Sosna smołowa
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	Euphyllophyta
Klad :	rośliny nasienne
Rząd :	sosnowce
Rodzina :	sosnowate
Rodzaj :	sosna
Gatunek :	sosna smołowa
Nazwa systematyczna
Pinus rigida Mill. Gard. Dict., ed. 8. Pinus no. 10. 1768
Mapa zasięgu
Kategoria zagrożenia
niższego ryzyka  ( IUCN 2.3 )[2]

Sosna smołowa (Pinus rigida Mill.) – gatunek drzewa z rodzaju sosna (Pinus) należącego do rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna smołowa występuje na północnych i wschodnich obszarach Ameryki Północnej : Kanada ( Ontario , Québec ), USA ( Connecticut , Georgia , Kentucky , Maine , Massachusetts , New Hampshire , New Jersey , Nowy Jork , Karolina Północna , Ohio , Pensylwania , Rhode Island , Karolina Południowa , Tennessee , Vermont , Wirginia , Wirginia Zachodnia ). W Polsce uprawiana w lasach i parkach.

Morfologia

Pokrój

Korona drzewa zaokrąglona lub nieregularna.

Pień

Prosty lub pokrzywiony, osiąga wysokość do 31 m i średnicę do 0,9 m. Kora nieregularnie i głęboko spękana, łuskowata, czerwonobrązowa. Posiada charakterystyczne pędy odroślowe.

Igły, szyszka nasienna

Liście

Igły zebrane po 3 na krótkopędzie, rzadko po 5. Jasnozielone, długości 5–10(15) cm, grubości 1–1,5(2) mm, sztywne, grube i nieznacznie skręcone. Brzegi igieł drobnoząbkowane.

Szyszki

Szyszki męskie cylindryczne, żółte, o długości ok. 20 mm, wyrastają w grupach. Szyszki żeńskie jasnobrązowe, jajowate, symetryczne, długości 3–9 cm, tarczki zakończone małym kolcem. Siedzące lub osadzone na krótkiej szypułce. Nasiona ciemnobrązowe, długości 4–5(6) cm, opatrzone skrzydełkiem długości 15–20 mm.

Biologia i ekologia

Drzewo wiecznie zielone, jednopienne . Igły pozostają na drzewie 2–3 lata. Szyszki nasienne dojrzewają w ciągu 2 lat, uwalniają nasiona i opadają wkrótce potem lub pozostają na drzewie kilka lat.

Rośnie na wysokościach 0–1400 m n.p.m. Toleruje zróżnicowane nasłonecznienie i niedobory wody. Na słabych glebach karłowacieje. Na północy zasięgu często przybiera krzaczasty pokrój.

Drzewa tego gatunku mają silną zdolność przetrwania mimo znacznych uszkodzeń, zarówno na etapie siewki, jak i dorosłego drzewa. Siewki nadjedzone przez zwierzęta do wysokości 3–5 cm nad ziemią, odbijają się. Drzewa uszkodzone przez ogień podczas pożaru potrafią odnowić całe ulistnienie. Jeżeli uszkodzony zostanie szczytowy pęd do 0,6–0,9 m, może się wykształcić nowy. Jeżeli zniszczeniu ulegnie cały pień, nowe pędy często wyrastają u jego podstawy. Gruba kora chroni drzewo przed ogniem, chyba że jest bardzo silny.

Systematyka i zmienność

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus ^[3]:

• podrodzaj Pinus
  • sekcja Trifoliae
    • podsekcja Australes
      • gatunek P. rigida

Sosna smołowa tworzy naturalne mieszańce z Pinus echinata .

Zagrożenia

Międzynarodowa organizacja IUCN przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia LC (least concern), czyli jest gatunkiem o niskim ryzyku wymarcia^[2].

Sosna smołowa, Polska

Zastosowanie

Dawniej wykorzystywana jako budulec na podkłady kolejowe, stemple i statki, ze względu na dużą zawartość żywicy w drewnie. Obecnie gatunek nie ma większego znaczenia gospodarczego i hodowlanego.

Drzewo popularne do formowania bonsai .

Przypisy

Bibliografia

1. R. Kral. Pinus rigida . „Flora of North America North of Mexico” . Vol. 2 (1993). Flora of North America Editorial Committee (red.). Oxford University Press ( ang. ). [dostęp 2009-09-21]. 
2. Russell M. Burns, Barbara H. Honkala. Silvics of North America / v.1, Pinus rigida . „Agriculture Handbook”. 654 (1990). Dept. of Agriculture, Forest Service ( ang. ). [dostęp 2009-09-21].