Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Wałach

Wałach

Wałachy są często wykorzystywane do nauki jazdy konnej dzieci i początkujących.

Wałachwykastrowany koń lub inny przedstawiciel koniowatych (np. muł lub osioł ), który w ten sposób przestaje być ogierem . Etymologia terminu wywodzi się od etnonimu Wołoch , i wynika stąd, że prawdopodobnie Wołosi wprowadzili do Polski wałaszenie ogierów.

Ogiery kastruje się w celu uspokojenia ich charakteru (z natury są porywcze) oraz w celu uniemożliwienia im reprodukcji. Możliwe jest całkowite usunięcie jąder lub tylko zmiażdżenie sznurków nasiennych. Zmiażdżenie sznurków nasiennych odbywa się zwykle bezkrwawo i koń najczęściej zachowuje charakter ogiera. Usunięcie jąder to operacja, którą należy wykonywać pod narkozą.

Spis treści

Historia

Scytowie uważani są za pierwszy lud kastrujący swoje konie[1][2].

Wałachy jako konie wojenne

Wałachy były niegdyś cenione przez wojowników stepowych jako konie wojskowe, gdyż wolne od popędu seksualnego były spokojniejsze i łatwiejsze do utrzymania w stadzie. Wartości te są nadal cenione współcześnie, szczególnie w nowoczesnych ranczach .

Słynne wałachy

Znane wałachy wyścigowe to m.in. Red Rum i Desert Orchid z Wielkiej Brytanii , Arkle z Irlandii i Phar Lap z Australii . Do słynnych amerykańskich wałachów zalicza się Kelso, Exterminator, John Henry, Forego, Lava Man, Tin Man.

Creme Fraiche wygrał w 1985 amerykańskie wyścigi Belmont Stakes , a Funny Cide w 2003 zwyciężył w Kentucky Derby .

Wałachy sławne z filmu i telewizji to Mr. Ed (Bamboo Harvester) i dwa ogiery grające rolę konia Silver w amerykańskim westernie Lone Ranger.

Korzyści

Wałachy zmniejszają ryzyko konfliktu w stadach.

Ogiery są kastrowane często dla wyciszenia i lepszej kontroli nad koniem. Kastracja usuwa też słabsze jednostki z puli genowej [3]. Hodowcy zostawiają tylko najlepsze konie jako ogiery, gorsze okazy są kastrowane dla polepszenia ogólnej jakości rasy.

Do wyhodowania najlepszych zwierząt, zachowując przy tym odpowiednie zróżnicowanie genetyczne, zalecane jest aby jedynie mała proporcja wszystkich koni zawierała egzemplarze niewykastrowane. Niektóre źródła podają, że 90% wszystkich ogierów nie nadaje się do dalszej hodowli[4], najbardziej radykalne opinie podają że tylko 0,5% koni powinno być hodowanych[5]. W dzikich stadach, 10-procentowy próg przeważnie jest zachowany, choć przez inny mechanizm. W naturze ogier zwykle płodzi i chroni do 10-12 młodych, lecz może pozwolić mniej genetycznie dominującemu ogierowi żyć na skraju stada[6].

Farmerzy preferują wałachy ponad ogiery przy pracach w gospodarstwie; są one spokojniejsze i bardziej posłuszne[7]. Wałachy są również ulubieńcami początkujących jeźdźców. Ze względu na niebezpieczeństwa związane z dosiadaniem ogierów, na wielu pokazach jazdy konnej nie wolno wystawiać ogiera małoletnim (czasem również kobietom), natomiast z koniem wykastrowanym ryzyko jest znacznie ograniczone[8]. Wałachy są bardziej użyteczne nawet od klaczy , które bywają kapryśne i nerwowe np. gdy jest im gorąco lub "grzeją się" (mają ruję). Poza tym, eksploatacja klaczy jest ograniczona w późniejszych miesiącach ciąży i w czasie opieki nad młodymi .

Kastracja ogiera może poprawić też wyniki koni sportowych, stosowanych w wyścigach konnych, jeżeli zwierzę rozprasza się w towarzystwie innych koni, opornie wykonuje polecenia, bądź sprawia jakiekolwiek inne kłopoty wychowawcze[7]. Pomimo że koń traci w ten sposób zdolność rozrodczą, sukcesy na torach wyścigowych mogą znacznie przewyższyć wartość wałacha nad płodnego ogiera. Sam koń może zarobić sporo pieniędzy za same wyścigi, jest również zdolnym do udziału w wyścigach o wiele lat dłużej od ogierów, które, nawet jeśli zwycięskie, zwykle szybko kończą karierę. []

Krytyka

Kastracja koni jest powszechnie akceptowaną formą kontroli populacji, nawet wśród obrońców praw zwierząt . Zapewnia też wałachom komfort i bezpieczne życie w pobliżu ludzi i innych koni. Niektórzy niepokoją się jednak że ta procedura wywołuje ból u zwierzęcia, lub obniża witalność konia. Mimo że współczesne operacje chirurgiczne wywołują u zwierzęcia znacznie mniej bólu niż w czasach pierwotnych, wałach odczuwa pewien dyskomfort po operacji. Kastracja konia nie redukuje siły ani potencjału atletycznego, choć zmniejszona agresywność może być uważana za wadę w przypadku pewnych rywalizacji.

