Dalajlama
DalajlamaTenzin Gjaco - obecny Dalajlama XIV Dalajlama − przedstawiciel szkoły
gelug
− jednej z czterech największych szkół
buddyzmu tybetańskiego
. Buddyści tybetańscy uważają dalajlamę za manifestację
bodhisattwy
współczucia
Awalokiteśwary
, który odradza się, aby udostępniać wyzwalające z cierpienia nauki innym czującym istotom. Określenie dalajlama pochodzi z połączenia słów ta-le (ocean) i bla-ma −
lama
. Tytuł dalajlamy nadał lamie Sonam Gjaco (bSod-nams-rgya-mtsho, Sönam Gjaco;
1543
-
1588
), ówczesnemu przywódcy tybetańskiej tradycji buddyjskiej
gelug
, wódz
Mongołów
, Altan-chan podczas ich spotkania w
1578
roku. Tytuł ten miał oznaczać lamę (o mądrości) jak ocean. Retrospektywnie tytułu tego używa się w odniesieniu do Gedun Druba (dGe-'dun-grup), czyli Dalajlamy I oraz Gedun Gjatso (dGe-'dun-rgya-mtsho), Dalajlamy II - poprzedzających Sonam Gjaco zwierzchników klasztoru
Drepung
,
Sera
i Taszilhunpo. Sami
Tybetańczycy
używają w odniesieniu do dalajlamy (a często i innych najważniejszych inkarnacji tybetańskich - np.
Karmapy
) terminu Gjalła Rinpocze (rgyal-ba-rin-po-che) - Zwycięski
Rinpocze
. Według
buddyzmu tybetańskiego
dalajlama jest jednym z
tulku
− istot, które po śmierci świadomie wybierają swoje kolejne wcielenie. Dalajlamowie wielokrotnie przepowiadali za życia, gdzie narodzi się ich następna
inkarnacja
. Tym samym, zgodnie z tybetańskim światopoglądem, jest tylko jeden dalajlama, a kolejne numery oznaczają jedynie kolejne wcielenia tej samej osoby. Dalajlamowie wraz z
panczenlamami
stanowią najbardziej znaczącą historyczną linię przekazu nauk
tantrycznych
w szkole
gelug
będąc sobie wzajemnie nauczycielami, mistrzami i wychowawcami w kolejnych odrodzeniach. Lista dalajlamówNr | Tytuł | Grafika | Okres życia | Okres sukcesji |
Język tybetański
/
Transliteracja Wyliego
|
Pinyin tybetański
| Inne transkrypcje |
---|
1. | Gendun Drup | | 1391–1474 | ? | དྒེ་འདུན་འགྲུབ་ dge ‘dun ‘grub | Gêdün Chub | Gedun Drub, Gedün Drup, Gendun Drup | 2. | Gendun Gjatso | | 1475–1541 | ? | དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ་ dge ‘dun rgya mtsho | Gêdün Gyaco | Gedün Gyatso, Gendün Gyatso | 3. | Sonam Gjatso | | 1543–1588 | 1578–1588 | བསོད་ནམས་རྒྱ་མཚོ་ bsod nams rgya mtsho | Soinam Gyaco | Sönam Gyatso | 4. | Yonten Gjatso | | 1589–1616 | ? | ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་ yon tan rgya mtsho | Yoindain Gyaco | Yontan Gyatso | 5. | Lobsang Gjatso | | 1617–1682 | 1642–1682 | བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ blo bzang rgya mtsho | Lobsang Gyaco | Lobzang Gyatso, Lopsang Gyatso | 6. |
Cangjang Gjaco
| | 1683–1706 | ? –1706 | ཚང་དབྱངས་རྒྱ་མཚོ་ tshang dbyangs rgya mtsho | Cangyang Gyaco | | 7. | Kelzang Gjatso | | 1708–1757 | 1751–1757 | བསྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ bskal bzang rgya mtsho | Gaisang Gyaco | Kelsang Gyatso, Kalsang Gyatso | 8. | Jamphel Gjatso | | 1758–1804 | 1786–1804 | བྱམས་སྤེལ་རྒྱ་མཚོ་ byams spel rgya mtsho | Qambê Gyaco | Jampel Gyatso, Jampal Gyatso | 9. |
