Jednym z podstawowych czynników wpływających na dobry stan zdrowia dzieci i młodziezy przebywających w szkole są zajęcia wychowania fizycznego . Wychowanie fizyczne spełnia obecnie następujące funkcje : stymulacyjną , adaptacyjną , kompensacyjną oraz korekcyjną ( Gilewicz , Demel ). Stymulacja dotyczy głównie pobudzenia rozwoju fizycznego dziecka , adaptacja ma słuzyć jego lepszemu przystosowaniu się do wymogów zycia, kompensacja obejmuje zakres działań profilaktycznych , uprzedzających odchylenie od normy czy tez zaburzenie rozwoju , korekcja natomiast dotyczy przeciwdziałania odchyleniom już zaistniałym , zblizona jest więc bardziej do terapii. W systemie szkolnej korektywy bardzo duzą rolę odgrywa prawidłowość realizacji procesu wychowania fizycznego , która zalezy w decydującej mierze od nauczyciela prowadzącego te zajęcia . Organizm 6 – 10 letniego dziecka charakteryzuje bardzo duza plastyczność , jest on podatny na wpływy zarówno pozytywne , jak i negatywne . Szansy stworzenia w dziecku podwalin pełnego zdrowia , sprawności i odporności nie wolno nam w tym wieku zaprzepaścić , gdyz to przeciez w znacznym stopniu warunkuje powodzenie w całym jego zyciu . W klasach I – III nauczyciel jest nie tylko dydaktykiem , ale i pedagogiem oddziałującym na dziecko codziennie i przez kilka godzin swoją osobowością , stanowiący dla niego niepodwazalny autorytet . Atuty te stwarzają mozliwość duzej skuteczności oddziaływań wychowawczych równiez na rzecz zdrowia . Pomocna w tych działaniach i ułatwiająca ich przeprowadzenie jest duza spontaniczna potrzeba wyzycia ruchowego , charakterystyczna dla tego okresu rozwoju dziecka . Jego radość w czasie ćwiczeń , zabaw i gier ruchowych sprzyja formowaniu właściwych postaw i zachowań gruntując podstawy do osobistej kultury fizycznej i zdrowotnej jako zamierzonego efektu poczynań wychowawczych w tej dziedzinie . Wszystkie ćwiczenia ruchowe , a zwłaszcza gimnastyka , bardzo sprzyjają i pomagają w odpowiednim ukształtowaniu postawy ciała , a bardzo często przeciwdziałają rozmaitym , szkodliwym wpływom otoczenia na tę postawę. Gimnastyka korekcyjna jest kierowana głównie dla dzieci młodszych z wadami nie wymagającymi jeszcze postępowania rehabilitacyjnego . Są to dzieci z przedszkoli i młodszych klas szkoły podstawowej , u których wady postawy są wynikiem słabego umięśnienia , dystonii mięśniowej oraz nieprawidłowego nawyku w utrzymaniu postawy ciała . Dzieci te wymagają dodatkowej dawki ruchu . Najwłaściwszą dla tego wieku formą zajęć są zabawy i gry ruchowe . W korygowaniu wad postawy najwazniejsze jest dokładne , precyzyjne wykonanie ruchu i egzekwowanie w czasie trwania zabawy lub gry poprawnej , skorygowanej postawy . Dlatego w zabawach i grach stosowanych w gimnastyce korekcyjnej elementem decydującym o zwycięstwie lub przegranej jest dokładność wykonania zadań . W zabawie czy grze , nawet prowadzonej w formie wyścigu , nie musi wygrać dziecko czy zespół , który szybciej dobiegnie do mety . O zwycięstwie decyduje zawsze w pierwszej kolejności poprawne korekcyjne wykonanie zadania , a szybkość wykonania jest sprawą drugorzędną . Zabawa ruchowa jest prostą , nieskomplikowaną formą ruchu opartą na podstawowych ruchach człowieka , jak : chód , bieg , skok , czworakowanie , pełzanie , rzucanie itp. Polega na rywalizacji indywidualnej – kto ładniej , kto dokładniej wykonał