W pracy wyrównawczej z dzieckiem mającym trudności stawiamy sobie takie zadania, które mają na celu stymulowanie i wspomaganie wszechstronnego rozwoju dziecka, utrwalamy wiadomości już zdobyte, i umiejętności. PROGRAM PRACY KOREKCYJNO- KOMPENSACYJNEJ Z DZIECKIEM W ZAKRESIE ROZWIJANIA SPRAWNOŚCI :
- JĘZYKOWEJ I KOMUNIKACYJNEJ
- GRAFOMOTORYCZNEJ
- WZROKOWEJ
Program opracowany przez : Irenę Frankiewicz Rok szkolny 2005/2006
1.WSTĘP: Poziom percepcji słuchowej mowy odgrywa decydującą rolę w przyszłej nauce szkolnej dziecka. Trudności w wypowiadaniu się ustnym i pisemnym, zakłócenia w procesie czytania, ubogi zasób słów, agramatyzmy i wady w wymowie świadczą o nieprawidłowym rozwoju funkcji słuchowych. Trudności te spowodowane są nieporadnością w wypowiadaniu wyrazów trudnych artykulacyjnie, długich, trudnych znaczeniowo, nietrwałą pamięcią bezpośrednią słuchową, krótkim stosunkowo czasem wrażliwości na bodźce słowne. Dlatego też, w pracy indywidualnej z dzieckiem staramy się stosować ćwiczenia wzmacniające spostrzeżenia słuchowe, wzrokowe i dotykowe, kinestetyczne (czucie ruchu) i motoryczne Są to funkcje, które leżą u podstaw złożonych czynności czytania i pisania, kształtowania lateralizacji i orientacji w prawej i lewej stronie ciała. Praca opiera się na wykorzystaniu metod aktywizujących m .in. Metoda Dobrego Startu – M. Bogdanowicz, ćwiczenia usprawniające technikę rysowania i pisania – H. Tymichowej i metoda Ruchu Rozwijającego –W. Sherborne. Ć wiczenia proponowane przez M. Bogdanowicz prowadzą do większej harmonii rozwoju psychoruchowego, współdziałania funkcji intelektualnych(mowy, myślenia) i instrumentalnych (spostrzeżeniowo- ruchowych) Dochodzi do prawidłowego wykonywania czynności ruchowych we właściwym czasie i przestrzeni. Ćwiczenia ułatwiają naukę czytania i pisania. Następuje wyrównywanie dysharmonii rozwojowych w przypadku dzieci „ryzyka dysleksji” co skutecznie zapobiega powstawaniu niepowodzeń szkolnych. Metoda ta ma nie tylko aspekt profilaktyczno terapeutyczny ale również aspekt diagnostyczny . Przystosowana jest do potrzeb dzieci od 4 roku życia . Ćwiczenia grafomotoryczne służą osiągnięciu przez dziecko gotowości do nauki pisania oraz do korygowania nieprawidłowej techniki rysowania i pisania. Ukierunkowane są wprost na podniesienie poziomu czynności rysowania, a pośrednio na podniesienie poziomu pisania. Dla opanowania poprawnej techniki pisania ważne jest też osiągnięcie dobrego poziomu koordynacji wzrokowo- ruchowej .H. Tymichowa zaleca wykonywanie ćwiczeń we wszystkich czterech proponowanych pozycjach. Zajęcia stymulująco- terapeutyczne W. Sherborne wspomagają ogólny rozwój dziecka. Ćwiczenia oparte są na wykorzystaniu naturalnej potrzeby ruchu. Prowadzą do poznania siebie, innych, do zaufania i wiary we własne siły. W pracy indywidualnej wykorzystamy również Program Rozwijający Percepcję Wzrokową - M. Frostig , w skład którego wchodzą zeszyty „Wzory i obrazki” stanowiące zintegrowany wybór zadań angażujących wszystkie sfery percepcji wzrokowej na danym poziomie trudności. W ćwiczeniach składających się na poziom podstawowy nacisk położono na zadania kształtujące koordynację wzrokowo-ruchową. Na poziomie średnim zwrócono uwagę na zadania rozwijające orientację w stosunkach przestrzennych , natomiast na poziomie wyższym skoncentrowano się głównie na ćwiczeniach integrujących zdolności percepcyjne z wymaganiami stawianymi dzieciom w nauce szkolnej. Percepcja wzrokowa , w znaczeniu w jakim termin ten używany jest w prezentowanym programie , jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych a także do ich interpretacji poprzez skojarzenia z uprzednim doświadczaniem. Percepcja wzrokowa uczestniczy w niemal wszystkich działaniach człowieka. Odpowiedni poziom rozwoju percepcji wzrokowej umożliwia dziecku naukę czytania , pisania , stosowanie reguł ortografii , wykonywanie zadań arytmetycznych oraz rozwinięcie wszystkich innych umiejętności wymaganych od niego w trakcie nauki szkolnej.
