Opracowanie: Hanna Głos nauczyciel informatyki – szkoła podstawowa nr2 im. Jana Kochanowskiego w Lublinie
Najważniejszym i najwartościowszym środowiskiem wychowawczym dla dzieci jest własna rodzina. Jest to pierwsze środowisko życia dziecka. Wychowanie w rodzinie jest wychowaniem naturalnym, w odróżnieniu od instytucjonalnego, realizowanego w specjalnie do tego powołanych placówkach, a co za tym idzie, dokonuje się w warunkach życia codziennego w sposób ciągły 1/. „Rodzina to - ośrodek uczenia się życia - zaś żyć to znaczy przystosowywać się, znajdować własne miejsce geometryczne, gdzie stosuje się do wymagań grupy, jednostka chroni własną autonomię i wolność” 2/. Szkoła jest drugim, po domu rodzinnym środowiskiem wychowawczym powołanym do zaspakajania licznych potrzeb dzieci i młodzieży. Pojęcie szkoły należy do bardziej wieloznacznych we współczesnym języku. Można wymienić dwojaki sens tego pojęcia: instytucjonalny oraz strukturalny. Po pierwsze, „szkoła” oznacza pewną specyfikę pod względem programu i organizacji, formę przekazu kulturowego, realizowaną w nowoczesnym społeczeństwie za pośrednictwem nauczania i uczenia się. Po drugie „szkoła” oznacza też grupę społeczną, system społeczny, układ organizacyjny, w obrębie którego i poprzez który dokonuje się nowoczesne procesy przekazu kulturowego. Szkoła zajmuje ważne miejsce w przygotowaniu młodego pokolenia do samodzielności życiowej. W polskich warunkach szkoła ma między innymi następujące cechy3/: - jest instytucją powszechną, obejmująca kształceniem podstawowym całą populację dzieci i młodzieży; - jest obowiązkowa w szkole podstawowej; - jest bezpłatna (w szkołach publicznych). Powyższe właściwości czynią ze szkoły ważną instytucję w życiu społecznym, której działalność w dużym stopniu warunkuje poziom intelektualny i postawy społeczno - moralne młodzieży. Bardzo ważnym zadaniem szkoły wydaje się być: przekazywanie wiedzy o świecie i człowieku, przygotowanie do uczestnictwa w kulturze, przyzwyczajenie do systematycznej pracy, rozbudowanie motywacji i nawyków samokształcenia, samodoskonalenia, wypełnianie funkcji opiekuńczych wobec dzieci i młodzieży oraz zapoznanie i wdrożenie do uczestnictwa w środowisku pozaszkolnym. Mówiąc o obliczu i kształceniu przyszłej polskiej szkoły T. Pilch podkreśla, że musi ona być uwolniona od polityki i ideologii, a także uwzględnić powinna wiedzę z zakresu ekologii, rodziny, społeczeństwa 4/. U. Kozubowska, po przeprowadzonych badaniach wśród uczniów szkół podstawowych (publicznych), woj. szczecińskiego ukazała, że tylko 20% badanych lubi szkołę, czuje się z nią związana, zaspokaja w niej swoje potrzeby, przejawiając w nie twórczą postawę wobec siebie i środowiska, w którym żyją. Szkoła jest dla nich źródłem pozytywnych przeżyć. Pozostali uważali, że szkoła jest nudna, mało atrakcyjna, mało nowoczesna. Tak więc systemy szkolne wykazują niemoc i nieudolność na polu wychowawczym. Zarówno uczniowie szkół publicznych jak i niepublicznych oczekują by nauczyciele posiadali wiedzę nie tylko pedagogiczną, byli inteligentnymi, wykształconymi ludźmi, mieli szeroką skalę zainteresowań oraz dobrze znali psychikę dzieci i młodzieży. Jeśli chodzi o cechy charakteru, powinni być: tolerancyjni, cierpliwi opiekuńczy, sprawiedliwi, konsekwentni, opanowani, mający czas dla ucznia, czasami surowi, plastyczni w zachowaniach oraz odznaczający się kulturą osobistą i zawsze zadbani. Kluczowymi partnerami dla nauczycieli w procesie wychowawczym są rodzice. Oprócz wychowawcy, wychowanka, celu i sytuacji wychowawczych, rodzice i środowisko rodzinne, to znaczący czynnik efektywnego procesu wychowawczego. Rodzice uczniów w szkołach publicznych oczekują od nauczycieli głównie sprawiedliwości wobec dziecka, podmiotowego traktowania ich dziecka, fachowości w zakresie nauczania i wychowania oraz wyrozumiałości wobec nich i dzieci. Nauczyciel powinien być zdaniem respondentów, tolerancyjny a zarazem konsekwentny i posiadać wysoki poziom kultury osobistej. Czego natomiast oczekują od rodziców i władz oświatowych badani nauczyciele? Nauczyciel jako podmiot w szkole publicznej oczekuje przede wszystkim współpracy i pomocy ze strony rodziców w rozwiązywaniu powstających w procesie wychowania i nauczania problemów i wyrozumiałości. Natomiast od władz oświatowych, poprawy sytuacji finansowej i zwiększenia nakładów materialnych na rzecz szkoły. We współczesnej szkole ważne jest, aby nauczyciel występował w roli doradcy, pomocnika, stwarzającego uczniowi możliwości odkrywania wiedzy i jej przeżywania. Ważne jest danie szansy indywidualnego rozwoju dzieci w różnych sferach życia. Wszystko to może sprawić, że dziecko osiągnie radość z nauki, gotowość do większej wydajności, inwencję twórczą, samodzielność, chęć współpracy z innymi. Wtedy dziecko zrozumie sens nauki. Śledząc zmiany zachodzące w polskiej oświacie wiele osób widzi szansę powodzenia tej reformy, jednak należy pamiętać o podstawowej prawdzie, że: „Człowiek to wartość najwyższa” .
1. M. Przetacznikowa, Z. Włodarski: Psychologia wychowawcza. Warszawa 1979, s. 435 i nast. 2. A. Wery: Wychowanie rodzinne. W: Rozprawy o wychowaniu. 1988, s. 109 i nast. 3. U. Kozubowska (red.): M. Ochmański: Możliwości i zagrożenia reform edukacyjnych. Warszawa 1997, s. 149 - 150. 4. T. Pilch: Programowy i organizacyjny kształt przyszłej szkoły. W: W poszukiwaniu modelu oświaty w okresie przemian. I tom, Rzeszów 1996, s. 27 -48.
|