zadanie , kto szybciej , kto dalej , wyżej skoczył , rzucił itp. Przepisy zabawy są proste i nieskomplikowane . Gra ruchowa jest wyzszą forma zabawy ruchowej , zróznicowaną pod względem trudności forma ruchu , w której biorą udział druzyny (zespoły) rywalizujące między sobą o zwycięstwo . Podstawową róznicą między zabawą a grą ruchową jest element rywalizacji ; w zabawie – indywidualny , w grze – zespołowy . Zabawy i gry ruchowe są bardzo lubianą przez dzieci formą zajęć ruchowych .Wynika to z ich róznorodności , swobody działania , prostoty ruchów , mozliwości wyboru rozwiązań i sprawdzenia się z rówieśnikami . Zabawy i gry ruchowe są atrakcyjną formą ćwiczeń dla wszystkich grup wiekowych , także dla młodziezy i dorosłych . Zwłaszcza dla dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym powinny być one podstawowym środkiem realizacji zadań wychowania fizycznego . Gry i zabawy ruchowe mogą i powinny zająć nalezne sobie miejsce w profilaktyce i korekcji wad postawy . Psychice dziecka w młodszym wieku szkolnym odpowiada taka forma ruchu jaką jest zabawa – zwłaszcza, gdy występuję ona pod postacią opowieści ruchowej , formy naśladowczej , a nawet zadaniowej . Zabawa w tej grupie wiekowej nie powinna przekraczać 3 minut . Wiąze się to z mozliwościami koncentracji dziecka na jednym działaniu . W zabawie ruchowej dziecko jest odpowiedzialne tylko za siebie , nie obarcza się go stresami wynikającymi z odpowiedzialności za druzynę , tzn. konsekwencjami , które mogą nastąpić po przegranej z winy takich , a nie innych mozliwości dziecka . Zabawa czy gra ruchowa , aby mogła być wykorzystana do potrzeb gimnastyki korekcyjnej , musi spełniać pewne kryteria . · Kształtować odruch poprawnej postawy ciała . W czasie zabawy lub gry powinny wystąpić momenty zmuszające dzieci do przyjęcia poprawnej postawy czy to w siadzie , czy w staniu , czy w poruszaniu się . · Oddziaływać na poszczególne grupy mięśniowe w celu likwidacji dystonii mięśniowej . Dystonia mięśniowa , będąca nieprawidłowym napięciem antagonistycznych grup mięśniowych jest najczęstszą przyczyną wadliwej postawy . Jej likwidacja polega na rozciągnięciu nadmiernie napiętych mięśni i wzmocnieniu mięśni osłabionych . · Stworzyć możliwości utrzymania poprawnej pozycji w trakcie trwania całej zabawy czy gry ruchowej . Nie mogą występować w czasie trwania zabawy czy gry ruchowej sytuacje , w których wykonanie zadania ruchowego wymaga przyjęcie pozycji wadliwej , sprzyjającej pogłębieniu wady . Dziecko musi mieć cały czas mozliwość ćwiczenia w pozycji skorygowanej , a przynajmniej nieszkodliwej . Najkorzystniejsza sytuacja występuje wówczas , gdy główne zadanie ruchowe w grze lub zabawie zmusza dziecko do jego poprawnego wykonania . · Sprzyjać odciązeniu kręgosłupa od ucisku osiowego . Ucisk taki utrudnia przyjmowanie pozycji skorygowanej , więc większość ćwiczeń, a także zabaw i gier ruchowych w gimnastyce korekcyjnej, odbywa się w leżeniu , pełzaniu , ślizganiu , na czworakach . W czasie zabawy lub gry prowadzący powinien zwracać szczególną uwagę na dzieci mało aktywne , nieśmiałe – starając się zachęcić je do czynnego wykonywania zadań i uczestnictwa w rywalizacji . Ogłoszenie wyników rywalizacji w zabawie jest proste . Prowadzący przy małej grupie ćwiczących obserwuje poczynania dzieci i zgodnie z ustaleniami dotyczącymi wykonywania zadań