2. OBSERWACJA WSTĘPNA Jakub jest dzieckiem bardzo wesołym, łatwo nawiązuje kontakt z rówieśnikami. Wychowuje się w pełnej rodzinie, ale rodzice zajęci pracą zawodową nie poświęcają dziecku zbyt wiele czasu. W kontaktach z dorosłymi jest bardzo nieśmiały i małomówny. Objawem zachowania Jakuba jest nadruchliwość wyrażająca się w znacznie większej niż u przeciętnego dziecka liczbie ruchów . Podczas zajęć wymagających skupienia uwagi nie jest w stanie usiedzieć na miejscu, ustawicznie się kręci , manipuluje przedmiotami , które znajdują się w zasięgu jego rąk , wykonując cały szereg drobnych ruchów nawet wtedy, gdy pozostaje w pozornym spokoju. Nie wysłuchuje do końca poleceń i wyjaśnień , dlatego przeważnie nie wie jak rozwiązać przedstawiony problem. Podczas zajęć ruchowych wykazuje zwiększoną szybkość i częstą zmienność ruchów , choć sytuacja tego nie wymaga. Stwarza to wrażenie że chłopiec jest w ciągłym pośpiechu , potrzebuje częstych zmian pozycji i sposobów postępowania przy wykonywanych czynnościach. W zachowaniu Jakuba zauważalne są również nieadekwatne reakcje emocjonalne , co objawia się skłonnością do niszczenia prac innych , dokuczliwością wobec koleżanek i niezdyscyplinowaniem wobec dorosłych. Nie jest zdolny do dłuższej koncentracji uwagi i charakteryzuje się brakiem wytrwałości w przypadku małego zainteresowania przedmiotem działania. Natomiast staje się aktywny , gdy coś go zaciekawi. W pracy intelektualnej wykazuje znaczną męczliwość , często nie doprowadza zaczętej pracy do końca , oczekuje pomocy , chociaż zadanie powierzone chłopcu jest dostosowane do jego możliwości. Niepokojące zachowania u Kuby sprowadzają się do:
- nadmiernej ruchliwości
- specyficznych zaburzeń funkcji poznawczych, przejawiających się głównie w formie braku koncentracji
- niskiej sprawności grafomotorycznej
- małej sprawności percepcji wzrokowej
Zachowanie wskazuje na brak potrzeby kontaktu , uznania, akceptacji , sukcesu , poczucia własnej wartości . Dlatego praca indywidualna z Jakubem skierowana zostaje na rozwój poszczególnych sfer osobowości dziecka.
3. ZADANIA: W pracy wyrównawczej z dzieckiem mającym trudności stawiamy sobie takie zadania, które mają na celu stymulowanie i wspomaganie wszechstronnego rozwoju dziecka, utrwalamy wiadomości już zdobyte, i umiejętności , doskonalimy techniki przedszkolne stosowane w codziennych zajęciach, stosujemy zasady stopniowania trudności w pracy na różnorodnym materiale dydaktycznym, motywujemy dziecko do wysiłku umysłowego, wdrażamy do pełnej aktywności w czasie zajęć, uważnego słuchania i dokładnego wypełniania wszystkich poleceń. Konieczne jest indywidualne podejście do dziecka mającego trudności, zajęcia muszą być prowadzone w atmosferze życzliwości i akceptacji, muszą napełniać dziecko optymizmem, wiarą we własne siły i możliwości. Należy tak zorganizować zajęcia, aby dziecko traktowało je jak zabawę, a nie jak dodatkowe zadanie do wykonania, aby wykonywanie ćwiczeń było dlań przyjemnością. Do osiągnięcia zamierzonych celów w pracy konieczna jest systematyczna współpraca z rodzicami dziecka.
