Edukacja ekologiczna dzieci jest niezwykle ważna w uświadomieniu potrzeby i konieczności ochrony środowiska. Uwrażliwiając je od samego początku ich edukacji na potrzeby środowiska, bogacenie ich wiedzy o zależnościach zachodzących, wskazywanie piękna i różnorodności przyrody ma uzmysłowić małym obywatelom jak wiele zależy od człowieka, od nich samych. Świat ludzi to przede wszystkim ich środowisko przyrodnicze. Motto: Skrzywdzonego kota , nie mijam i psa z kulawą nogą, ani motyla leżącego na szynach.Nie mijam ptaka z połamanym skrzydłem,zerwany kwiat odnoszę do domu,nad zbłąkaną mrówką się schylam… Cz. Janczarski
"DBAJMY I SZANUJMY PRZYRODĘ" PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ DLA KLAS I - III SZKOŁY PODSTAWOWEJ W STARZYNIE
Opracowany przez nauczycielkę nauczania zintegrowanego mgr Lucynę Roeske Wdrożony dnia ……………………… Uchwałą Rady Pedagogicznej Rok szkolny …………………………………
PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM KLAS I-III
Treści i działania edukacyjne zawarte w tym programie są zgodne z podstawą programową kształcenia ogólnego MENiS z dnia 15 lutego 1999r.
I. Wstęp
Edukacja ekologiczna dzieci jest niezwykle ważna w uświadomieniu potrzeby i konieczności ochrony środowiska. Uwrażliwiając je od samego początku ich edukacji na potrzeby środowiska, bogacenie ich wiedzy o zależnościach zachodzących, wskazywanie piękna i różnorodności przyrody ma uzmysłowić małym obywatelom jak wiele zależy od człowieka, od nich samych. Świat ludzi to przede wszystkim ich środowisko przyrodnicze. Jest ono bezpośrednio odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie organizmów i ich rozwój. Początkowo człowiek żył i działał w harmonii z przyrodą, ale z biegiem czasu jego wymagania rosły i coraz bardziej zaspakajając swoje potrzeby, człowiek doprowadził do degradacji środowiska przyrodniczego.Korzystanie z darów przyrody jest dla człowieka koniecznością. Właściwie nie ma on wyboru.. Jest zmuszony oddychać powietrzem, które go otacza, pić wodę,która jest mu dostępna i żyć w krajobrazie, jaki roztacza się wokół niego. Edukacja ekologiczna dzieci stanowi w czasach obecnych jedno z najpoważniejszych zadań. Jest to szczególnie istotne, gdyż dziecko z jednej strony narażone jest na oddziaływanie zanieczyszczeń środowiska, a z drugiej jest świadkiem i obserwatorem zmian, jakie w tym środowisku zachodzą.Dlatego już od najmłodszych lat prowadzić działania edukacyjne, zmierzając do kształtowania odpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego, tworzenia gotowości działania w celu ochrony środowiska i powstawania więzi emocjonalnych z przyrodą. Obecnie jestem słuchaczką Podyplomowego Studium " Ekologia, technika, etyka". Pracuję w Zespole Szkół w Starzynie z dziećmi nauczania zintegrowanego, prowadzę zajęcia w klasie I. Stąd zrodził się pomysł, aby opracować program edukacji ekologicznej dla dzieci rozpoczynających naukę w szkole, czyli uczęszczających do klas I, II i III.
II. Charakterystyka programu
Program ekologiczny adresowany jest do uczniów klas I - III Szkoły Podstawowej w Starzynie. Jest rozszerzeniem treści ekologicznych zawartych w "Programie kształcenia zintegrowanego Szkoła marzeń", a także w" Programie wczesnoszkolnej zintegrowanej edukacji XXI wieku kl. I -III". Ma charakter profilaktyczny, a oparty jest na potrzebach środowiska. Wykracza swoim zasięgiem poza nauczanie w sali lekcyjnej, uwzględnia liczne wycieczki, spacery ekologiczne i bezpośrednią obserwację w terenie. Ma układ spiralny co oznacza, że realizowane treści kształcenia będą się powtarzać i rozszerzać w kolejnych klasach. Treści w programie mogą być realizowane w dowolnej kolejności, uwzględniając potrzeby i możliwości dzieci, oraz środowiska lokalnego.W programie nie ma podziału na poszczególne lata nauczania, a osiągnięcia uczniów uwzględniane mogą być po rocznym lub trzyletnim cyklu kształcenia.
