Salwador (El Salvador, Republika Salwadoru; República de El Salvador) – państwo w
Ameryce Środkowej
, leżące nad
Oceanem Spokojnym
. Graniczy ono z
Gwatemalą
(203 km) i
Hondurasem
(342 km).
Geografia
Salwador to najmniejszy pod względem powierzchni kraj
międzymorza
środkowoamerykańskiego, ale za to gęsto zaludniony. Na 1 km² przypada ponad 300 mieszkańców. Największe
miasta Salwadoru
to stolica
San Salvador
oraz Soyapanga,
Santa Ana
,
Mejicanos
i
San Miguel
.
Salwador to
górzysty
kraj. Na północy przebiega pasmo Sierra Madre, którego szczyty sięgają 2169 m n.p.m. Na południu nieco wyższe pasmo Cadeña Costero (2386 m n.p.m.). Między nimi znajduje się tektoniczne obniżenie rzeki
Lempa
. W Salwadorze znajduje się aż 61 wulkanów, zarówno wygasłych, jak i czynnych. Najwyższe z nich to
Santa Ana
(2386 m n.p.m.),
San Vicente
(2173 m) i
San Miguel
(2132 m). Do najbardziej aktywnych wulkanów świata należy salwadorski wulkan
Izalco
(1965 m), który w latach 40. i 50. przez kilkanaście lat nieustannie wyrzucał
lawę
i
popioły wulkaniczne
.
W Salwadorze panuje
klimat podzwrotnikowy
z temperaturami wynoszącymi 23-25 °C na wybrzeżu i opadami sięgającymi 1800-2400 mm. Występują dwie pory roku: sucha od listopada do kwietnia i deszczowa od maja do października.
Najdłuższą rzeką kraju jest
Lempa
(260 km). Pozostałe są o wiele krótsze. Znajduje się tutaj kilka niewielkich jezior:
Ilopango
(72 km²), Guija (45 km²) oraz jezioro kraterowe
Coatepeque
(24 km²).
Historia
Terytorium dzisiejszego Salwadoru od początku
n.e.
objęte było wpływami cywilizacji
Majów
, później
Tolteków
. W
1524
r. na ziemie Salwadoru dotarli pierwsi
konkwistadorzy
. Do
1539
oddziały
hiszpańskie
pod dowództwem P. de Alvarado rozbiły istniejące tu królestwo Cuzcatlan, włączając je do
wicekrólestwa Nowej Hiszpanii
, bezpośrednią władzę oddając gubernatorowi
Gwatemali
.
Na początku
XIX wieku
ujawniły się dążenia niepodległościowe, którym sprzyjała trwająca w
Europie
kampania hiszpańska
Napoleona I
. W
1810
r. centralną część wicekrólestwa Nowej Hiszpanii objęło powstanie zbrojne dowodzone przez M. Hidalga y Costillę i J.M. Morelosa y Pavona. Powstanie zostało stłumione, ale całkowicie nie wygasło.
Wicekrólestwo Nowej Hiszpanii rozpadło się w
1821
roku, a Salwador został włączony do utworzonego przez generała A. de Iturbide
cesarstwa Meksyku
. Po rozpadzie cesarstwa (
1823
) kraj przystąpił do
Federacji Ameryki Środkowej
. Od
1841
samodzielna republika.
W 2. poł.
XIX wieku
i 1. poł.
XX wieku
dominującą rolę w życiu ekonomicznym i politycznym kraju odgrywała oligarchia ziemska (właściciele plantacji kawy). Znaczne uzależnienie od
USA
;
1931
–
1944
dyktatura M. Hernándeza Martíneza; od końca
lat 40.
stabilizacja polityczna, wzrost wpływów armii w państwie i zwiększenie roli państwa w gospodarce; od
lat 70.
działalność lewicowej partyzantki, wojna domowa; po jej zakończeniu
1992
kontynuacja rządów prawicy – Nacjonalistyczny Sojusz Republ. (ARENA); po wyborach w
1997
FMLN stał się drugą co do liczby mandatów (po ARENIE) partią w parlamencie;
2000
– pierwszą; od
2002
ponowne rządy ARENY.