Lungtok Gjaco
| | 1806–1815 | 1808–1815 | ལུང་རྟོགས་རྒྱ་མཚོ་ lung rtogs rgya mtsho | Lungdog Gyaco | Lungtog Gyatso | 10. |
Cultrim Gjaco
| | 1816–1837 | ? | ཚུལ་ཁྲིམ་རྒྱ་མཚོ་ tshul khrim rgya mtsho | Cüchim Gyaco | Tshültrim Gyatso | 11. |
Khedrup Gjaco
| | 1838–1856 | 1844–1856 | མཁས་གྲུབ་རྒྱ་མཚོ་ mkhas grub rgya mtsho | Kaichub Gyaco | Kedrub Gyatso | 12. |
Trinlej Gjaco
| | 1857–1875 | 1873-1875 | འཕྲིན་ལས་རྒྱ་མཚོ་ ‘phrin las rgya mtsho | Chinlai Gyaco | Trinle Gyatso | 13. |
Thubten Gjaco
| | 1876–1933 | 1895 - 1933 | ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོ་ thub bstan rgya mtsho | Tubdain Gyaco | Thubtan Gyatso, Thupten Gyatso | 14. |
Tenzin Gjaco
| | 1935- | 1950- (od 1959 na uchodźstwie) | བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་ bstan ‘dzin rgya mtsho | Dainzin Gyaco | Tenzing Gyatso |
Zobacz też
Inne hasła zawierające informacje o "Dalajlama":
Lata 90. XX wieku
Escobar
Robert Korzeniowski
Romário
Thierry Henry
Michael Schumacher
David Trezeguet
Fabien Barthez
Pozostali
Jan Paweł II
Matka Teresa z Kalkuty
XIV Dalajlama
Bill Gates
Aleksander Gudzowaty
Tadeusz Reichstein
Marek Papała
...
1933
-
Stefan George
, niemiecki poeta i filozof (ur.
1868
)
17 grudnia
-
XIII Dalajlama
, duchowy i polityczny przywódca narodu
tybetańskiego
(ur.
1876
) Nagrody Nobla
z fizyki
...
Lata 50. XX wieku
Schweitzer
Linus Pauling
Edward Teller
Robert Oppenheimer
Richard Feynman
Murray Gell-Mann
Pozostali
Stefan Wyszyński
Karol Wojtyła
Matka Teresa z Kalkuty
XIV Dalajlama
Pablo Picasso
...
Wrocław
(
2001
)
Norman Davies
(
2002
)
Andrzej Wajda
(
2003
)
Władysław Bartoszewski
(
2004
)
Lech Wałęsa
(
2005
)
Sylwester Chęciński
(
2006
)
Kurt Masur
(
2007
)
Dalajlama XIV
(
2008
)
Urszula Kozioł
(
2009
)
Aleksandra Natalli-Świat
(
2010
, pośmiertnie)
Władysław Stasiak
(
2010
, pośmiertnie)
Jerzy Szmajdziński
...
Buddyzm
Um, 2005Kompas Zen,
Seung Sahn
, Wyd. Miska Ryżu, 2005Buddyzm tybetańskiŚwiat buddyzmu tybetańskiego, Dalajlama Tenzin Giaco, Wydawnictwo MUDRA, [2002]O naturze rzeczy,
Lama Ole Nydahl
Wydawnictwo ...
Przywódcy polityczni i religijni na świecie
...
Buddyzm tybetański
...
Dalajlama
Tenzin Gjaco - obecny Dalajlama XIVDalajlama − przedstawiciel szkoły
gelug
− jednej z czterech największych szkół ...
Lhasa
...
1940
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Dalajlama":
135. Konflikty zbrojne w Azji i ich przyczyny (plansza 12)
wcześniej był zależny od Chin, rządzili mnisi buddyjscy, a od XVII w. Dalajlama (najwyższy rangą odradzający się nauczyciel buddyzmu tybetańskiego, mieszka w świętym mieście ...
135. Konflikty zbrojne w Azji i ich przyczyny (plansza 13)
XIV Dalajlama
Konflikty zbrojne w Azji i ich przyczyny
W 1913 r. XIII Dalajlama ...
104. Zróżnicowanie religijne świata (plansza 20)
...
|