Doświadczenia ilustrujące właściwości alkoholi jedno- i wielowodorotlenowych
|
Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 73221 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
|
|
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie
Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.
Opracowane doświadczenia mogą być pomocne przy realizacji materiału w klasie biologiczno-chemicznej lub na kółku chemicznym w szkole średniej.
Alkohole są pochodnymi węglowodorów w których jeden lub więcej atomów wodoru
Zostało postawionych grupami wodorotlenowymi.
Alkohole jednowodorotlenowe dzielimy na:
-nasycone alifatyczne (CnH2n+1 OH)
-nienasycone (CnH2n-1 OH)
-aromatyczne np.ArCH2 OH
Wyróżniamy Alkohole:
a) I-rzędowe np.metanol CH3-OH
b) II-rzędowe np. propan-2-ol
c) III-rzędowe np. tertbutanol
Alkohole o krótkich łańcuchach węglowodorowych do czterech atomów węgla w cząsteczce są cieczami, mieszają się z wodą w każdym stosunku.
Wraz ze wzrostem masy cząsteczkowej rozpuszczalność alkoholi w wodzie maleje ,także wyższe homologii (powyżej C6)są w wodzie praktycznie nierozpuszczalne.
Alkohole zawierają więcej niż 12 atomów węgla w łańcuchach są ciałami stałymi.
Alkohole rozpuszczają się w zimnym , stężonym kwasie siarkowym(VI), podobnie jak alkeny , alkiny i praktycznie wszystkie związki zawierające tlen.
Reakcja alkoholi z metalicznym sodem, w którym wydziela się gazowy wodór, ma pewne zastosowanie jako reakcja charakterystyczna.
Alkohole nie utleniają się pod wpływem zimnego, rozcieńczonego ,obojętnego roztworu manganianu (VII)potasu,oraz nie odbarwiają wody bromowej , tę właściwość alkoholi wykorzystuje się do odróżniania ich od alkenów i alkinów.
Alkohole o krótkim łańcuchu węglowodorowym wykazują słaby charakterystyczny zapach , który staje się dosyć intensywny dla alkoholi o większej gęstości.
Alkohole stałe są zupełnie pozbawione zapachu.
Reakcje charakterystyczne dla grupy funkcyjnej OH
Dośw.1.Reakcja alkoholu metylowego z sodem metalicznym.
Odczynniki: alkohol metylowy około 2 cm , sód , woda
Sprzęt: 2 probówki , rurka szklana, korek , krystalizator, pincetka
Wykonanie: Do probówki zawierającej ok.2cm alkoholu metylowego wrzucić osuszony kawałeczek sodu (wielkości ziarnka ryżu). Probówkę zatkać korkiem z rurką odprowadzającą . Powstały gaz zebrać do małej probówki a potem zapalić go.
Obserwacje: Sód reaguje z alkoholem, wydziela się gaz, który spala się z trzaskiem.
Wnioski: Wydzielający się gaz to wodór.
2CH3 OH+2Na-->2CH3 ONa+H2
metanol metanolan sodu
Alkohole reagują z aktywnymi metalami: sodem, potasem, a także z magnezem i glinem.
Alkohole I-rzędowe reagują z sodem gwałtownie, II-rzędowe wolniej, III-rzędowe bardzo słabo.
Dośw.2. Próba jodoformowa Odczynniki: 10% zasada sodowa 4 cm3, jod 0,2g ,etanol 1cm3
Sprzęt: probówka, palnik spirytusowy
Wykonanie: Do 4 cm3 10% roztworu NaOH dodać 0,2 g jodu .Gdy jod się rozpuści dodać 1 cm3 etanolu i ogrzać probówkę. Po paru minutach ochłodzić zawartość probówki
Obserwacje: Wydziela się żółty osad o charakterystycznym zapachu jodoformu.
Wnioski: Etanol reaguje z jodem. Reakcja przebiega zgodnie z równaniami:
2NaOH + I2 -->NaOI + NaI + H2 O
CH2 – CH3 + NaOI --> H - C – CH3 + NaI + H2 O r.utleniania
| ||
OH O
H - CO – CH3 + 3NaOI -->H - CO – CI3 + NaOH r.halogenowania
H - CO – CI3 + NaOH --> H - COONa + CHI3
H
| Reakcja ta zachodzi gdy alkohole mają następującą strukturę: R - C – CH3
|
OH
gdzie R-oznacza atom wodoru lub grupę alkilową lub arylową.