PROGRAM ZAWIERA
- Wstęp.
- Charakterystykę programu .
- Cel ogólny edukacji ekologicznej.
- Cele szczegółowe.
- Treści nauczania - podstawa programowa.
- Treści kształcenia i przewidywane osiągnięcia uczniów.
- Realizację programu.
- Procedury osiągania celów.
- Kontrolę osiągnięć.
- Ewaluację.
III. Cel ogólny edukacji ekologicznej
- wzrost świadomości ekologicznej uczniów oraz rozwijanie aktywnych postaw wobec przyrody i jej ochrony.
IV. Cele szczegółowe
- uwrażliwianie na piękno przyrody poprzez bezpośredni z nią kontakt,
- poznawanie wybranych gatunków roślin i zwierząt występujących w najbliższej okolicy oraz wzajemnej zależności między nimi a środowiskiem,
- rozwijanie zainteresowań środowiskiem naturalnym i budzenie przywiązania do rodzinnego krajobrazu,
- wyrabianie nawyków przestrzegania zasad ochrony środowiska naturalnego i oszczędnego gospodarowania zasobami przyrody,
- ukazywanie pozytywnych i negatywnych zmian zachodzących w przyrodzie w wyniku ingerencji człowieka,
- poznawanie form ochrony przyrody występujących w okolicy,
- wdrażanie do czynnej ochrony środowiska i przyrody,
- uświadamianie faktu, że jesteśmy cząstką przyrody, aby żyć musimy nauczyć się współdziałać z wszystkimi jej elementami,
- przekazywanie pozytywnych ekologicznych wartości ludziom z najbliższego otoczenia,
- dostarczenie wiedzy na temat podstawowych pojęć ekologicznych oraz struktur i zależności występujących w środowisku przyrodniczym,
- wykształcenie umiejętności dotyczących uczenia się mądrego korzystania z zasobów natury,
- dostrzeganie nieprawidłowości i pomoc w odradzaniu natury,
- wyrabianie nawyków porządkowania, segregowania odpadów, oszczędnego korzystania z materiałów i surowców oraz wytwarzania mody na ekologiczny styl życia,
- kształcenie umiejętnościprowadzenia obserwacji przyrodniczych,
- umiejętne słuchanie i wyciąganie wniosków,
- wzbogacanie zasobu słownictwa ucznia o nowe pojęcia,
- rozwijanie umiejętności korzystania ze środków multimedialnych.
V. Treści nauczania - podstawa programowa
- miejscowość, życie jej mieszkańców,
- przyroda w otoczeniu dziecka,
- obserwowanie zjawisk i procesów przyrodniczych dostępnych w doświadczeniu dziecka i mówienie o nich,
- formy ochrony środowiska przyrodniczego w najbliższej okolicy,
- dbałość o zdrowie i higienę otoczenia.
VI. Treści kształcenia i przewidywalne osiągnięcia uczniów ZIEMIA "Tobie została powierzona Ziemia jak ogród, rządź nią z mądrością" św. Franciszek z Asyżu
Realizowane treści Przewidywane osiągnięcia uczniów Co to jest środowisko?
- potrafi wyjaśnić co to jest środowisko przyrodnicze,
Co to jest ekologia?
- rozumie pojęcie "ekologia",
- włącza się do działań proekologicznych,
- jest miłośnikiem przyrody,
Poznajemy, czym jest Ziemia
- wie, jak ją chronić przed zniszczeniem,
- ma świadomość, że zdrowa żywność ma źródło w czystej glebie,
- zna zagrożenia środowiska i wie w jaki sposób można je eliminować,
Co to są zasoby naturalne?
- wymienia pozytywy i negatywy wynikające z działalności człowieka na środowisko,
Największe zagrożenia Ziemi
- wskazuje przyczyny i sposoby zapobiegania degradacji Ziemi,
Dlaczego obchodzimy Dzień Ziemi?
- wskazuje przyczyny i sposoby segregacji odpadów,
Co to są śmieci?
