Berlin Hauptbahnhof - główny
dworzec kolejowy
Berlina
, położony w centrum tzw.
grzyba kolejowego
.
Uroczystość otwarcia dworca odbyła się
26 maja
2006
, a do ruchu pasażerskiego został włączony 2 dni później. Peron metra na tymczasowej
linii U55
otwarto
8 sierpnia
2009
.
Berlin Hauptbahnhof jest drugim co do wielkości dworcem w
Europie
(po
Dworcu Głównym w Lipsku
).
Historia
Pierwszy dworzec, Lehrter Bahnhof, został zbudowany w tym miejscu w latach
1868
-
1871
przez Magdeburg-Halberstädter Eisenbahn-Actiengesellschaft jako dworzec czołowy kończący 239-kilometrową Kolej Lehrte, która łączyła Berlin z
Hanowerem
. Nazwa dworca oraz linii kolejowej z przyczyn politycznych pochodziły od miejscowości
Lehrte
koło Hanoweru, ostatniej stacji położonej w
Prusach
. Dworzec powstał w stylu
neorenesansowym
według projektów architektów Alfreda Lenta, Bertolda Scholza i Gottlieba Henriego Lapierre'a przy nabrzeżu Humboldthafen. Hala dworcowa miała 188 m długości i 38 m szerokości i mieściła początkowo pięć, później zaś cztery tory (tor manewrowy zlikwidowano około roku
1900
). Główna elewacja skierowana była na południe, tory wybiegały w kierunku północnym.
15 maja
1882
otwarto w pobliżu kolejny dworzec, należący do berlińskiej Stadtbahn (kolei estakadowej). Dwutorowa stacja lokalna była położona na wiadukcie nad torami dojazdowymi Lehrter Bahnhof, poprzecznie do niego, w kierunku
równoleżnikowym
. Dworzec otrzymał nazwę Lehrter Stadtbahnhof (Miejski Dworzec Lehrte). W
1886
Kolej Lehrte została upaństwowiona, a wraz z nią dworzec dalekobieżny.
W czasie
II wojny światowej
dworzec dalekobieżny został silnie uszkodzony, po wojnie krótko odjeżdżały jednak z niego pociągi.
28 sierpnia
1951
położony na skraju
Berlina Zachodniego
dworzec ostatecznie zamknięto, zaś
9 lipca
1957
rozpoczęto roboty rozbiórkowe.
22 kwietnia
1958
główny portal został wysadzony w powietrze. Materiał rozbiórkowy został wykorzystany przy odbudowie miasta. Zabytkowy Miejski Dworzec Lehrte został w
1987
z okazji uroczystości 750-lecia Berlina odnowiony kosztem 10 milionów
marek
. Latem
2002
z uwagi na budowę nowego dworca został jednak wykreślony z listy zabytków i rozpoczęto roboty rozbiórkowe.
Obecny dworzec
Jedno z dwóch głównych wejść
Współczesny dworzec, zaprojektowany przez
Meinharda von Gerkana
z firmy
gmp
stanowi największy dworzec o formie wieżowej na świecie. Został zlokalizowany na przecięciu istniejącej czterotorowej linii wiaduktowej w kierunku wschód-zachód z nową, również czterotorową linią położoną w tunelu w kierunku północ-południe. Na linii napowietrznej zbudowano trzy perony (z sześcioma krawędziami), z czego jeden przeznaczony jest dla
szybkiej kolei miejskiej
, a dwa pozostałe przystosowane do ruchu
ICE
; podziemna linia cztery perony (z ośmioma krawędziami), wszystkie dostępne dla ICE. Ponadto w podziemiu zlokalizowano równolegle do peronów kolejowych stację linii metra U55. Dalekosiężne (na dzień dzisiejszy odłożone z powodów ekonomicznych) plany rozbudowy S-Bahnu obejmują także lepsze połączenie Hauptbahnhofu z dworcami Gesundbrunnen, Potsdamer Platz i Südkreuz za pomocą nowej linii północ-południe. W tej chwili przez dworzec przebiega tylko linia wschód-zachód (Stadtbahn), co znacząco zmniejsza skalę integracji Hauptbahnhofu z siecią komunikacji miejskiej Berlina.
Naziemne perony nakryte są szklanym łukowym dachem, opartym na konstrukcji złożonej ze stalowych łuków i cięgien. Dach ten przecina się z równie wysokim przekryciem hali dworca, zbudowanej w kierunku północ-południe i flankowanej z obu boków przez przerzucone mostowo nad torami biurowce. Na poziomach pośrednich dworca, m.in. podziemnej antresoli, znajdują się liczne lokale handlowo-usługowe.
Podczas uroczystości otwarcia dworca zdarzył się incydent - nietrzeźwy szesnastolatek ranił nożem 41 osób. Jedna z pierwszych ofiar była zakażona wirusem
HIV
.
