Chłyści (w
jęz. ros.
: хлысты) to
chrześcijańska
grupa religijna, pochodząca z
rosyjskiego
prawosławia
.
Nazwa pochodzi albo od słowa biczować się (хлестать), albo od słowa христовщина. Sami chłyści nazywali się "ludźmi bożymi".
Założycielem tej grupy religijnej był chłop i żołnierz-dezerter Daniła Filippow, który w
1645
roku ogłosił się wcielonym Bogiem i rozgłaszał swoją naukę wędrując po północnych guberniach Rosji razem ze swoim zwolennikiem Iwanem Susłowem, którego określał jako "umiłowanego syna, Jezusa Chrystusa". Susłow zdobył wkrótce duży rozgłos, otoczył się "bogurodzicą" i 12 "apostołami" i założył w
Moskwie
"dom syjoński", który stał się miejscem pielgrzymek. Po śmierci (według chłystów - wniebowstąpieniu) Filippowa i Susłowa chłyści obrali nowego "Chrystusa", którym został Prokop Łupkin. W
1733
władze rozpoczęły śledztwo, które zakończyło się prześladowaniami: przywódcy zostali ścięci, a mniej winni - zesłani na
Sybir
. Mimo to ekspansji grupy nie udało się zatrzymać i szerzyła się w podziemiu aż do
rewolucji
, dzieląc się na różne odłamy. Ich liczbę szacowano na początku
XX wieku
na 40 000 członków. Według świadectwa
bolszewika
Włodzimierza Boncz-Brujewicza członkowie grupy sympatyzowali z
socjaldemokratami
i kolportowali bolszewicką prasę; jednak po
rewolucji
prześladowania nie zmniejszyły się i obecnie istnieją tylko nieliczne gminy.
Według nauki chłystów Bóg może się wcielać nieskończoną ilość razy w godnych tego ludzi.
Biblia
nie odgrywa u chłystów wielkiej roli, choć jej nie odrzucają. Najważniejszym źródłem nauki były dla nich wypowiedzi "chrystusów" i proroków, a ponieważ mieli ich wielu, to nauczanie sekty nie było jednolite. Można jednak wskazać cechy wspólne nauk chłystów. Wierzą oni w
reinkarnację
i
preegzystencję
dusz. Po śmierci dusza może stać się aniołem (jeżeli oczyściła się przebywając w ciele chłysta), diabłem, wcielić się w noworodka, albo w zwierzę. Osobliwością etycznej nauki chłystów była doktryna o grzeszności
małżeństwa
. Małżeństwo
Adama
stanowiło w ich teologii
grzech pierworodny
. Jeżeli chłyści zawierali je, to nie powinni obcować ze sobą lecz żyć w celibacie, "jak brat z siostrą". Dzieci ze związków małżeńskich były uważane za "pomiot szatana", natomiast dzieci poczęte podczas chłystowskich ceremonii, zwanych radienjami (радения) za poczęte z Ducha Świętego. (Wielu chłystów jednak unikało i takich dzieci dokonując
spędzania płodu
) Także cielesne związki między mężczyznami i "żonami duchowymi" nie były uważane za grzech. Chłyści w większości praktykowali
wegetarianizm
, powstrzymywali się od używania wina, herbaty, kawy, cukru, cebuli, czosnku, ziemniaków i tytoniu.
Gmina chłystowska nazywała się okrętem (корабль), na czele której stał sternik (кормщик), zwany także nauczycielem, prorokiem, a czasem chrystusem. Spełniał on funkcję strażnika czystości wiary, moralności. Inną funkcję spełniała sterniczka (кормщица), która przyjmowała nowych członków i przewodziła radienjami, do których byli dopuszczani tylko wtajemniczeni członkowie gminy. Radienja odbywały się potajemnie w dobrze oświetlonych pomieszczeniach, uczestnicy byli ubrani w specjalną, białą odzież. Podczas tych obrzędów uczestnicy biczowali się oraz tańczyli ekstatyczny taniec, podczas którego - jak wierzyli - umartwiane były cielesne namiętności, a dusza zwracała się do Boga. Uczestnicy "
mówili językami
", prorokowali.