Budynek Elektrowni Powiśle
Elektrownia Powiśle –
elektrownia
uruchomiona w
1904
w
Warszawie
na
Powiślu
, znana też pod nazwą Elektrownia Warszawska i Elektrownia Miejska. Elektrownia zbudowana jako prywatna w
1933
dostała się pod nadzór państwowy, w
1937
przejęta przez Zarząd Miasta Warszawy. Elektrownia działała w okresie
obrony Warszawy
w
1939
i w okresie
powstania warszawskiego
w
1944
. Uruchomiona już w
1945
została zamknięta na początku lat 90.
XX
wieku.
Historia
Powstała w
1904
na mocy koncesji wydanej przez władze miejskie i rząd carski. Koncesję otrzymał kapitał niemiecki, który powołał w tym celu
konsorcjum
, w skład którego weszły takie firmy jak
AEG
i
Siemens
.
Początkowo w elektrowni pracowały jednakowe 3
generatory
, odstawione w
1925
, produkcji Siemens Schuckert Werke (SSW) Berlin Siemensstadt, o mocy elektrycznej 500
kW
każdy, czyli razem 1,5
MW
.
W okresie międzywojennym powołano w
Paryżu
specjalną spółkę pod nazwą "Compagnie d' Electriciete de Varsovie", chcąc w ten sposób ominąć ustawę elektryczną z
21 marca
1922
w celu czerpania maksymalnych zysków.
Rząd Polski w
1933
został zmuszony rozciągnąć nadzór państwowy nad Elektrownią Warszawską. W
1937
Zarząd Miejski na mocy wyroku sądowego przyjął elektrownię za odszkodowaniem do eksploatacji. W ten sposób przed wybuchem wojny jedna z większych elektrowni (o mocy ok. 83 MW) przeszła w ręce Zarządu Miasta Warszawy.
Ogółem w okresie międzywojennym działały:
- turbozespół Tz1: turbina produkcji
AEG
Berlin z
1907
o mocy 1050
KM
z generatorem produkcji SSW z 1907 o mocy 0,8
MW
, wyłączony w 1925
- turbozespół Tz2: turbina produkcji AEG Berlin z
1908
o mocy 2100 KM z generatorem produkcji SSW z 1908 o mocy 1,5 MW, wyłączony w 1925
- turbozespół Tz3: turbina produkcji
BBC
z
1909
o mocy 5400 KM z generatorem produkcji Lahmeyer z
1909
o mocy 4,0 MW, wyłączony w
1951
- turbozespół Tz4: turbina produkcji BBC z
1911
o mocy 6000 KM z generatorem produkcji Lahmeyer z 1911] o mocy 4,4 MW, wyłączony w
1951
- turbozespół Tz5: turbina produkcji BBC z
1913
/
1914
z generatorem produkcji
BBC
z 1913/1914 o mocy 3,0 MW, osiągalna od
1954
2,5 MWe/10 MWt; w roku 1954 przebudowana na pogorszona próżnię do celów ciepłowniczych do ogrzewania początkowo
Pałacu Kultury i Nauki
i Domu Partii, wyłączony w
1965
- turbozespół Tz6: turbina produkcji AEG z
1923
z generatorem produkcji AEG z 1923 o mocy 6,3 MW, wyłączony w
1965
- turbozespół Tz7: turbina produkcji AEG z
1924
z generatorem produkcji AEG z 1924 o mocy 10,0 MW, zniszczony w
1944
w okresie
powstania warszawskiego
i nie odbudowany, w
1956
powstał nowy Tz7 w innym miejscu elektrowni
- turbozespół Tz8: turbina produkcji Societe Alsacienne de Constructions Mecaniques (SACM) z
1926
/
1927
z generatorem produkcji SACM z 1926/1927 o mocy 15,0 MW, wyłączony w
1974
- turbozespół Tz9: turbina produkcji SACM z
1930
z generatorem produkcji SACM z 1930 o mocy 15,0 MW, wyłączony w
1974
.