Niektóre kultury nigdy lub rzadko kastrują swoje konie, zwłaszcza Arabowie [9]. Historycznie, ludy te zwykle używały klaczy przy codziennej pracy i na wojnie. Jednak wśród tych narodów, większości ogierów nie używa się do dalszej hodowli, jedynie jednostki najlepsze jakościowo.

Metody kastracji

Kastracja konia z użyciem ketaminy do narkozy .

Dwie najczęstsze metody używane przy kastracji konia to kastracja stojąca, wymagająca jedynie znieczulenia miejscowego i kastracja leżąca, wymagająca znieczulenia ogólnego . Każda z nich ma swoje wady i zalety. Operacje te powinien wykonywać wyłącznie weterynarz.

Kastracja stojąca

Kastracja stojąca to metoda w której ogierowi podaje się środek sedatywny i stosuje się znieczulenie miejscowe, po którym koń może wciąż utrzymać się na nogach. Technika ta wskazana jest dla prostych zabiegów, gdyż szacunkowa umieralność koni w nowoczesnej klinice przy stosowaniu narkozy ogólnej wynosi około 1-2 na 1000 koni, a przy kastracji prywatnej (czyli w większości przypadków) jest prawdopodobnie jeszcze większa z powodu gorszego wyposażenia[10].

Przy kastracji stojącej podaje się koniowi środek znieczulający; przeważnie jest to detomidina z użyciem stadolu (środek przeciwbólowy). Zwierzę powinno też zostać unieruchomione fizycznie. Środek wstrzykuje się do parenchymy w obu jądrach . Następnie wykonuje się nacięcia w mosznie , aby usunąć jądra. Większość weterynarzy usuwa w pierwszej kolejności to jądro, które najmocniej przylega do ciała poprzez mięsień dźwigacz jądra . Zapobiega to ewentualnemu dociskaniu jądra do ciała aż staje się ono niedostępne. Potem zgniata się powrózek nasienny , najczęściej używając obcęg i bandaży . Obcęgi zaciska się na 2-3 minuty, a po ich zdjęciu należy się upewnić, że krwotok ustał. Po operacji należy umożliwić wałachowi odzyskanie sił.

Kastracja leżąca

Kastracja leżąca muła z użyciem obcęg.

Kastracja ogiera ze znieczuleniem ogólnym jest preferowana przez niektórych weterynarzy, ponieważ "daje lepszy dostęp dla chirurga i stanowi mniejsze ryzyko całkowite dla chirurga i pacjenta "[11]. Przy prostej kastracji zwykłych zwierząt, do zalet używania tej metody należą uległość konia, łatwe do utrzymania aseptyczne (zapobiegające zakażeniu) otoczenie i lepsza hemostaza (kontrola upływu krwi). Ryzyko kopnięcia operujących przez konia również znacznie się obniża. W przypadku bardziej skomplikowanych operacji, np. wnętrostwa , dostęp do kanału pachwinowego jest dużo łatwiejszy.

Znieczulenie ogólne nosi jednak ze sobą ryzyko wystąpienia miopatii (uszkodzenie mięśni), neuropatii (uszkodzenie nerwów)[12], zaburzenia układu oddechowego i sercowego[13]. Te powikłania zdarzają się stosunkowo często, dlatego kastracja leżąca ma dość wysoki wskaźnik umieralności[10]. W celu minimalizacji ryzyka, British Equine Veterinary Association zaleca udział przynajmniej dwóch chirurgów weterynaryjnych przy tej procedurze[14].

Opieka pooperacyjna

Przy obu metodach, rana powinna być utrzymywana w czystości aby zapobiec ryzyku wystąpienia krwiaków i wytworzenia się ropnia . Zażywanie antytoksyny tężcowej i analgezji (środki przeciwbólowe) jest również konieczne. Oprócz tego zaleca się antybiotyki [15].