4. CELE GŁÓWNE:
- Stwarzanie sytuacji które:
- sprzyjają pozytywnych przeżyciom i prowokują do słownego ich określana
- prowokują do działania i nazywania tego , co dziecko czyni i do czego zmierza
- skłaniają do opisywania rzeczywistości i ustalania związków przyczynowo-skutkowych
- rozwijają u dzieci zaciekawienie i zdolność do uważnego słuchania
- Kształtowanie komunikatywności mowy i rozwijanie mowy jako czynności umysłowej.
- Poznawanie otaczającego świata za pomocą narządów zmysłów w toku zabaw i zajęć
- Wzbogacanie zasobu słownictwa poprzez stwarzanie okazji do rozmów , dyskusji i swobodnego wypowiadania się.
- Doskonalenie percepcji słuchowej
- Rozwijanie sprawności grafomotorycznej służącej osiągnięciu przez dziecko gotowości do nauki pisania oraz do korygowania nieprawidłowej techniki rysowania i pisania.
- Stwarzanie sytuacji edukacyjnych wprowadzających w świat relacji i związków wyrażonych Kodem liczbowym.
CELE SZCZEGÓŁOWE:
- dziecko nazywa narządy zmysłu i wykorzystuje je do poznawania otaczającej rzeczywistości
- określa cechy przedmiotów i zjawisk
- zadaje pytania
- chętnie uczestniczy w rozmowach
- zna ważniejsze utwory literatury dziecięcej
- opowiada treści utworów literackich
- chętnie uczestniczy w rozmowach
- omawia obrazki , ilustracje , historyjki
- potrafi poprawnie budować zdania
- zapamiętuje treści wierszy i chętnie je recytuje
- ma rozwiniętą sprawność manualną i grafomotoryczną
- ma rozwiniętą orientację przestrzenną i koordynację wzrokowo-ruchową
- prawidłowo wskazuje prawą i lewą stronę ciała
- dostrzega rytmiczny układ grup elementów , potrafi kontynuować
- nazywa porę roku , dni tygodnia
- potrafi określić kształt przedmiotów
- nazywa figury geometryczne
- klasyfikuje przedmioty w oparciu o wybrane cechy
- posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi.
5. TREŚCI NAUCZANIA: Praca korekcyjno - kompensacyjna będzie obejmowała:
- Ćwiczenia rozwijające sprawność językową i komunikacyjną:
- swobodne wypowiedzi na różne tematy;
- luźne rozmowy;
- dzielenie się wrażeniami z przeżytych sytuacji;
- nazywanie przedmiotów, cech, czynności, kolorów, części ciała u siebie i u osoby naprzeciw
- opowiadanie treści obrazków, historyjek obrazkowych;
- układanie zdań z podanymi wyrazami, kończenie zdań;
- prezentowanie piosenek, wierszy, bajek, żartów, zabawa w konferansjera;
- rozwiązywanie oraz układanie zagadek;
- wymienianie największej liczby wyrazów: nazw zwierząt, mebli, wyrazów
- Ćwiczenia rozwijające sprawność grafomotoryczną:
- ćwiczenia rozmachowe mięśni rąk:
- kreślenie w powietrzu dużych, płynnych, swobodnych ruchów w kształcie fal, koła, ósemek
- zamalowywanie dużej dowolnej powierzchni
- zamalowywanie określonej powierzchni
- pogrubianie konturów czyli obwodzenie po śladzie linii pojedynczych szlaków, obrazów konturowych przy zastosowaniu mazaków itp.
