Tetowo (
maced.
Тетово,
alb.
Tetovë,
tur.
Kalkandelen) – miasto w północno-zachodniej
Macedonii
, w kotlinie Połog, u południowego podnóża gór
Szar Płanina
, nad rzeką
Pena
(dopływem
Wardaru
). Ośrodek administracyjny
gminy Tetowo
. Liczba mieszkańców – 52 915 osób (54,6%
Albańczyków
, 35%
Macedończyków
, 4,5%
Cyganów
, 3,5%
Turków
, dane z 2002), wysokość – 455 m n.p.m.
Tetowo jest ośrodkiem przemysłu, głównie drzewnego, metalowego i chemicznego, oraz handlu. Dzięki ciepłemu klimatowi (przeciętna roczna temperatura 11,6 °C) w okolicy kwitnie rolnictwo, dotknięte jednak brakiem wody (średnia roczna ilość opadów 460-500 mm). Przez Tetowo przebiegają droga i linia kolejowa łączące
Skopje
z
Gostiwarem
, stanowiące część międzynarodowego szlaku
Durrës
–
Sofia
–
Stambuł
. W mieście działają dwa uniwersytety:
Państwowy Uniwersytet w Tetowie
(od 1994) i międzynarodowy
Uniwersytet Europy Południowo-Wschodniej
(od 2001).
Osadnictwo w okolicach Tetowa rozpoczęło się w epoce brązu, jednak samo Tetowo powstało w XIV wieku jako małe osiedle otaczające prawosławną cerkiew pw. Matki Boskiej. Pod rządami osmańskimi Tetowo rozwijało się jako ośrodek handlu i rzemiosła oraz jako twierdza. W XV wieku powstawały liczne meczety, łaźnie i bazary. Tetowo nabrało charakteru muzułmańskiego i przemianowano je na Kalkandelen. Dzięki korzystnemu położeniu miasto rosło, ściągając ludność z okolicznych wsi i w XIX wieku liczyło 4,5 tys. mieszkańców. Po wojnach bałkańskich Tetowo przypadło
Serbii
. W 1921 miasto liczyło 15,1 tys. mieszkańców, w tym 7,1 tys. Macedończyków, 6,4 tys. Turków i 1,3 tys. Albańczyków. Podczas II wojny światowej miasto włączono do włoskiej Wielkiej Albanii. 19 marca 1943 założono w Tetowie Komunistyczną Partię Macedonii. W ostatnich latach konflikt albańsko-macedoński spowodował skupienie się w mieście większości Macedończyków z okolicznych wsi, którzy sprzedali swoje gospodarstwa Albańczykom – emigrantom z Macedonii.
Najciekawszym zabytkiem Tetowa jest meczet "Aladża", zwany Malowanym (Шарена џамија), zbudowany w 1459. W okolicy znajduje się
tekke
(miejsce zgromadzeń) muzułmańskiego odłamu
bektaszytów
, za komunistycznych czasów obrócone w kompleks rozrywkowy i w 1995 częściowo zwrócone wiernym. 8 km od Tetowa, we wsi Leszok przy drodze do
Brezna
, leży monaster z dwiema cerkwiami – pw. św. Atanazego z 1924 wysadzony przez islamskich fundamentalistów w 2001, po zakończeniu konfliktu odbudowany oraz pw. Matki Bożej z 1326, z zabytkowymi freskami i marmurowymi kolumnami. W monasterze odbywają się spotkania tłumaczy literatury pięknej, poświęcone pamięci wybitnego macedońskiego nauczyciela Cyryla Pejczinowika, oraz Festiwal Chórów Macedonii. W górach nad miastem leży ośrodek turystyki górskiej i sportów zimowych Popowa Szapka (Попова Шапка).
Linki zewnętrzne