- potrafi klasyfikować rodzaje odpadów oraz wskazać możliwość wykorzystania danego odpadu jako surowca wtórnego,
Opakowania przyjazne i nieprzyjazne środowisku, czas ich rozkładu
- potrafi nakłaniać innych do segregowania domowych śmieci i do zbiórki surowców wtórnych,
- rozumie potrzebę segregowania śmieci,
Skąd bierze się papier, jak przerabia się makulaturę, jak oszczędzać papier?
- ma nawyk zbierania surowców wtórnych,
- stara się nie stosować produktów zagrażających środowisku,
Co to jest aluminium?
- odróżnia puszkę aluminiową od stalowej,
Dlaczego plastik się nie rozkłada?
- systematycznie lokalizuje dzikie wysypiska śmieci, pomaga w ich likwidowaniu,
Co to jest recykling?
- rozumie pojęcie "recyklingu" i właściwie je definiuje,
- rozpoznaje oznakowania opakowań nadających się do recyklingu,
Rolnictwo ekologiczne
- propaguje zdrowy tryb życia,
- wie, na czym polega rolnictwo ekologiczne,
- zna skutki stosowania nawozów sztucznych,
- docenia znaczenie upraw ekologicznych,
Obszary chronione
- rozumie potrzebę ochrony przyrody,
- rozumie na czym polega ochrona przyrody,
- zna rodzaje obszarów chronionych oraz pomników przyrody,
- zna zasady zachowania się na terenie parków i rezerwatów,
- rozumie potrzebę pomocy przyrodzie
ROŚLINY "… że pod kwiatami nie ma dna, to wiemy, wiemy…" Józef Czechowicz
Realizowane treści Przewidywane osiągnięcia uczniów Znajomość flory w naszym otoczeniu
- rozumie znaczenie zieleni dla człowieka,
- bada rośliny różnymi zmysłami,
- rozpoznaje pospolite drzewa i krzewy w naturalnym środowisku,
Informacje dziwne i ciekawe
- zna rośliny, które zakwitają wczesną wiosną,
Rośliny chronione w Polsce
- wymienia nazwy roślin chronionych,
- podpatruje przyrodę bez zakłócenia jej spokoju,
Znaczenie przyrodnicze i gospodarcze lasów w Polsce. Lasy jako tereny rekreacyjne, źródła ich zanieczyszczeń
- rozpoznaje warstwy lasu oraz rośliny je zamieszkujące,
- wie, jakie znaczenie gospodarcze i przyrodnicze ma las,
- docenia znaczenie lasów,
- wie, że lasy należy chroni przed zniszczeniem,
- wie, dlaczego należy oszczędzać las,
- wie, jak zachować się podczas pobytu w lesie,
- określa skutki wycinania lasów,
Łąka domem roślin
- potrafi uzasadnić, że powietrze wiejskie jest znacznie zdrowsze,
- zna skutki wypalanie traw,
- poznaje różnorodność świata roślin w ekosystemie łąka,
- zachwyca się różnorodnością świata roślin,
- docenia znaczenie łąki do celów gospodarczych i rekreacyjnych,
Uprawa roślin w środowisku naturalnym i na terenie szkoły
- rozpoznaje wybrane gatunki roślin,
- zna rośliny chronione występujące w naszej miejscowości i gminie
ZWIERZĘTA "… wszystkie stworzenia duże i małe, wszystkie rzeczy małe i wielkie, … uczynił Pan" C. Aleksander
Realizowane treści Przewidywane osiągnięcia uczniów
Ciekawostki z życia zwierząt
- wie, co dzieje się w świecie zwierząt,
- korzysta z różnych źródeł wiedzy,
- lubi zwierzęta i chętnie je hoduje,
Zwierzęta, do których ludzie są uprzedzeni. Jak ludzie zagrażają zwierzętom? Gatunki zagrożone i ginące
- rozpoznaje zwierzęta leśne,
- wie, kiedy przychodzą na świat zwierzęta dziko żyjące,
- dostrzega podobieństwa i różnice między dorosłymi a młodymi osobnikami,
- rozumie potrzebę gatunków ginących,
Czy istnieje problem kłusownictwa w Polsce?