- ćwiczenia usprawniające mięśnie dłoni i drobne mięśnie palców
- zamalowywanie małych przestrzeni kredkami np. konturów otrzymanych z obrysowania szablonów, obrazków w kolorowankach
- kreskowanie- wypełnianie kształtów kropkami, kółkami oraz liniami poziomymi, pionowymi i skośnymi
- wypełnianie różnych konturów linią ciągłą tworząc spirale, kłębuszki
- kopiowanie rysunków – wodzenie po wzorze przez kalkę techniczną
- pogrubianie konturu – czyli wodzenie po wzorze np. po liniach pojedynczych zbliżonych do szlaczków, po konturach obrazków
- rozwiązywanie i tworzenie własnych labiryntów
- ćwiczenia płynnych, rytmicznych, ciągłych i postępujących ruchów pisarskich
- obrysowywanie szablonów – od wewnątrz i od zewnątrz
- rysowanie szlaczków w liniaturze szerszej a potem w liniaturze zeszytu
- rysowanie po śladzie obrazków i znaków graficznych
- odwzorowywanie szlaczków wg. wzoru
- próby odtwarzania eksponowanych wzorów z pamięci
- samodzielne rysowanie różnorodnych wzorów
- łączenie kropek liniami - tworzenie obrazków kończenie rysunków i wykonywanie zagadek rysunkowych
- Ćwiczenia rozwijające spostrzeganie wzrokowe:
- różnicowanie, porównywanie, wyodrębnianie różnic i podobieństw
- dostrzeganie istotnych cech, szczegółów
- wyszukiwanie kształtów podobnych figur geometrycznych
- segregowanie według różnych zasad doboru
- tworzenie składanek według wzoru, loteryjek, domin
- dobieranie do pary figury konturowej i pełnej
- obwodzenie konturów figur kredką, pogrubianie, kalkowanie
- zamalowywanie wnętrza konturu
- obrysowywanie szablonów
- „ odczytywanie” figur ze złożonych układów
- nakładanie figur na siebie
- uzupełnianie figur brakującymi elementami
- tworzenie kompozycji w formie wzorków, szlaczków
6. MATERIAŁ NAUCZANIA Materiałem do wykonywania ćwiczeń w programie pracy korekcyjno- kompensacyjnej będą: układanki typu mozaiki, układanki obrazkowe, klocki obrazkowe, klocki konstrukcyjne, klocki w kształcie figur geometrycznych, różne obrazki tematyczne, domino obrazkowe, domino punktowe, domino literowe, sylabowe, wyrazowe, loteryjki obrazkowe, historyjki obrazkowe.
7. EWALUACJA Zajęcia korekcyjno- kompensacyjne z dzieckiem mającym trudności w zakresie rozwijania sprawności językowej i komunikacyjnej, grafomotorycznej oraz spostrzegania wzrokowego będą prowadzone przez cały rok szkolny 2005/2006. W trakcie zajęć będę obserwować rozwój intelektualny, sprawnościowy dziecka, jego nabytych umiejętności czy też wiadomości. Przede wszystkim będę w stałym kontakcie z rodzicami dziecka od których będę zbierać informacje zwrotne o postępach dziecka. Wskazówką będą dla mnie jego prace, jego zachowanie, czy nastąpiła poprawa w przyswajaniu wiedzy, w wypowiedziach dowolnych i na określony temat oraz w sposobie wykonywania ćwiczeń. Zatem przedmiotem ewaluacji należy uczynić wyniki końcowe, jakie osiągnie dziecko po roku pracy, a jeśli zajdzie taka potrzeba to i następnym roku szkolnym. Zostaną porównane prace przed i po zakończeniu programu pracy korekcyjno- kompensacyjnej. Dziecko zostanie poddane arkuszem obserwacji dziecka sześcioletniego, który pozwoli nam odpowiedzieć na następujące pytania:
- czy nastąpił przyrost wiedzy i umiejętności dziecka
- czy proponowane treści nauczania miały wpływ na rozwój sprawności językowej, komunikacyjnej, grafomotorycznej i wzrokowej
- czy nastąpiła zmiana w zachowaniu dziecka, w jego postawie do wykonywania ćwiczeń
- w jaki sposób dziecko radzi sobie z problemem przyswajania wiedzy i umiejętności
Odpowiedzi na powyższe pytania pozwolą stwierdzić w jakim stopniu realizowany program spełnił nasze oczekiwania, czy zamierzone w programie cele zostały osiągnięte, czy proponowane zadania, ćwiczenia i materiał pracy z dzieckiem są skuteczne i czy przynoszą pożądane rezultaty.
OPRACOWAŁA IRENA FRANKIEWICZ
|