Halit
HalitCharakterystyka minerału | Halit | | Właściwości chemiczne i fizyczne |
Skład chemiczny
| NaCl |
Twardość w skali Mohsa
| 2,0 |
Przełam
| muszlowy |
Łupliwość
| doskonała wg (100) |
Pokrój kryształu
| izomorficzne (w formie sześcianu), naskorupienia, skupienia włókniste, naciekowe, wykwity |
Układ krystalograficzny
| regularny | Topliwość | 804 °C |
Właściwości mechaniczne
| kruchy, diatermiczny, łatwo rozpuszczalny w wodzie (35,7 g NaCl/100 ml H2O) |
Gęstość minerału
| 2,1 – 2,2 g/cm³ | Własności optyczne |
Barwa
| bezbarwny, białawy lub zabarwiony na niebiesko, różowo, pomarańczowo, żółto lub czerwonawo |
Rysa
| biała |
Połysk
| szklisty, tłusty |
Współczynnik załamania
| 1,5443 | Szczególne własności | optycznie izotropowy |
Halit –
minerał
z gromady
halogenków
. Nazwa pochodzi od greckich słów halos – sól, słony, oraz lithos – kamień. Minerał znany i używany od czasów starożytnych. Halityt (potocznie sól kamienna) to monomineralna
skała
złożona z halitu. Charakterystyka WłaściwościPrzeważającą postacią kryształów jest
sześcian
. Struktura kryształu charakteryzuje się regularnym ułożeniem
jonów
Cl-
i z wypełnieniem wolnych przestrzeni przez
Na
+. W wyższej temperaturze minerał staje się plastyczny. Również przy wzroście ciśnienia zmieniają się jego właściwości fizyczne i wówczas jest zdolny do "płynięcia" –
halokineza
. Płytki wyłupane z kryształów przy około 200 °C stają się giętkie i podatne na trwałe deformacje. Jest
minerałem
bardzo
higroskopijnym
, głównie na skutek małych domieszek chlorków
Mg
i
K
. Teoretycznie zawiera 39,34%
Na
i 60,66%
Cl
. W skupieniach halitu pospolicie obecne bywają domieszki ziarn piasku
kwarcowego
,
substancji bitumicznych
, a przede wszytkim innych chlorków i siarczanów charakterystycznych dla cyklotemów ewaproacyjnych, np.
kizeryt
, polihalit,
karnalit
,
sylwin
,
gips
,
anhydryt
, czasami
siarka
rodzima (
Kłodawa
). - Zabarwienie
- sól wielicka ma szarą barwę spowodowana domieszkami ilastymi,
- sól pomarańczowa zawdzięcza swoją barwę wrostkom
hematytu
,
- niebieskie zabarwienie spowodowane jest prawdopodobnie defektami w sieci krystalicznej, oraz skutek silnej absorpcji promieniowania,
- zielone zabarwienie powodują wrostki
minerałów
miedziowych, np. atacamit
GenezaJest produktem
krystalizacji
wód morskich lub słonych jezior. Tworzy wykwity na pustyniach. Jest obecny również wśród
ekshalacji wulkanicznych
. Powstają przeważnie w rejonach
Ziemi
charakteryzujących się ciepłym
klimatem
. Galeria | | | | | | | | | | Halit crystal, Pedra Lume, Cape Verde |
WystępowanieSól z wody morskiej lub z wód jezior słonych pozyskuje się we:
Włoszech
,
Francji
,
Portugalii
,
Hiszpanii
,
Indiach
,
Chinach
,
Rosji
,
Azerbejdżanie
,
Kazachstanie
,
Uzbekistanie
,
Arabii Saudyjskiej
,
Algierii
,
Tunezji
,
USA
,
Chorwacji
. W Polsce największe złoża soli kamiennej są wieku
cechsztyńskiego
, znajdują się na
Kujawach
(kopalnie w
Inowrocławiu
– wydobycie ok. 2,5 mln t rocznie i
Ciechocinku
, gdzie sól pozyskiwana jest metodą wypłukiwania
solanki
), a także we wschodniej
Wielkopolsce
w
Kłodawie
– obecnie najważniejsze złoże eksploatowane metodą podziemną, wydobycie ok. 700 tys. t rocznie, oraz na
Dolnym Śląsku
w
Sieroszowicach
– wydobycie ok. 220 tys. t rocznie. Złoża w
Małopolsce
–
mioceńskie
, obecnie nieeksploatowane: - w
Wieliczce
– wydobycie zakończono w
1996
r., a produkcja w wysokości ok. 20 tys. t soli rocznie odbywa się poprzez utylizację wód zasolonych wpływających do kopalni. Kopalnia jest przede wszystkim obiektem turystyczno-uzdrowiskowym, odwiedzanym przez ponad 1 mln turystów rocznie
- w
Bochni
– w likwidacji od
1990
r., od
1995
r. prowadzona jest działalność turystyczno-uzdrowiskowa
- w
Baryczy
– zakończono wydobycie w
1998
r.
Mniejsze, nieeksploatowane złoża, znajdują się także pomiędzy
Żorami
i
Rybnikiem
oraz nad
Zatoką Pucką
, pomiędzy
Łebą
a
Puckiem
. Produkcja soli w Polsce wynosi obecnie ok. 4,5 mln t rocznie. Wybrani producenci soli kamiennej w 1998 roku[1] | Produkcja w tysiącach ton |
---|
Europa | 55 470 | Niemcy | 15 700 | Francja | 7386 | Holandia | 5500 | Polska | 3284 | Rosja | 2000 | Afryka (z
Półwyspem Arabskim
) | 3963 | Egipt | 1380 | Ameryka Północna i Środkowa | 64 555 | USA | 41 230 | Kanada | 13 320 | Meksyk | 8412 | Ameryka Południowa | 15 453 | Brazylia | 6837 | Chile | 6207 | Azja | 53 837 | Chiny | 30 830 | Indie | 11 964 | Australia | 8879 | Świat | 204 257 |
Zastosowanie Zobacz teżPrzypisy- ↑ Wielka Encyklopedia PWN, tom 25, str. 396,
Inne hasła zawierające informacje o "Halit":
Autonomiczna Republika Krymu
...
Minerał
...
Bośnia i Hercegowina
...
Sole
...
Kambr
...
Teksas
...
Republika Komi
...
Sól potasowa
...
Hydrofobowość
...
Atakama
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Halit":
202. Historia geologiczna i budowa Polski. Rozmieszczenie zasobów mineralnych (plansza 8)
Sól kamienna - Halit
Historia geologiczna i budowa Polski. Rozmieszczenie zasobów mineralnych
Stałe przesuwanie się terytorium ...
012. Składniki skorupy ziemskiej (plansza 4)
według tego kryterium minerały dzieli się na barwne (piryt, malachit), bezbarwne (kwarc, Halit) i zabarwione (gips); minerały barwne pozostawiają rysę o takiej samej barwie, ...
015. Wietrzenie i procesy denudacyjne (plansza 6)
roztwory wodne. Niektóre z minerałów bardzo łatwo się rozpuszczają. Należą do nich Halit (chlorek sodu) i gips. Inne, na przykład kalcyt (węglan wapnia) rozpuszczają ...
|