- rozumie problem kłusownictwa,
- potrafi właściwie zachować się wobec zwierząt potrzebujących pomocy,
Ptaki żyjące w najbliższej okolicy. Ochrona ptasich gniazd
- rozpoznaje ptaki w naturalnym środowisku,
- zna charakterystyczne cechy ptaków,
Ptaki sprzymierzeńcami człowieka w zwalczaniu szkodników
- zna naturalne sposoby pozbywania się szkodników,
- wie na czym polega równowaga w przyrodzie,
Pomagamy zwierzętom leśnym oraz ptakom w zimie
- wie, które zwierzęta wymagają pomocy w okresie zimy,
- pomaga dziko żyjącym zwierzętom przetrwać zimę,
- rozpoznaje nazwy zwierząt po ich tropach,
- przestrzega zasad bezpieczeństwa w kontaktach ze zwierzętami,
- wie jak zachować się wobec zwierząt dziko żyjących, a potrzebujących pomocy,- niesie pomoc chorym zwierzętom,
Zwierzęta znajdujące się pod ochroną
- potrafi wymienić zwierzęta chronione,
- potrafi właściwie zachować się w ogrodzie zoologicznym,
- zachowuje ostrożność wobec zwierząt nieznanych,
WODA
"Potoki mają swe łoża i mają granice morza dla swej fali" Adam Asnyk
Realizowane treści Przewidywane osiągnięcia uczniów Woda źródłem życia
- rozumie znaczenie wody w życiu roślin i zwierząt,
Dlaczego woda jest ważna?
- wie jak zbadać wodę, którą się pije,
Na czym polega system krążenia wody w przyrodzie?
- wie, na czy polega krążenie wody w przyrodzie,
Oszczędzanie i ochrona wody
- zna sposoby oszczędzania i odnowy wody,
- dokonuje domowego bilansu wody,
- potrafi odczytać wskazania wodomierza,
- rozumie konieczność oszczędzania wody w przyrodzie,
Zagrożenia wody
- dostrzega zanieczyszczenia wód i wie, jak im zapobiegać,
- rozumie, że wody należy chronić,
- potrafi wskazać źródła zanieczyszczeń wody, (ropa, ścieki, rolnictwo, przemysł, środki myjące i piorące),
Różne środowiska wodne
- potrafi wymienić różne środowiska wodne.
POWIETRZE I ENERGIA
"Światu Potrzebne jest światło…, To samo, które zabłysło tam ,kiedyś nad rodzącą się w przestrzeni Ziemią…" Henryk Kałuża
Realizowane treści Przewidywane osiągnięcia uczniów Źródła zanieczyszczeń powietrza
- potrafi wymienić źródła zanieczyszczeń atmosfery,
- zna zagrożenia spowodowane zatruwaniem powietrza,
Sposoby zmniejszania zanieczyszczeń powietrza
- wie jakie znaczenie dla zdrowia ma świeże powietrze,
- dostrzega potrzebę wietrzenia pomieszczeń, w których przebywa,
Rozwiązania przyszłości
- potrafi wymienić sposoby na zmniejszanie zanieczyszczeń powietrza, (katalizatory, filtry, benzyna bezołowiowa),
Jak oszczędzać prąd?
- wykazuje się twórczą inwencją w poszukiwaniu nowych sposobów na zmniejszanie zanieczyszczeń, (biopaliwa, ekologiczne środki transportu, zastąpienie tworzyw sztucznych innymi przyjaznymi dla środowiska produktami),
Pomiar zużycia energii w naszych domach
- potrafi odczytać wskazania zegara,
- rozumie potrzebę oszczędzania energii oraz konsekwencje wynikające z marnotrawstwa,
Co to jest węgiel?
- zna pochodzenie węgla,
- wie, do czego wykorzystywany jest węgiel,
Dziura ozonowa
- zna i potrafi wyjaśnić pojęcia: dziura ozonowa, smog, efekt cieplarniany.
