Zaburzenie z przewagą czynności natrętnych (rytuały)

ICD-10 F42.1

Kompulsja - rodzaj zaburzeń lękowych , wyrażający się występowaniem czynności przymusowych (określanych jako rytuały). Natręctwo dotyczące działania^[1].

Większość czynności przymusowych dotyczy czystości, ciągłego czyszczenia i sprawdzania wszystkiego, w celu niedopuszczenia do niebezpiecznej sytuacji. U podstaw tego zachowania leży zazwyczaj lęk przed możliwością niebezpieczeństwa, a czynność rytualna jest bezskuteczną symboliczną próbą odwrócenia tego niebezpieczeństwa.

W zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnych czynności kompulsyjne występują najczęściej łącznie z obsesjami , choć mogą wystąpić w formie zaburzeń z przewagą czynności natrętnych (rytuałów) (klasyfikowane w ICD-10 jako F42.1). U dzieci występują czasami jedynie kompulsje.

Podstawowe rodzaje zachowań kompulsywnych, to:

• kompulsje kontrolujące - zachowania mające na celu zapobiegnięcie nieszczęściu i wpływanie na rzeczywistość (np. wracanie się, dotykanie przedmiotów określoną ilość razy - arytmomania )
• rytuały związane ze sprawdzaniem, łączą się z obniżeniem poczucia bezpieczeństwa i występowaniem ruminacji (ciągłe sprawdzanie czy urządzenia elektryczne zostały wyłączone; wątpliwości co do zakręcenia kranu czy zamknięcia mieszkania, itp.)
• czyszczenie - np. skomplikowany sposób mycia rąk, ciała, ubrania lub mieszkania
• liczenie (na głos lub w myślach) czasem według skomplikowanej zasady, np. trójkami; często połączone z nawracającymi wątpliwościami, czy liczenie wykonano prawidłowo i przymusem rozpoczynania rytuału od początku
• ubieranie i rozbieranie się w określonym porządku
• powtarzanie pewnych czynności (niekoniecznie sensownych) w określonej liczbie połączone z wątpliwościami czy te czynności zostały wykonane prawidłowo

Osoba dotknięta kompulsjami zdaje sobie sprawę z niedorzeczności swoich zachowań, jednak próba zaprzestania wykonywania określonej czynności powoduje pojawienie się silnego lęku, co prowadzi do kontynuowania wykonania danego rytuału.

Leczenie

W zależności od nasilenia zaburzenia stosuje się w łagodniejszych przypadkach psychoterapię , a w silniejszych leczenie farmakologiczne (najczęściej lekami z grupy SSRI ).

Zobacz też

• arytmomania
• osobowość anankastyczna
• zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne

Przypisy