korekcyjnych wyróznia najlepszych uczestników . Przy ocenie większej grupy ćwiczących mogą brać udział pomocnicy , którzy wspólnie z nim obserwowali wykonywanie zadań . Przykładowe zabawy i gry ruchowe mozliwe do wykorzystania na zajęciach aktywności ruchowej w klasach młodszych , korygujące najczęściej występujące u dzieci wady postawy . Plecy okrągłe 1. Pływanie na plecach ( czas trwania zabawy – ok. 2 min ) Uczestnicy zabawy lezą na plecach z wyprostowanymi i złączonymi nogami i rękoma wzdłuz tułowia . Na hasło prowadzącego – PŁYNIEMY NA PLECACH – dzieci podnoszą równocześnie obie wyprostowane ręce do pionu i opuszczają je na podłogę przy głowie , a następnie przesuwają po podłodze w kierunku tułowia , imitując pływanie zabką na plecach . Po 15 – 20 s prowadzący podaje hasło – ODPOCZYWAMY . Dzieci nie wykonując zadnych ruchów odpoczywają 5 – 10 s , głęboko oddychając . Najczęściej popełniane błędy wśród dzieci to : asymetryczna praca rąk , brak połozenia rąk na podłodze przy głowie i przesuwanie rąk w stronę bioder nad podłogą . 2. Bocian ( ok. 1,5 min ) Dzieci ustawiają się obok siebie w odstępach dwóch kroków od siebie w postawie skorygowanej na palcach , z rękoma wyprostowanymi , uniesionymi w bok . Na sygnał prowadzącego dzieci unosząc wysoko kolana poruszają się w określonym kierunku, jak bociany na łące . Wyprostowanymi rękoma wykonują powolne ruchy w górę i w dół , jak bociany skrzydłami podczas lotu . Najczęściej popełniane błędy : brak korekcji postawy w czasie zabawy , brak wspięcia na palce . 3. Nurkująca kaczka ( każdy wykonuje 10 powtórzeń – „nurkowań” ) Dzieci znajdują się w klęku podpartym . Na sygnał prowadzącego ruchami głowy i tułowiem naśladują nurkującą i wynurzającą się kaczkę : uginają ręce w łokciach , zblizają głowę do podłogi , wysuwają głowę daleko do przodu , prostują ręce , zadzierając wysoko głowę i wracają do klęku podpartego . Błędami w tej zabawie są : brak lub małe ugięcie rąk w łokciach , pochylenie głowy do przodu . 4. Pająk i muchy ( ok. 4 min , co 1 min zmiana „pająka” ) Wyznaczone dziecko „pająk” ustawia się w rogu Sali . Pozostałe dzieci są „muchami” i biegają po Sali we wspięciu na palcach ( lub chodzą na czworakach ) . Na hasło - PAJĄK – „muchy” przyjmują uprzednio określoną pozycję ( np. siad skrzyzny ze „skrzydełkami” , lezenie na plecach ) i pozostają nieruchomo , bo „pająk” wyrusza na łowy . Jeśli „mucha” poruszy się lub nieprawidłowo przyjmie ustaloną pozycję , „pająk” zabiera ją do „sieci” , gdzie pozostaje do zmiany „pająka” w wyznaczonej pozycji . Boczne skrzywienie kręgosłupa ( skolioza ) 1. Pływanie zabką ( ok. 1,5 min ) Uczestnicy zabawy leżą na brzuchu z dłońmi pod brodą , w odstępach między sobą 2 – 3 kroków. Nogi mają wyprostowane i złączone. Na sygnał prowadzącego - PŁYNIEMY ZABKĄ – dzieci unoszą ręce i głowę nad podłogę , wykonują rękoma ruchy ,jak przy pływaniu zabką ; energicznie wyciągają ręce jak najdalej przed siebie , następnie przenoszą wyprostowane ręce w bok i uginają ściągając je w „skrzydełka”. Przez cały czas nogi lezą wyprostowane i złączone na podłodze . Jednocześnie ćwiczymy oddech : wdech – nosem w czasie przenoszenia rąk w bok i ściągnięcia w „skrzydełka” , wydech – w czasie wyciągania rąk w przód . Błędy : Brak pełnego wyciągnięcia rąk w przód , oderwanie klatki piersiowej od podłogi ,asymetryczna praca rąk ,oparcie rąk i głowy o podłogę , wstrzymywanie oddechu podczas trwania zabawy . 