Jan Kazimierz rozpoczął swoje panowanie od zmagań z powstaniem Chmielnickiego rozpoczętym w 1648 r. W pierwszych latach swojego panowania Jan Kazimierz pokazał się jako aktywny i skuteczny władca oraz wytrwały mąż stanu. Dopiero zdrady magnaterii w czasie potopu szwedzkiego skłoniły go do podjęcia próby wzmocnienia władzy. Monarcha postanowił w miejsce wolnej elekcji wprowadzić elekcję vivente rege (za życia króla). Magnateria niemal natychmiast wzniosła bunt, po którego stłumieniu król musiał zrezygnować z projektów reform.