VII. Realizacja programu
Realizacja zaplanowanych celów edukacji ekologicznej będzie odbywała się w ramach zajęć zintegrowanych, prowadzonych z wykorzystaniem podręczników: w klasie I " Szkoła marzeń" wydawnictwa MAC, w klasie II i III "Wesoła szkoła" wydawnictwa WSiP, z uwzględnieniem realizowanych tam pomysłów i rozwiązań dotyczących zagadnień ekologicznych. Ponadto w ciągu roku szkolnego uczniowie mają możliwość zaangażowania się w różnego typu działania ekologiczne, np.: uczestniczą w szkolnych konkursach ekologicznych, prezentują programy artystyczne o treści ekologicznej na terenie szkoły. Każdego roku podczas akcji jesiennej "Sprzątanie Świata" oraz wiosennej "Dzień Ziemi", uczniowie sprzątają najbliższą okolicę i pobliskie lasy. Dokarmiają ptaki i zwierzęta leśne w czasie zimy, budują karmniki i zawieszają je na drzewach lub parapetach okiennych. Uczestniczą w wycieczkach tematycznych ispacerach ekologicznych związanych m.in. z porami roku np.: do lasu, na pole, nad morze lub zatokę. Wyjeżdżają na jednodniowe wycieczki do ogrodu botanicznego i zoologicznego w Gdańsku Oliwie, fokarium w Helu, zwiedzają Nadmorski Park Krajobrazowy, Puszczę Darżlubską. Prowadzą obserwacje przyrodnicze, hodowle roślin czy zwierząt, opiekują się klasowym akwarium. Wykonują doświadczenia, eksperymenty, ćwiczenia, rozwiązują problemy. Oglądają filmy przyrodniczo - ekologiczne, tworzą projekty ekologiczne, gazetki oraz wystawki. Biorą udział w spotkaniu z leśnikiem, rybakiem. Uczniowie również systematycznie pracują nad utrzymaniem porządku w klasie, w szkole i w jej otoczeniu.
VIII. Procedury osiągania celów
Nauczyciel nie jest jedynym źródłem wiedzy dla ucznia, lecz inspiruje go i wspiera w samodzielnej pracy. Dlatego też zastosowane zostaną następujące metody nauczania:
- aktywizujące: inscenizacje, drama, zabawy, burza mózgów, drzewko decyzyjne, metoda projektu...,
- praktyczne: wycieczki, spacery, doświadczenia, ćwiczenia, eksperymenty,hodowle, prace wytwórcze,
- podające : pogadanka, rozmowa, wywiad,
- eksponujące : pokaz, prezentacja, film,
- problemowe : dyskusja dydaktyczna
FORMY PRACY
- indywidualna,
- grupowa,
- zbiorowa.
XI. Kontrola osiągnięć Najważniejszym celem edukacji jest zapewnienie każdemu dziecku warunków optymalnego rozwoju, wśród których na uwagę zasługuje kontrola i ocena. Nauczyciel pracując z uczniami stwarza ima takie warunki, by mogli oni osiągnąć sukces.Ocena osiągnięć uczniów w trakcie realizacji programu odbywać się będzie na bieżąco. Nastąpi ona poprzez:
- odpowiedzi ustne i pisemne,
- zaangażowanie i wysiłek ucznia,
- aktywność na zajęciach,
- samodzielność w poszukiwaniu informacji i ciekawostek ekologicznych,
- umiejętność stawiania pytań, formułowania problemów,
- zaangażowanie i udział ucznia w akcjach ekologicznych oraz konkursach,
- znajomość omawianych zagadnień,
- postępowanie według zasad prawdziwego ekologa.
Gratyfikacje stanowić będą nagrody rzeczowe, pochwały i dyplomy.
X. Ewaluacja
Aby się przekonać, czy przedstawiony program ekologiczny ma pozytywny wpływ na uczniów, konieczne jest przeprowadzenie ewaluacji. Formami sprawdzania osiągnięć, umiejętności i wiadomości będą różne konkursy quizy, testy, karty pracy, wystawy.Wyniki ewaluacji posłużą usprawnieniu metod i form pracy z dziećmi, aby osiągnąć zamierzone w programie cele.Narzędziami sprawdzającymi i badającymi zmiany między osiągnięciami końcowymi a początkowymi będą: obserwacje dzieci, wywiady, testy, ankiety, analiza wytworów dzieci.
Opracowała: mgr Lucyna Roeske ZS Starzyno
|