Ustrój polityczny
Zgodnie z
konstytucją
z
1983
(znowelizowana w
1992
) Salwador jest
demokratyczną
republiką
, w której głową państwa i szefem administracji jest prezydent wybierany, wraz z wiceprezydentem, w powszechnych wyborach na 5-letnią kadencję. Prezydent mianuje radę ministrów i jest naczelnym dowódcą sił zbrojnych.
Władza ustawodawcza należy do jednoizbowego
parlamentu
, nazywanego Zgromadzeniem Ustawodawczym (Asamblea Legislativa). Zasiada w nim 84 członków wybieranych w powszechnych wyborach na 3-letnią kadencję.
Podział administracyjny
Kraj podzielony jest na 14
departamentów
(departamento(s)):
Ahuachapán
,
Cabañas
,
Chalatenango
,
Cuscatlán
,
La Libertad
,
La Paz
,
La Unión
,
Morazán
,
San Miguel
,
San Salvador
,
Santa Ana
,
San Vicente
,
Sonsonate
,
Usulután
.
Społeczeństwo
Mieszkańcy Salwadoru są stosunkowo młodzi - 35,8% ma poniżej 14 lat, a powyżej 65 lat jedynie 5,2%. Przyrost naturalny wynosi tu, aż 1.679%. 90% mieszkańców to metysi, 9% biali i 1% inni.
Religia (2000)
Gospodarka
Podstawowe informacje o ekonomii i odsyłacz do artykuły o ekonomii kraju
Święta państwoweData | Polska nazwa | Oryginalna nazwa |
---|
1 stycznia
| Nowy Rok | Año Nuevo |
marzec/kwiecień | Wielki Tydzień | Semana Santa |
1 maja
| Święto Pracy | Día del Trabajo |
4
,
5
,
6 sierpnia
| Festiwal San Salwador | Fiestas Patronales de El Salvador |
15 września
| Święto Niepodległości | Día de la Independencia |
12 października
| Dzień Kolumba | Día de la Raza |
2 listopada
| Wszystkich Świętych | Día de los Difuntos |
25 grudnia
| Boże Narodzenie | Navidad |
Media
Większość tytułów dzienników i czasopism ukazuje się w
San Salvador
. Dzienniki: "El Diario de Hoy", założony w
1936
, nakład 115 tys. egzemplarzy; "La Prensa Gráfica", założony w
1915
, nakład ok. 100 tys. egzemplarzy; "El Mundo", założony w
1967
, nakład 60 tys. egzemplarzy; "La Noticia", założony w
1986
, nakład ok. 30 tys. egzemplarzy; "Co Latino", założony w
1890
, nakład 15 tys. egzemplarzy; "Diario de Occidente", wydawany w
Santa Ana
, założony w
1910
, nakład 6 tys. egzemplarzy; "Diario Oficial", założony w
1875
, nakład 2 tys. egzemplarzy. Czasopisma wydawane w Salwadorze to:
katolicki
tygodnik "Orientación", założony w
1952
, nakład 8 tys. egzemplarzy, a także m.in. kwartalnik "Cultura". Radiofonia: YSSS Radio Nacional de El Salvador nadaje program o charakterze edukacyjnym. Program emituje także ponad 60 stacji komercyjnych. Program telewizyjny nadaje m.in.: Canal 8 i Canal 10, stacja rządowa, założona w roku
1964
. Stacje komercyjne: m.in. Canal 2, Canal 4, Canal 6, Canal 25.
Zobacz też
Przypisy
- ↑
[1]
Dane statystyczne zaczerpnięto z książki Patricka Johnstona i Jasona Mandryka pt. "Operation World", oraz z innych źródeł.
Linki zewnętrzne
Media
Organizacje charytatywne
Publicystyka