Rozróżnianie rzędowości alkoholi
Rzędowość alkoholi można rozróżnić po przeprowadzeniu reakcji chlorowania i utleniania.
Dośw.3.Reakcje chlorowania Odczynniki: odczynnik Lucasa (roztwór 13,6 g bezwodnego ZnCl2 w 9 cm3 stężonego kwasu solnego), etanol 1 cm3 , propan-2-ol 1cm3 , 2-metylo-propan-2-ol 1 cm3
Sprzęt: probówki
Wykonanie:
a) Do około 1 cm3 etanolu dodać 10 cm3 odczynnika Lucasa w temperaturze 25-27 C, wstrząsając przez chwilę .Doświadczenie powtórzyć dla:
b) propan-2-olu
c) 2- metylopropan -2-olu
Obserwacje:
a)reakacja nie zachodzi
b)zmętnienie powstaje po ok.5 minutach
c)zmętnienie powstaje od razu
Wnioski:
b) CH3 - CH – CH3 + HCl ---ZnCl2------------> CH3 - CH – CH3 + H2 O
| |
OH Cl
propan-2-ol 2-chloropropan
CH3 CH3
| |
c) CH3 - C – CH3 + HCl --------------->CH3 - C – CH3 + H2 O
| | OH Cl 2-metylopropan -2-ol 2-chloro-2-metylopropan
Utlenianie alkoholi
Dośw.4. Próba z K2 Cr2 O7
Odczynniki: 5% roztwór dichromainu(VI) potasu 1 cm3 , metanol 1cm3 rozcieńczony wodą kwas siarkowy 1cm3 (1:5)
Sprzęt: probówki, palnik, łapa
Wykonanie: Do probówki wlać 1cm3 5% roztworu dichromianu(VI)potasu,
1 cm3 metanolu , 1cm3 kwasu siarkowego. Po zmieszaniu reagentów zawartość probówki ogrzać.
Obserwacje: Po ogrzaniu zmienia się zabarwienie roztworu z pomarańczowego na zielone.
Wnioski: Podczas utleniania alkoholu I-rzędowego dichromianem(VI)potasu powstaje aldehyd i tlenek chromu (I I I).
K2 Cr2 O7 + 3CH3 OH + 4H2SO4 --------->Cr2 (SO4 )3 + 3HCHO + K2 SO4 + 7H2 O
Rozróżnianie alkoholi jednowodorotlenowych od wielowodorotlenowych
Dośw.5.Reakcja gliceryny z wodorotlenkiem miedzi (I I)
Odczynniki: gliceryna 0,5 cm3 , 0,5 M roztwór siarczanu(VI) miedzi (I I) 1cm3 , 0,5 M roztwór zasady sodowej 1 cm3
Sprzęt: probówki
Wykonanie: Do roztworu siarczanu (VI) miedzi (I I) dodać zasady sodowej aż do całkowitego wytrącenia wodorotlenku miedzi(I I).Do otrzymanego osadu wlać glicerynę i zamieszać.
Obserwacje : Następuje zmiana zabarwienia z błękitnego na szafirowy oraz rozpuszczenie osadu wodorotlenku miedzi(I I).
Wnioski :Gliceryna reaguje z wodorotlenkiem miedzi(I I) zgodnie z równaniem reakcji:
CH2-OH CH2 – OH
|
CH2-OH + Cu(OH)2 → CH – O + 2H2O
| Cu
/ CH2-OH CH2 – O Gliceryna glicerynian miedzi (II) Grupy hydroksylowe gliceryny są donorami par elektronowych. Między tymi grupami a atomami miedzi powstają wiązania koordynacyjne. Utworzony kompleks jest łatwo rozpuszczalny w wodzie. Jest to reakcja charakterystyczna dla tych alkoholi.
opracowała: Ewa Jurkowska (ZSE w Nowym Saczu) - nauczyciel chemii
|
Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:
X
Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp do serwisu edukacyjnego.
www.szkolnictwo.pl
e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl - największy w Polsce katalog szkół - ponad 1 mln użytkowników miesięcznie
Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").
|
|
|