2. Kwiatek rośnie ( ok. 2 min ) Uczestnicy zabawy siedzą w siadzie skrzyżnym , tułów pochylony do przodu , dłonie na podłodze . Na hasło prowadzącego – KWIATEK ROŚNIE – dzieci powoli prostują tułów . Na hasło – KWIATEK WYCIAGA SIĘ DO SŁOŃCA – wyciągają ręce w górę, jak najwyżej . Na hasło – KWIATEK WIĘDNIE – dzieci powoli wracają do pozycji wyjściowej . Błędy : pochylenie tułowia w bok w czasie elongacji . 3. Start rakiety ( ok. 2 min ) Uczestnicy zabawy siedzą w siadzie skrzyznym w pozycji skorygowanej z rękoma ułozonymi w „skrzydełka” – jest to „rakieta do wyrzutni”. Prowadzący odlicza :3, 2, 1, 0. Przy słowie „zero” rakieta startuje – dzieci energicznie , szybkim ruchem prostują ręce i wyciągają je w górę . Wytrzymują tak 2 – 3 sekundy , po czym znów układają ręce w „skrzydełka” i szykują do startu kolejną rakietę . Błędy : brak korekcji postawy w siadzie , wyciagnięcie rąk w górę w skos , a nie w pion , pochylenie tułowia w bok . 4. Poczta z podaniem piłki ( zabawę powtarza się 2 – 3 razy ) Uczestnicy zabawy lezą na brzuchu w dwóch szeregach , twarzami do siebie , kryjąc się w lukach .Odstępy pomiędzy zawodnikami ok. 1 m , a między szeregami 2 – 4 m . Zawodnik znajdujący się na prawym skrzydle trzyma piłkę lekarską ( 1 kg ) lub siatkową . Na sygnał wszyscy unoszą głowę i ręce nad podłogę . Dziecko trzymające piłkę toczy ją do następnego z przeciwnego szeregu . Ten chwyta piłkę i toczy ją w przeciwnym kierunku do kolejnego zawodnika itd. Piłka wraca do zawodnika rozpoczynającego zabawę . Błędy : wypchnięcie piłki jedną ręką , oparcie głowy i łokci o podłogę , oderwanie klatki piersiowej od podłogi . Plecy wklęsłe 1. Gra na bębenku – gra na pianinie ( ok. 2 min ) Dzieci siedzą z nogami ugiętymi . Ręce oparte dłońmi o podłogę za sobą . Tułów wyprostowany . Na hasło prowadzącego – GRAMY NA BĘBENKU – dzieci unoszą nogi nad podłogę i rytmicznie , lekko uderzają piętami o podłogę , jakby grały na bębenku . Na hasło – GRAMY NA PIANINIE – dzieci zginają podeszwowo stopy i dotykając lekko palcami podłogi przed sobą naśladują pianistę grającego na fortepianie . Rytm dotykania piętami lub palcami podłogi wyznacza prowadzący na bębenku . Przez cały czas trwania zabawy tułów powinien być wyprostowany , a głowa wyciągnięta w górę . Błędy : brak korekcji postawy w czasie zabawy , uderzanie o podłogę całymi stopami . 2. Wielbłądy ( ok. 2 min ) Dzieci siedzą w siadzie skrzyznym w pozycji skorygowanej . Na sygnał prowadzącego – WIELBŁĄDY SPACERUJĄ – dzieci przyjmują pozycję na czworakach . Z wyprostowanymi nogami i wysoko uniesionymi biodrami chodzą po sali udając wielbłądy . Na hasło - WIELBŁĄDY ODPOCZYWAJĄ – dzieci przyjmują pozycję wyjściową . Przez cały czas trwania spaceru „wielbłądów” nogi powinny być wyprostowane , biodra uniesione wysoko , a głowa uniesiona – „wielbłąd” patrzy przed siebie . Błędy : chód asymetryczny, ugięcia nóg , opuszczenie głowy . 3. Huśtawka ( ok. 2 min ) Dzieci siedzą w siadzie prostym . Tułów wyprostowany , ręce ułozone w „skrzydełka” . Na sygnał prowadzącego dzieci wykonują pad do tyłu , przechodzą do leżenia na plecach z nogami w pionie i wracają do siadu prostego , naśladując ruchy huśtawki . Przez cały czas trwania zabawy nogi powinny być wyprostowane i złączone , tułów wyprostowany , a ręce ułozone w „skrzydełka”. Kąt między nogami a tułowiem powinien wynosić ok. 90o . Dzieci w czasie huśtania się nie mogą odrywać bioder od podłogi.. 