Elektrownia działała w okresie II wojny światowej. W
1939
w okresie obrony Warszawy elektrownia została uszkodzona i jej prace w końcowym stadium obrony podtrzymywała Stacja Pomp Kanałowych "Warszawa" na Powiślu. W okresie
powstania warszawskiego
dostarczała energii elektrycznej powstańczym szpitalom, drukarniom i warsztatom.
Elektrownia uruchomiona ponownie już w
1945
, została zamknięta w latach 90.
XX
wieku.
W chwili wyłączenia elektrowni z eksploatacji dysponowała ona urządzeniami:
- turbozespół Tz7: turbina przeciwprężna prod. Pierwsza Brneńska Fabryka Maszyn, zainstalowana w
1956
o mocy znamionowej 10 MWe i osiągalnej (
1998
rok) 9 MWe/65 MW wraz
generatorem
o mocy 12,5
MVA
/10
MW
,
- turbozespół Tz10: turbina kondensacyjna, w
1964
przebudowana na pogorszoną próżnię, produkcji Brown Bovery Compagnie, zainstalowana w
1937
o mocy znamionowej 22 MWe i osiągalnej (1998 rok) 20 MWe/100 MWt wraz z generatorem produkcji Rohn-Zieliński na licencji
BBC
z 1937 o mocy 35,7 MVA/25 MW,
- turbozespół Tz11: turbina kondensacyjna, w
1975
roku przebudowana na pogorszoną próżnię, produkcji Brown Bovery Compagnie, zainstalowana w
1939
(ostatecznie w
1940
na skutek uszkodzeń) o mocy znamionowej 24 MWe i osiągalnej (1998 rok) 20 MWe/105 MWt wraz z generatorem produkcji Rohn-Zieliński na licencji
BBC
z 1939 o mocy 42,0 MVA/31,9 MW.
Wszystkie generatory pracowały na napięciu 5,25 kV, a energia wyprowadzana była przez rozdzielnię 15 kV. Wszystkie turbiny, z racji układu kolektorowego pracowały na parze o ciśnieniu 1,15
MPa
i temperaturze 350 °C (czyli na bardzo niskich parametrach, niezmienionych od 1904 roku).
Współcześnie
Obecnie trwa adaptacja budynków elektrowni i budowa nowych budynków mieszkalnych na jej terenie. W odnowionym budynku po dawnej rozdzielni 30kV wybudowanym w połowie lat 30. uruchomiona została nowa stacja transformatorowa 110/15kV RPZ Powiśle. Przejęła ona zasilanie sieci 15kV Śródmieścia, zasilanej do tej pory z przyelektrownianej rozdzielni 15kV. Pierwsze załączenie pod napięcie nowej stacji nastąpiło w październiku 2007 roku, oficjalne otwarcie 18 marca 2008 roku.
Elektrownia wpisana jest do rejestru zabytków jako zespół Elektrowni Warszawskiej, ul. Elektryczna 2 a, 1902-14, 1922-36, nr rej.: A-430 z 16.12.2004 (rozdzielnia 35(30) kV, rozdzielnia 5/15 kV, keson – podziemny zbiornik wody, hala maszyn i kotłownia nr 2)[1].
Podsumowanie
Budowa turbozespołów nr Tz8 i Tz9 związana była z rozbudową kanałów wody chłodzącej, a te zostały przecięte tunelem Wisłostrady nad Wisłą, otwartym ostatecznie
30 sierpnia
2003
(budowę rozpoczęto w kwietniu 2001) – co ostatecznie przypieczętowało los elektrowni.
Na terenie elektrowni istnieją bunkry z okresu II wojny światowej – zostały zachowane mimo zmiany jej charakteru.
W sumie w elektrowni w okresie jej eksploatacji pracowało 35 różnych kotłów.
Przypisy
Linki zewnętrzne