18 stycznia 2007
roku budynek dworca został uszkodzony przez wichurę spowodowaną przez przetaczający się nad Europą
Huragan Kyrill
. Dwutonowy element dekoracyjny elewacji, który spoczywał jedynie własnym ciężarem na elementach konstrukcji (bez zamocowania), upadł na schody przed dworcem, jednak obeszło się bez ofiar. Budynek dworca został ewakuowany. W ciągu następnych dwóch tygodni wszelkie elementy tego typu zamocowano połączeniami śrubowymi.
Kontrowersje
Nazwa dworca
Stary Dworzec Lehrte (około
1900
)
Ostateczna nazwa dworca długo nie była znana. W początkowych planach używano dotychczasowej tradycyjnej nazwy starego, wyburzonego dworca Lehrter Bahnhof, z drugiej strony, pragnąc podkreślić jego znaczenie, zarząd kolei postanowił nadać mu nazwę Berlin Hauptbahnhof lub Zentral-Bahnhof.
Ze względu na protesty ludności miasta, latem
2002
berliński senator do spraw rozbudowy miasta i komunikacji Peter Strieder oraz przewodniczący rady nadzorczej kolei Hartmut Mehdorn zorganizowali sondaż. Pośród trzech możliwości (Hauptbahnhof, Lehrter Bahnhof i Zentralbahnhof) 70% z grupy 7860 ankietowanych opowiedziało się za zachowaniem tradycyjnej nazwy. Mimo to rząd kraju związkowego Berlin oraz zarząd kolei, ignorując wolę Berlińczyków, zdecydowały, że dworzec będzie się nazywał Berlin Hauptbahnhof – Lehrter Bahnhof i takie szyldy rozwieszono wkrótce na czynnym już peronie kolei miejskiej.
Wiosną 2005 poinformowano, że wbrew wynikom sondażu przy otwarciu 28 maja 2006 nazwa dworca będzie brzmiała Berlin Hauptbahnhof.
Zmiany w projekcie
W celu skrócenia czasu budowy i zmniejszenia kosztów pod koniec realizacji zrezygnowano z montażu ok. 1/4 szklanego dachu peronów naziemnych (110 z 430 m długości). Następnie zdecydowano, że w podziemiu zamiast planowanych przypominających
sklepienia
skomplikowanych form rozpraszających padające z góry światło wykonany zostanie typowy płaski
kasetonowy
strop podwieszony. Zmiany w projekcie zostały dokonane przez biuro inwestycyjne niemieckiej kolei bez zgody i wiedzy architekta,
Meinharda von Gerkana
. Architektowi zakazano również wygłoszenia tradycyjnej mowy na uroczystości otwarcia dworca.
Gerkan wniósł wobec tego w
październiku 2005
skargę przed 16. izbą sądu okręgowego w Berlinie (nr akt: 16 O 240/05). Architekt utrzymywał, że zmiana spowodowana była umotywowaną względami osobistymi decyzją szefa kolei Mehdorna, zaś przerobienie projektu kosztowało w istocie więcej, niż wykonanie go w wersji pierwotnej.
28 listopada 2006
wydano bezprecedensowy w Niemczech proces o naruszenie
praw autorskich
architekta, przyznając rację Gerkanowi. Przewodniczący składu sędziowskiego określił wbudowanie płaskiego stropu w podziemiu dworca jako "poważne zniekształcenie" dzieła architektonicznego, podkreślając, że zmiana na pierwotnie planowany strop jest w dalszym ciągu możliwa. Przedstawiciele
Deutsche Bahn
określili koszty takich zmian na 40 milionów euro i zapowiedzieli apelację.
Zmiany w ruchu dalekobieżnym
Wraz z otwarciem nowego dworca, położonego daleko od gęstej zabudowy śródmiejskiej, zamknięto dla ruchu dalekobieżnego (z wyłączeniem przewoźników prywatnych)
Dworzec Zoo
w śródmieściu
Charlottenburga
. Duża cześć pociągów wjeżdżających do Berlina od zachodu przejeżdżać będzie przez ten dworzec, jednak bez zatrzymania.
Oficjalna informacja kolei mówi, że oszczędza się w ten sposób cztery minuty. Krytycy podkreślają, że dla osób udających się do dawnego centrum Berlina Zachodniego podróż będzie trwała około 15-20 minut dłużej, ze względu na przesiadkę w kolej miejską i powrót do Dworca Zoo. Istnieją przypuszczenia, że kolej zamierza poprzez koncentrację ruchu na Dworcu Głównym przyczynić się do polepszenia stopnia wynajęcia zbudowanych tam olbrzymich powierzchni sklepowych, a także pozbyć się ciążącego na wizerunku (w oczach osób spoza Berlina) Dworca Zoo.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