4. Ryba na piasku ( ok. 1 min ) Dzieci lezą na podłodze na brzuchu z rękoma wzdłuz tułowia i wyprostowanymi , złączonymi nogami . Palce stóp obciągnięte . Na hasło prowadzącego – RYBA NA PIASKU – dzieci unoszą proste nogi nisko nad podłogę i opuszczają je na podłogę ; rytmiczne ruchy nóg naśladują trzepoczącą ogonem rybę . Na hasło - RYBA W WODZIE – dzieci wracają do pozycji wyjściowej i odpoczywają . Błędy : wysokie unoszenie nóg , odrywanie klatki piersiowej od podłogi , przenoszenie nóg w bok . Płaskostopie 1. Wyrzutnia ( ok. 1,5 – 2 min ) Dzieci siedzą na podłodze z nogami ugiętymi , trzymając palcami prawej stopy woreczek . Na sygnał prowadzącego dzieci podrzucają woreczek w górę starając się , aby poleciał jak najwyzej . Wygrywa dziecko , które najwyzej podrzuci woreczek , a jednocześnie nie oderwie bioder od podłogi przy podrzucie i przed wyrzutem trzymało woreczek prawidłowo ( nie między palcami stopy lub na stopie ). 2. Toczenie piłki stopami ( ok. 1,5 min ) Uczestnicy zabawy siedzą na podłodze twarzą do prowadzącego . Nogi są ugięte w kolanach , w rozkroku i uniesione nad podłogą . Ręce podparte z tyłu . Przed kazdym lezy piłka do siatkówki . Na sygnał prowadzącego wszystkie dzieci odpychają piłkę stopami i toczą ją w stronę stopy raz prawej , raz lewej . Piłki nie wolno dotykać rękoma . Jezeli piłka ucieknie należy ją ponownie ułozyć między nogi . 3. Pastowanie podłogi ( ok. 1,5 – 2 min ) Uczestnicy zabawy siedzą na podłodze , twarzą do prowadzącego . Nogi mają ugięte . Stopy zgięte podeszwowo , palce stóp podkurczone , oparte o woreczek lezący na podłodze . Dłonie oparte na podłodze za sobą . Na sygnał prowadzącego dzieci „pastują podłogę” , przesuwając woreczek w przód , w tył , w bok . O woreczek oparte są tylko czubki palców stóp ( oparcie całych stóp jest błędem ). 4. Kaczki spacerują ( ok. 2 min ) Uczestnicy zabawy dowolnie ustawiają się na całej sali , twarzami do prowadzącego . Kazde dziecko staje z palcami stóp podkurczonymi , ale dotykającymi podłogi z przeniesieniem cięzaru na zewnętrzne krawędzie stóp . Na hasło prowadzącego – KACZKI SPACERUJĄ – dzieci trzymając cały czas stopy w ułozeniu j. w. przenoszą stopy do przodu – naśladując kaczy chód . Po upływie ok. 10 – 30 s prowadzący podaje hasło – KACZKI ODPOCZYWAJĄ – dzieci maszerują normalnym krokiem w pozycji skorygowanej . 5. Postaw laskę na podłodze ( powtarzamy 2 – 4 razy) Laska gimnastyczna dla każdego ucznia , ławeczka gimnastyczna . Uczestnicy zabawy siedzą na ławeczce trzymając dłońmi bok ławeczki . Przed kazdym leży laska gimnastyczna . Na sygnał prowadzącego wszystkie dzieci stopami starają się ustawić laskę pionowo na podłodze . Czyja laska szybciej stanie w pionie ten wygrywa . Opracowanie : Małgorzata Wójciak Literatura : · M. Bondarowicz , S. Owczarek , Zabawy i gry ruchowe w gimnastyce korekcyjnej . WSiP ,Warszawa 1996 · J. Kołodzie j, K. Kołodziej , I. Momola , Gimnastyka korekcyjno – kompensacyjna w szkole . FOSZE , Rzeszów 1994 · M. Kutner – Kozińska , K. Wlaznik , Gimnastyka korekcyjna dla dzieci 6 – 10 letnich . WSiP , Warszawa 1995 · G. Nowicki , Wychowanie fizyczne , gimnastyka korekcyjno – kompensacyjna. Bydgoszcz 1997 · R. Trześniowski , Zabawy i gry ruchowe . WSiP , Warszawa 1995
|