Język arumuński lub macedo-rumuński –
język
, a w zasadzie grupa
dialektów
i
etnolektów
, która dopiero od niedawna przechodzi standardyzację — z
grupy
romańskiej
, podgrupa
wschodnioromańska
języków indoeuropejskich
.
Liczba jego użytkowników jest przedmiotem sporów. Wg własnych szacunków organizacji mniejszości etnicznych i narodowych na co dzień może się nim posługiwać nawet 2 mln osób, natomiast wg oficjalnych statystyk jest to nie więcej niż 300 tys. aktywnych użytkowników [1]. Występuje w północnej
Grecji
, 100 tys. w
Macedonii
, 40 tys. w
Bułgarii
oraz 500 tys. w
Albanii
, spotykany także na terenie
Rumunii
,
Serbii
,
Czarnogóry
oraz
Bośni i Hercegowiny
), spośród grupy etnicznej liczącej ok. 700 tys. osób.
Używany jest również przez diasporę np. w USA, gdzie kierowały się z Bałkanów, od XIX wieku, kolejne fale emigracji. Jednakże ze względu na procesy asymilacji oraz przesunięcie autoidentyfikacji na powstałe lub ugruntowane narody bałkańskie (np. Grecy, Rumuni, Bułgarzy) "świadomość arumuńska" jak i język żywy jest w zaniku, i ogranicza się w zasadzie do działalności w obrębie niewielkich towarzystw kulturalnych (np. działające w USA od 1903 roku Society Farsarotul).
Obecnie do jego zapisu stosuje się zarówno
alfabet łaciński
jak i
grecki
. Do XIX w. najczęściej stosowano cyrylicę. W XVIII w. ukazywała się prasa po arumuńsku, wydany też został słownik arumuńsko-grecki (patrz:
Moskopole
). W latach
1881
-
1889
przetłumaczono na arumuński fragmenty
Biblii
.
Język ten uzyskał status
języka urzędowego
w jednej z gmin w Macedonii. Nie posiada rozbudowanego szkolnictwa, jest też nauczany w stopniu podstawowym w Rumunii (gdzie traktowany jest jako
dialekt
rumuńskiego
) oraz w Macedonii. Jego użytkownicy ulegają stopniowej
asymilacji
i porzucają arumuński na rzecz języków powszechnie używanych w danym kraju (przede wszystkim
greckiego
i
rumuńskiego
).
Przykłady tekstów
Piosenka ludowa z Graveny w
Epirze
Lia vitsina lia vitsina aduna ts feata lia cristina
Aduna ts feata lia cristina cu fitsorli dushi Athina
Cu fitsorli dushi Athina va ts u acatsa ca galina
Va ts u acatsa ca galina va ts u adara trantelina
Voi ficiorli di Makrihori di Avdhularlu shi di Karadzioli
Toivusianji Suflurianji agiucats tu mesohori
Tłumaczenie na język grecki:
Βρε γειτόνισσα βρε γειτόνισσα μάζεψε την κόρη σου, βρε χριστιανή
Μάζεψε την κόρη σου, βρε χριστιανή (γιατί) πήγε με τα αγόρια στην Αθήνα
Πήγε με τα αγόρια στην Αθήνα, θα σου την πιάσουν σαν κότα
Θα σου την πιάσουν σαν κότα και θα "στην εκθέσουνε".
Εσείς παιδιά από το Μακρυχώρι από το Αβδουλάρι και από το Καρατζιόλι
Τοϊβουσιάνοι και Σουφλαριώτες χορέψτε στην πλατεία.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Przypisy