Podpisanie porozumienia przez głowy państw ZSRR i USA
Strategic Arms Limitation Treaty (SALT II) – druga runda rokowań w sprawie ograniczenia zbrojeń strategicznych między
USA
a
ZSRR
, zakończona podpisaniem traktatu ustalającego limity ilościowe i jakościowe systemów broni strategicznej.
Negocjacje
W dniach od 27 czerwca do 3 lipca
1974
r. doszło do spotkania w Moskwie
Breżniewa
z
Nixonem
, którego pozycja w związku z aferą
Watergate
była już bardzo osłabiona. Było to ostatnie spotkanie obu przywódców. Wyniki tego szczytu okazały się nader skromne. Objęły układ pozwalający na utrzymanie tylko jednego systemu obrony przeciw
pociskom balistycznym
, a nie dwóch jak postanowiono w
1972
r. traktatem
ABM
.
Nadspodziewanie poważne wyniki osiągnęli
Gerald Ford
i
Leonid Breżniew
podczas zapoznawczego spotkania we
Władywostoku
, na którym ustalono wstępnie, że w wyniku porozumienia SALT II obydwie strony zredukują arsenał środków przenoszenia
broni jądrowej
do 2300 sztuk (sumaryczna liczba dozwolonych środków przenoszenia w systemach morskich, lądowych oraz lotniczych), przy czym tylko 1320 z nich wyposażonych może być w wielogłowicowe ładunki nuklearne. Układ SALT II, w znacznej mierze opierający się na uzgodnionych we Władywostoku zasadach, podpisany został
18 czerwca
1979
r. podczas szczytu w Wiedniu, na którym spotkali się
Jimmy Carter
i
Leonid Breżniew
. Już w chwili podpisywania budził on liczne wątpliwości i nie został ratyfikowany przez
Senat USA
. Bezpośrednim powodem braku zgody na ratyfikację, była
radziecka inwazja na Afganistan
. Zarówno jednak prezydent
Jimmy Carter
jak i prezydent
Ronald Reagan
zgadzali się stosować postanowienia nieratyfikowanego traktatu, o ile będzie je stosował Związek Radziecki. Podobną deklarację złożył I Sekretarz KC KPZR Leonid Breżniew.
Kulisy porozumień
Głównym powodem rozpoczęcia rozmów, były rozmieszczone w Europie radzieckie pociski
pośredniego zasięgu
Pionier
(SS-20). Chcąc utrzymać równowagę na starym kontynencie, prezydent USA J. Carter, prezydent
Francji
V. Giscard d'Estaing
, kanclerz
RFN
H. Schmidt
oraz premier brytyjski
J. Callaghan
podczas obrad w
Gwadelupie
podjęli
6 stycznia
1979
r. jedną z najważniejszych decyzji strategicznych Zachodu po
II wojnie światowej
. Zdecydowali o rozmieszczeniu w Europie 464 nowoczesnych
pocisków manewrujacych
BGM-109 Tomahawk
i 108 pocisków balistycznych
MGM-31 Pershing
. Decyzja ta połączona była z ofertą niezwłocznych rozmów rozbrojeniowych na temat broni średniego zasięgu. Gospodarka radziecka nie była w stanie w tak krótkim czasie wyprodukować porównywalnej broni. W rezultacie
ZSRR
musiał albo powrócić do polityki odprężenia i wycofać rakiety SS-20, albo pogodzić się z tymczasową przewagą militarna
NATO
i jednocześnie uruchomić ogromne środki finansowe, konieczne do technologicznego współzawodnictwa z Zachodem.
Zobacz też
Bibliografia
- Artur Patek, Jan Rydel, Janusz Józef Węc, Tadeusz Czekalski: Najnowsza historia świata. T. 2, 1963-1979. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2009. .