Przypisy

  1. Levine, M. A., Bailey, G.N. & Whitwell, K., et al. (2000). "Paleopathology and horse domestication: the case of some Iron Age horses from the Altai Mountains, Siberia" in G.N. Bailey, R. Charles & N. Winder (Eds.) Human Ecodynamics and Environmental Archaeology (pp. 123–33). Oxford: Oxbow.
  2. Parker, R.O. (2002). Equine Science. Clifton Park, NY: Thomson Delmar Learning.
  3. Rose, Reuben J. & Hodgson, David R. (2000). Manual of Equine Practice (2nd ed). Philadelphia: W.B. Saunders, p. 371. &
  4. Cherry Hill Horse Health [1] , Dostęp 13 lipca 2007
  5. Dabney, Ed. Stallions Aren't for Everyone . Gentle Horsemanship. Dostęp 18 lipca 2007
  6. McCrory, Wayne P. (2002). Preliminary conservation assessment of the Rainshadow Wild Horse Ecosystem, Brittany Triangle, Chilcotin, British Columbia, Canada . Report for the Friends of Nemaiah Valley (FONV). Dostęp 17 lipca 2007
  7. 7,0 7,1 Bramlage, Larry R. DVM, MS (2003, May 29). Castration: Creation of a Gelding from a Colt or Stallion . American Association of Equine Practitioners:Newsroom. Dostęp 17 lipca 2007
  8. See, e.g., United States Equestrian Federation Rule Book, Accessed June 29, 2007 at http://www.equestrian.org , and Welsh Pony and Cob Society In-Hend and Under Saddle Showing Rules, Accessed 0830 29th June 2007 at http://www.wpcs.uk.com/society/showrules.html
  9. Wentworth Day Sport in Egypt (Pub 1938). [2] , Dostęp 13 lipca 2007
  10. 10,0 10,1 Bidwell, Lori A., DVM; Bramlage, Larry R., DVM MS; and Rood, William A., DVM (2007). Equine perioperative fatalities associated with general anaesthesia at a private practice—a retrospective case series. Veterinary Anaesthesia and Analgesia 34.1:23–30.
  11. Searle, D, Dart, AJ & Dart, CM, et al. (1999). Equine castration: Review of anatomy, approaches, techniques and complications in normal, cryptorchid and monorchid horses . Australian Veterinary Journal 77.7:428–434, p. 430. Dostęp 17 lipca 2007
  12. Franci, P, Leece, EA & Brearley, JC (2006). Post anaesthetic myopathy/neuropathy in horses undergoing magnetic resonance imaging compared to horses undergoing surgery. Equine Veterinary Journal 38.6:497–501.
  13. Lyon Lee (2006) "Equine Anaesthesia", Centre for Veterinary Sciences, Oklahoma State University. Dostęp 28 czerwca 2007 http://www.cvm.okstate.edu/courses/vmed5412/pdf/23EquineAnesthesia2006.pdf
  14. British Equine Veterinary Association guidelines, dostęp 11 czerwca 2007 http://www.beva.org.uk/
  15. College of Veterinary Medicine, Michigan State University Fact Sheet: Castration Concerns for the Equine Owner [3] (Dostęp 5 lipca 2007)


Inne hasła zawierające informacje o "Wałach":

1884 Emil Jannings , niemiecki aktor teatralny i filmowy (zm. 1950 ) 8 sierpnia – Jan Wałach , polski grafik, malarz i rzeźbiarz (zm. 1979 ) 14 września – Ludomir Sawicki , ...

Włosi o akcentowane [sic!], rosyjskie i ukraińskie волох odczytamy jako Wołoch, валах - Wałach, влах - Włach↑ Zbigniew Gołąb O pochodzeniu Słowian w świetle faktów ...

Bóbr europejski przewróciło się ono w kierunku rzeki. Kopie nory w brzegach rzek oraz Wałach przeciwpowodziowych lub w brzegach jezior. W przypadku braku dogodnych miejsc buduje ...

1979 1907 ) 23 czerwca – Jerzy Burski , polski polityk (ur. 1914 ) 30 czerwca – Jan Wałach , polski grafik, malarz i rzeźbiarz (ur. 1884 ) 1 lipca – Werner Forssmann , ...

Armia Ludowa porucznik "Jakubowicz" Wiktor SzostakOkręg Chrzanów (od sierpnia 1944 ) dowódca: porucznik "Zdzich" Stanisław WałachOkręg VI łódzki dowódca: porucznik "Jerzy" Stefan CzerwińskiOkręg 16 Łódź (w 1944 ...

Wały Hetmańskie w 1695 . Pomnik ten został zniszczony przez Sowietów po II wojnie światowej .Przy Wałach Hetmańskich w latach 1898 - 1945 stał również pomnik króla Jana III Sobieskiego ...

Koń ...

Wał przeciwpowodziowy wymywaniu przez wodę. Jednocześnie poważnym zagrożeniem dla wałów są zwierzęta kopiące w Wałach nory, bowiem może to prowadzić do utraty spoistości konstrukcji i jej ...

Szczecin kierunku Śródmieścia Pompa uliczna w SzczecinieNajciekawsze architektonicznie obiekty w Szczecinie można znaleźć na Wałach Chrobrego . Gmachy, które postawiono tu po 1901 , nawiązują do baroku , północnoniemieckiego ...

Kastracja ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Wałach":

Hasło nie występuje w innych lekcjach!





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie