. W kolejnych wiekach nastąpił rozwój pierwszych państw terytorialnych Imperium Akadyjskiego i Egiptu. W 2 tysiącleciu przed Chrystusem powstały kolejne semickie państwa: Babilonia i Asyria, które przetrwały w swojej historii okres stary, średni i nowy. Ok. połowy 2 tysiąclecia rozwinęły się państwa indoeuropejskich Hetytów i Hurytów . Kres Starożytnego Bliskiego Wschodu w pierwszym tysiącleciu przed Chrystusem wyznaczały kolejno: upadek Asyrii pod wpływem Babilonii i Medii , upadek Medii, Babilonii i Egiptu pod wpływem Persji oraz podbój Persji przez Aleksandra Wielkiego .

Pojęcie "Starożytny Bliski Wschód" jest tworem historiograficznym , a więc stworzonym na użytek nauki historycznej oraz dydaktyki historii i nie było znane współczesnym ludziom.